Lesbók Morgunblaðsins - 30.04.1983, Blaðsíða 10

Þórður lét ferma öll
skip sín grjóti og tók þá
heit mikið til guðs og
talaði langt erindi og
snjallt og herði á alla í
ákafa ef fundum manna
bæri saman, að hver
skyldi duga sem mann-
legast
8. hluti Ásgeir Jakobsson tók saman
Það var síðast komið frásögninni, að
Þórður var á leið til Breiðafjarðar með 33
skipa flota og á fjórða hundrað manns, en
Kolbeinn á leið í Dali til hernaðar með 600

manna.
Nú segir af Kolbeini. Áður en
hann fór vestur í Dali að herja
þar, sótti hann Alþingi og fékk
dæmdan Þórð kakala og nokkra
hans helztu fylgimenn fyrir að
fara með hernað á hendur Þóru
Guðmundsdóttur, en eins og áð-
ur segir, kom Þórður og menn
hans að Reykjum í suðurferð-
inni. Hann vann þó engin her-
virki á bæ Þóru, heldur lét sér
nægja flautir til matar, því að
annað hafði verið borið í kirkju,
og af því kölluðu Þórðar menn
þetta flauta sekt. Þessi dómur,
sem Kolbeinn og Hjalti bisk-
upsson fengu ráðið, mæltist illa
fyrir, segir í sögunni, af alþýðu
manna og þótti sýna mikinn
ofsa, þar sem Þórður hafði ekk-
ert af sér gert á bænum.
Strax þegar dómur hafði
gengið á þinginu riðu þeir Kol-
beinn og Hjalti vestur til
Breiðafjarðar með 600 manna
lið og var það í sama mund og
Þórður hafði safnað að sér
skipaliði sínu í Selvogi og þeir
Broddi komu á skipum undir
Æðey.
Sturla Þórðarson var í Sæl-
ingsdalstungu, þegar Kolbeinn
kom í Dali og sendi Kolbeinn
menn þangað til að drepa
Sturlu. Honum þótti sýnt að
Sturla væri sér ekki tryggur.
Sturla hafði þó ekki enn gert sig
beran að eiðrofi og var nú fram
komið, sem hann hafði sagt við
Þórð, að Kolbeinn myndi verða
fyrri til að rjúfa griðin en hann,
Sturla, að rjúfa éiðinn. Það fór
nú sem oftar, að reyndist ekki
svo auðvelt að koma Sturlu
Þórðarsyni fyrir kattarnef.
Sturlu barst njósn og var flúinn.
Hann fór fyrst vestur í Saurbæ
og fékk skip í Tjaldanesi og fór
út til Krossasunds.
Menn Kolbeins komu í Sæl-
ingsdalstungu og gengu þar um
öll hús með brugðnum sverðum
og rændu öllu lauslegu, þegar
þeir fundu ekki Sturlu. Kolbeinn
reið áfrarrTmeð flokk sinn vest-
ur til Saurbæjar. Þeir Kolbeinn
grön og, Hákon galinn höfðu
dvalið í Fagurey og komu þeir
nú til liðs við Sturlu, þar sem
hann lá á skipi sínu í Krossa-
sundi, sem er örmjótt sund milli
Efri-Langeyjar og Fremri-
Langeyjar, en þær eyjar liggja
skammt undan Dögurðarnesi
(Dagverðarnesi). Þá er og ör-
mjótt sund milli Fremri-Lang-
eyjar og Arneyjar og enn er
sund og það er breiðast þessara
sunda, milli Arneyjar og Fagur-
eyjar.
Kolbeinn ungi reið suður
Skarðsströnd og út í Efri-
Langey, en þangað var honum
hestfært. Hann reið síðan ofan
Herleiðangrar
eftir eynni, þar til hann kom að
Krossasundi. Þar reið hann ofan
í fjöru að kasta orðum á Sturlu,
sem lá þar í sundinu á skipi
sínu. Svo segir í sögunni: „Og er
þeir fundust skorti þar eigi illt
orðtak, er hvorir völdu öðrum."
Kolbeinsmenn stóðu eftir í fjör-
unni, þegar þeir Sturla reru
brott úr sundinu. Þeir reru út til
Fagureyjar en dvöldust þar
skamma hríð, því að þeir fréttu
að Kolbeinsmenn hefðu fengið
skip og Kolbeinn grön og Hákon
galinn tóku þá að óttast um
hesta sem þeir áttu geymda í
Bíldsey. Kolbeini unga með 600
manna lið gat verið orðið vant
hesta. Þeir félagar gerðu því
ferð sína í Bíldsey, en Sturla
skyldi fara uppá land og safna
liði um Snæfellsnes.
Kægil-Björn og Jón Árnason
voru í Tjaldanesi og nokkrir
fleiri af Þórðarmönnum, þegar
Kolbeinn ungi kom í Saurbæinn.
Þeir Björn og Jón brugðu hart
við og reru útí Akurey og ætluðu
að taka þau skip sem þar voru.
Þegar þeir komu þar að lending-
unni, sáu þeir menn hlaupa uppi
um eyna. Þeir Björn kenndu, að
þarna voru Norðlendingar
komnir á undan þeim, eflaust
einnig í því skyni að taka skipin.
Kægil-Björn lenti snarlega og
hljóp á land og hans menn. Voru
þeir álíka margir og Kolbeins-
menn, en fyrir þeim var Óttar,
bróðursonur Guðmundar bisk-
ups. Norðlendingarnir hlupu á
borg eina og vörðust þaðan, en
Björn og hans félagar sóttu að
þeim og varð ekki mannfall, því
að Norðlendingarnir gáfu upp
vopn sín og gengu Birni til
handa og fóru með honum, og
má af þessu marka, að ekki hafa
allir Norðlendingar verið ein-
huga Kolbeinsmenn. Þeir Kæg-
il-Björn reru nú skipum þeim,
sem þeir náðu til Fagureyjar.
Og víkur nú sögunni aftur til
Kolbeins granar og Hákonar
galins, að þeir komu í Bíldsey og
fundu þá menn þar fyrir og
höfðu þeir bundið hesta þeirra
og ætluðu að leggja þá á skip.
Þarna voru þá komnir nokkrir
Norðlendingar. Kolbeinn og Há-
kon hlupu með sínum mönnum
uppá eyna. Norðlendingarnir
hlupu undan uppá borg á eynni
og voru þeir níu saman og fyrir-
maður Jón Oddason, er kallaður
var skeggbarn. Þegar þeir Kol-
beinn grön komu að borginni,
hljóp Kolbeinn upp og tók Jón
• /
a sjo og
landi
höndum og féllu þeir báðir ofan
fyrir borgina. Var þá þegar unn-
ið á Jóni með þeim sérkennilega
hætti, að Hákon greip af honum
stálhúfuna og sló hann í höfuðið
með henni og leiddi það högg
Jón til bana nokkrum dögum
síðar. Eftir fall Jóns voru Kol-
beinsmenn allir handteknir og
flettir og höfðu þeir Kolbeinn þá
heim með sér til Fagureyjar.
Þar sat þá Sturla og hafði ekki
farið í liðssafnað „og urðu þeir
Kolbeinn illa við það“. Sturla
brá ekki vana sínum um fram-
gönguna. Þeir fengu nú njósn af
í Fagurey, að eitthvað af liði
Kolbeins unga væri komið út í
Arney og hefði eitt skip. Tók
Sturla þá það ráð að gera mann
vestur í móti Þórði og bað að
hann skyldi hvata suður sem
mest, en Sturla sjálfur og
Dufgusynir reru inn til
Arneyjarsunds fjórum skipum
og ætluðu að verja Kolbeins-
mönnum að komast til lands
aftur og halda þeim úti i Arney,
þar til Þórður kæmi að vestan.
Arneyjarsund virðist hafa
verið kallað í þennan tíma sund-
ið milli Arneyjar og Fremri-
10