Lesbók Morgunblaðsins - 30.04.1983, Qupperneq 13

tæðið o
Eftir kosningarnar árið 1956 var mynduð
stjórn meirihluta á Alþingi. Sá meirihluti
byggðist meðal annars á því að í kosningun-
um fékk Framsóknarflokkurinn 17 þing-
menn kjörna út á 12.925 atkvæði, en
Sjálfstæðisflokkurinn, sem varð einn í
stjórnarandstöðu, fékk aðeins 19 þingmenn
út á 35.027 atkvæði.
Stjórnin sem hér settist að völdum var að
því leyti sérstök, að hún hafði á stefnuskrá
sinni það sem ráðið gat úrslitum um örlög
þjóðarinnar um alla framtíð; að segja upp
herverndarsamningnum við Bandaríkja-
menn og gera landið varnarlaust. Þarna
réði ferðinni hin fjölmenna sveit kommún-
istaflokksins, sem stóð að stjórninni. Ríkis-
stjórnin sá hinsvegar að sér þegar Rússar
réðust inn í Ungverjaland, og þorði ekki
annað en hætta við allt saman, enda munu
hinir gætnari menn innan Framsóknar-
flokksins og Alþýðuflokks hér hafa látið til
sín taka áður en í óefni var komið.
Framanskráð rifjast upp núna, þegar
kosningarétturinn og mismunandi vægi at-
kvæða er á dagskrá. En það er einmitt
þetta, afstaðan til frelsis þjóðarinnar og
sjálfstæðis, sem er mál málanna þegar um
vægi atkvæða er að ræða, en ekki hitt, sem
allar umræður snúast þó um, að tryggja að
„fyrirgreiðsla" valdhafa við dreifbýlið verði
nógu lipur, svo sem t.d. að skaffa í snatri
skuttogara til að bæta upp þverrandi grá-
sleppuveiði, og þess háttar.
Allt frá því að Jón Sigurðsson og Fjöln-
ismenn tóku að manna Islendinga og leiða
þá til sjálfstæðis, og fram til þess er sjálf-
stæðið varð að veruleika árið 1918, var bar-
áttan fyrir frelsi og sjálfstæði ætíð í fyrir-
rúmi, bæði hjá þjóðinni og Alþingi. Eftir
1918 var svo farið að huga að varðveislu
fengis frelsis. Þá varð til yfirlýsingin um
ævarandi hlutleysi, enda voru á þessum
tíma engin samtök þjóða, á borð við Nató,
sem tryggðu frelsi og sjálfstæði þátttak-
enda.
Hlutleysisyfirlýsingin var þó í raun gerð
í skjóli breska flotans. Það var vitað að
Bretar mundu ekki þola öðru stórveldi að
ná hér fótfestu. Hins vegar hafði það sýnt
sig um langan aldur að þeir höfðu ekki
sjálfir ágirnd á íslandi, þótt þeir hefðu alla
19. öldina verið að sanka að sér nýlendum
um allan heim. Var því líkast að Bretar
hefðu einhverskonar óbeit á íslendingum,
því þegar Jörundur tók landið herskildi
handa þeim, á fyrsta áratug 19. aldar, vildu
þeir ekki þiggja það og skiluðu því aftur við
fyrsta tækifæri. Er þetta því furðulegra
sem Bretar áttu um þessar mundir í ófriði
við Dani.
Það var almenn skoðun að eftir síðari
hildarleikinn mundu stórþjóðirnar vera
búnar að fá nóg af svo góðu í bili, og að
allsherjar afvopnun þjóða mundi fara fram,
en þannig hafði það verið eftir fyrri heims-
styrjöldina. Þetta fór á annan veg, því að
nú hófst handa nýtt nýlenduveldi með nýj-
an stíl í undirokun. Nú ýmist innlimuðu
Sovétmenn fjölda landa Austur-Evrópu 1
ríki sitt, eða gerðu þau algerlega háð sér,
eins og um nýlendur væri að ræða.
Það er fróðlegt að rifja upp hvert feikna
landflæmi er hér um að ræða, sem víst er
að fæstir gera sér grein fyrir. Löndin í Evr-
ópu sem Rússar innlimuðu eru eins og allir
vita: hluti Finnlands, Eistland, Lettland,
Litáen, hálft Pólland og hluti Þýskalands,
Tékkóslóvakíu og Rúmeníu. Samtals er
stærð þessara landsvæða nærri 500.000 fer-
kílómetrar, eða álíka og allur Spánn. Auk
þessa eru svo nokkur landsvæði í Austur-
Asíu.
Löndin sem Sovétmenn gerðu sér háð í
einu og öllu, enda lokuð frá umheiminum
með „Járntjaldi", eru: Pólland, Austur-
Þýskaland, Tékkóslóvakía, Ungverjaland,
Rúmenía og Búlgaría. Samtals er flatarmál
þessara landa 990.250 ferkílómetrar. Sam-
tals er þannig stærð þeirra landa í Evrópu,
sem Sovétmenn hafa ýmist innlimað eða
gert að leppríkjum sínum, nálægt 1.500.000
ferkílómetrar. En það er jafn stór lands-
spilda og öll lönd á meginlandi Evrópu vest-
an „Járntjalds", að undanskilinni Skand-
inavíu og Pýrineaskaga, auk Júgóslavíu,
sem hér liggur á milli hluta. Með öðrum
orðum, stærð þeirra Evrópulanda sem
Rússar undiroka svarar til flatarmáls þess-
ara landa: Danmerkur, Vestur-Þýskalands,
Belgíu, Hollands, Lúxemburgar, Frakk-
lands, Sviss, Austurríkis, Ítalíu, Grikklands
og Tyrklands (í Evrópu), en stærð þessara
landa er samtals 1.494.683 ferkílómetrar,
eða 15 sinnum stærð íslands.
Á sama tíma og þetta gerðist voru
„heimsvaldasinnar“ að keppast við að gefa
nýlendum sínum frelsi, svo að nú er ekki
lengur um nýlendur að ræða á þeirra snær-
um, utan nokkur smá eylönd, sem ekki sjá
sér hag í að vera sjálfstæð. Áftur á móti
halda Rússar uppteknum hætti, nú í Afgan-
istan.
Þegar hér var komið sögu var augljóst að
einföld hlutleysisyfirlýsing var vita gagns-
laus, þar sem líka breski flotinn mátti sín
orðið lítils undir hrammi „bjarnarins" í
austri. Þess vegna óskuðu íslensk stjórn-
völd þess að Bandaríkjamenn hefðu hér her
til varnar, þar til öðruvísi yrði ákveðið. All-
ir vissu að það var áhættulaust að fá her
frá þessari vinaþjóð inn í landið. Reynslan
var búin að sýna að Bandaríkjamenn fluttu
umyrðalaust burt liðið sem hér var í stríðs-
lok, þegar við ákváðum að það skyldi gert.
Auk þess er vitað að mikill meiri-hluti ís-
lendinga telur sig eiga samleið með þessari
forustuþjóð um frelsi og mannréttindi.
Nú er fyrir öllu að glopra ekki niður
fengnu frelsi, um leið og keppst er við að
efla almenna hagsæld og menningu. Það er
fyrst og fremst út frá þessum forsendum,
en ekki þröngum „fyrirgreiðslusjónarmið-
um“ sem við verðum að vega það og meta,
hvort það sé nokkuð minna en móðgun að
ætlast til að sumir landsmenn hafi minni
rétt en aðrir til að velja sér fulltrúa til að
fara með mál þjóðarinanr og þeir séu þann-
ig einskonar annars flokks borgarar. Hitt
er aftur á móti svo sjálfsagt að ekki þarf að
eyða að orðum, að ekki veljist til þingsetu
aðrir en þeir sem færir eru um að sjá og
skilja, hlutdrægnislaust, hvar skórinn
kreppir hverju sinni, og hafa þekkingu til
að ljá lið skynsamlegum úrbótum, hvar sem
þeirra er þörf.
Ég mundi vissulega ekki hafa ómakað
mig að berja saman þetta greinarkorn, til
að halda fram rétti mínum og annarra
þéttbýlisbúa til aukins vægis atkvæða
okkar, ef ekki væri til annars að vinna en
hafa áhrif á „fyrirgreiðslu" við landsbyggð-
ina, þó að oft sé „fyrirgreiðslan“ allt annað
en skynsamleg. Hér er vissulega meira í
húfi, eins og áður er bent á. Og til þess
krefst ég míns fulla réttar, að fá að stuðla
að því með óskertu atkvæði mínu að til þess
geti ekki komið að fulltrúar minnihluta
þjóðarinnar fái aðstöðu til að koma því í
verk, sem ákveðnir tilburðir voru hafðir til
árið 1956; að ráðstafa okkur austur fyrir
„Járntjald".
Við skulum nefnilega muna að kreddu-
fólkið er samt við sig hvert sem föðurlandið
er. Fyrirheitna landið er eitt og hið sama. í
ævisögu Ólafs Thors, eftir Matthías Jo-
hannessen, er haft eftir Kr.E. Andréssyni,
„að Brynjólfur Bjarnason hafi krafist þess,
að Rússar yrðu spurðir um álit á kröfu
Bandaríkjamanna (um herstöðvar) ekki
síður en Bretar, og ef menn yrðu að fylgja
annaðhvort vestur- eða austurblokkinni,
væri hann ekki í vafa um sína afstöðu:
„Hann sagðist vilja fylgja Rússum.“ Þetta
eru að sjálfsögðu ekki nýjar fréttir, heldur
þvert á móti, aðeins staðfesting á því sem
allir vita.
Það er sama hvort þessir menn heita
Úlbright, Gottwald, Gómúlka, eða einhverj-
um íslenskum nöfnum, útópía kommúnism-
ans er draumsýn þeirra allra, og til að
koma henni í framkvæmd er engin fórn of
stór og öll meðul leyfileg. Og alveg er þessu
eins ferið um annan kreddukarl af sömu
gerð, þjóðernisjafnaðarmanninn Quisling
hinn norska, nema hvað draumsýn hans
var þúsund ára ríki Hitlers; en ólík örlög
þessara kóna réðust af því einu, „að sekur
er sá einn sem tapar“.
Björn Steffensen
Á
Þátttakendur í henni voru 3.000
karlar sem við læknisskoðun
reyndust enn lausir við sjúk-
dómseinkenni.
Við ræddum við þessa menn
og skiptum þeim eftir hegðun í
A- og B-manngerð. Síðan skoð-
uðum við þá árlega í átta og
hálft ár með tilliti til kransæða-
sj úkdómseinkenna.
Það var okkur ekkert undrun-
arefni að komast að raun um að
tvisvar og hálfu sinni fleiri A-
manngerðareinstaklingar en
B-manngerðareinstaklingar
höfðu fengið ný einkenni krans-
æðasjúkdóms á tímabilinu.
Kapphlaup á
kapphlaup ofan
Eftir að hafa gefið flestum
þessum einkennum gaum í
næstum öllum kransæðasjúkl-
ingum okkar undir 65 ára aldri
vorum við ekki lengi að átta
okkur á því að þau voru ábend-
ingar um leynd átök í sálarlífi
sjúklinganna.
Þessi átök eru sífellt kapp-
hlaup við að ná lengra og lengra
á sem stystum tíma, eignast
meira eða komast yfir að taka
þátt í fleiri viðburðum og at-
höfnum. Sömuleiðis er þetta
kapphlaup fólgið í því að sigrast
á frekari og aðsópsmeiri keppi-
nautum, fjárhagslega og í starfi.
í báðum tilfellum heimta þessi
átök linnulaust tímaleysi og
stirfni í viðmóti.
í stuttu máli: Dagfar A-
manngerðar er þrotlaust stríð
við tíma og aðra menn (sem eru
grunaðir um grænsku gagnvart
viðkomandi).
Einnig kom það í ljós við
krufningu á þeim sem af ein-
hverjum ástæðum létust á
fyrstu sex árum rannsóknar-
tímabilsins, að kölkun í krans-
æðum var sex sinnum tíðari hjá
A-manngerðareinstaklingum en
hjá B-manngerð.
Þessar faraldsfræðilegu rann-
sóknir gáfu því ekki aðeins til
kynna að kransæðasjúklingar
sýndu hegðunareinkenni A-
manngerðar í dagfari sínu held-
ur varð einnig ljóst við lækn-
isskoðanir að Á-manngerðar-
einstaklingum var miklu hætt-
ara við að verða sjúkdómnum að
bráð, leynt eða ljóst.
Viðurkeiming
Snemma í desember árið 1978,
um það bil tuttugu árum eftir að
tilkynning var fyrst birt um
möguleg tengsl milli hegðunar
A-manngerðar og kransæða-
stíflu, kom hópur viðurkenndra
vísindamanna saman að beiðni
forstöðumanns Hjarta-, lungna-
og blóðrannsóknarstöðvar ríkis-
ins til þess að bera saman bæk-
urnar um ábendingar og líkur á
skyldleika milli framgangsmáta
fólks og sjúkleikans.
13