Lesbók Morgunblaðsins - 07.05.1983, Blaðsíða 15

A.J. Spencer:
Death in
Ancient Egypt
Penguin Books 1982
Fornfræðingar hafa löngum
litið með lotningu til Egypta, um
trúarbrögð þeirra og lífsbaráttu
má lesa af veggmyndum sem
fundist hafa í grafhýsum í því
landi. Margt er til letrað um
sömu efni á sömu veggjum. Á
þessari öld hefur mikil gróska
verið í egypskum fræðum og hef-
ur margt merkilegra muna verið
grafið úr sandinum við Nílardal.
Ekki eru allar grafirnar jafn
auðugar og gröf Tutanks Amons,
því ræningjar voru skjótari á
vettvang en fræðimenn.
í Death in Ancient Egypt eru
gerð skil flestu því sem sam-
tímamenn vita um greftrunar-
siði Forn-Egypta og því sem við-
kemur dauðanum. Höfundur
ásetti sér að draga saman á einn
stað alla vitneskju manna um
þessi efni, því þær bækur sem
þegar voru til, þegar hann hóf að
rita hana, telur hann í mörgu
úreltar. Honum tekst bærilega
að setja fram efnið svo „hinn al-
menni lesandi“ hlýtur að hafa af
því nokkurn fróðleik. Kaflar eru
níu. Fjalla þeir um upphafið að
múmíugerð í Egyptalandi, und-
irbúning að greftruninni, varnir
grafhýsanna, lífið eftir dauðann,
kistur, heilög dýr og arkitektúr.
A.J. Spencer stundaði nám í
egypskum fræðum og heimspeki
sem hann er doktor í. Hann
starfar við egypsku deildina í
British Museum og hefur skrifað
fjórar bækur um forn-eypsk
efni.
Þessi bók er stútfull af fróð-
leik og aðgengileg leikmönnum,
hún er um 250 síður og bendir
höfundur á bækur til frekari
lesningar. Þá er og í henni staða-
og nafnaskrá.
Death in
AncientEflypt
A.J.Spencer
Elisabeth David:
French Country
Cooking
Penguin Books 1982
Elisabeth David hefur ritað
margar matreiðslubækur. Hún
fékk áhuga fyrir matargerð með-
an hún stundaði nám í París og
hefur síðan leitað hófanna víða
og menntað sig í listinni. Hún
hefur víða búið og lært mat-
reiðslu af innfæddum ítölum,
Frökkum, Grikkjum og Indverj-
um. Sælkerar heimsins leita oft í
bækur hennar þegar mikið ligg-
ur við.
Þessi bók kom fyrst út 1951 og
hefur síðan verið prentuð aukin
og endurskoðuð tuttugu og einu
sinni.
í inngangi lýsir David Frökk-
um sem yfirmáta nýtnum hvað
mat varðar. Þeir nýti hráefnið
til hins ýtrasta. Ekki má marka
af þessari bók að þeir standi Is-
lendingum framar í því efni, því
engar uppskriftir eru að slátri,
engar að sviðum. Á Skotlandi
borða menn slátur og arabar eta
svið en heilar dýra eru vinsælir í
kæfu hjá Frökkum.
Uppskriftir eru margar í bók-
inni. Kaflar um vín, súpur, fisk,
kjöt, egg, salöt, sætindi og sósur.
Margt góðra rétta er að finna í
French Country Cooking. Til að
búa til E1 Pa Y All þarf maður
nýbakað brauð, nuddar á það
hvítlauk eftir óskum, þá saltað
og ólífuolía látin drjúpa yfir. Þá
er morgunverður eins og hann
hann tíðkast hjá katalónskum
tilbúinn.
steinum eða lurkum og væla
undir var mikill ís brotinn. Hvað
þá þegar svartir grófu holu í jörð
og settu yfir tréplötu sem við var
festur strengur sem svo var
bundinn við stöng, þá var til
nokkuð, sem ekki var hægt að
nota til annars en framleiðslu
tóns eða tóna.
f þessari bók er sögð saga
hljóðfæranna og verður leikmað-
ur um margt fróður við lestur
hennar. Margar ljósmyndir
fylgja henni og um 80 teikningar
og útskýringamyndir, þar á með-
al er ein af langspili, önnur af
fornri barnahringlu og orgeli,
svo smáu að á því var hægt að
halda líkt og fiðlu.
Bókin er tæpar 400 síður að
stærð í stóru broti, með orðskýr-
ingum og nafnaskrá.
Musical Instruments
Through the Ages
Edited by Anthony Baines
'This ie a uniquely valuahle book, packed wiih
. Information, curtous toafnlrtfi and a wtoe
Musical
Instruments
Through
the Ages
Edited by
Anthony Bains
Penguin Books 1982
Bókin skiptist í fjórtán kafla.
Fjalla nítján sérfræðingar um
aðskiljanleg efni. Sagt er af
fornum hljóðfærum, orgeli, pí-
anói, lútum, gítar, fiðlum, hörp-
um, víólum, sílafónum og trumb-
um auk kafla um blásturshljóð-
færi og horfin tól.
Ekkert er fjallað um raf-
magnshljóðfæri, enda eru þau
svo margbreytileg að önnur bók
jafnstór myndi vart nægja til að
gefa mynd af þeim.
Tónlist í sinni frumstæðustu
mynd birtist í takti. Þegar for-
feðurnir tóku að berja saman
James Wright:
The Devil’s
Parole
Penguin Books 1982
í Saintshaven er lífið í engu
frábrugðið því sem gerist í öðr-
um smábæjum á Englandi. Ár-
talið er 1939 og fólk þykist finna,
að til tíðinda hljóti að draga þá
og þegar. Það er sumar og mikið
úrfelli. Frú Birkenshaw er
fimmtug og það er haldin veisla.
Fjölskylduvinir koma og það
gera líka þýskir útlagar. Mat-
reiðslukonan er þýsk og einmitt
þennan dag en á öðru ári lést
maður hennar í Vínarborg.
Þýskur stærðfræðingur er í
veislunni og ræðir hann við
Desmond O’Connor, en sá síðar-
nefndi er leikari og er í tygjum
við eldri dóttur Birkenshaws,
Eleanor. Yngri dóttirin er með
unglingaveikina eins og bróðir
hennar. Eleanor er leikkona en
atvinnulaus. Húsbóndinn á sér
listakonu fyrir viðhald og er
sjálfur blaðamaður.
O’Connor hverfur annaðslagið
til London að innheimta húsa-
leigu fyrir ömmu sína. I einni
slíkri ferð hans gerast þeir at-
burðir sem sagan snýst um. Irski
lýðveldisherinn hefur sókn á
Englandi sjálfu og Birken-
shaw-fjölskyldan er í sviðsljós-
inu. En að lokum endar allt vel
enda er höfundur þegar tekinn
til við að skrifa framhald þess-
arar bókar.
James Wright var í flotanum í
seinna stríði, að því loknu, eftir
að hafa stundað nám í Oxford,
sneri hann sér að blaðamennsku
og útgáfu. The Devil’s Parole er
fyrsta skáldsaga hans, hún er
fljótlesin afþreying.
Enskan
flæðir yfir heiminn
Frh. af bls. 5.
inntökuprófi í ensku. Ne Win
sneri við blaðinu þegar í stað og
gerði enskunám að skyldunámi,
allt frá smábarnaskólum upp í
menntaskóla.
Sum af þeim löndum, sem lít-
ið gera úr enskunni á opinberum
vettvangi, sýnast þó samtímis
vera að greiða götu hennar.
Suður-Kórea leggur bann við því
að atvinnusöngvarar syngi al-
gjörlega á ensku, en á hinn bóg-
inn er nemendum gert að leggja
stund á enskunám, allt frá
sjöunda bekk. Mexíkó hefur far-
ið þess á leit við framleiðendur
og eigendur verzlana, að þeir
noti einungis spönsk heiti á
framleiðslu sinni og á verzlun-
um. Haldið er uppi öflugri aug-
lýsingastarfsemi, þar sem Mex-
íkóbúar eru skammaðir fyrir
ofnotkun enskunnar. í einni
slíkri sjónvarpsauglýsingu er
amerískur ferðamaður látinn
benda á auglýsingar á ensku
utan á byggingum. „Ég get varla
trúað því, að ég sé í Mexíkó,"
segir hann við stjórnanda þátt-
arins, en sá er í T-skyrtu með „I
love New York“ flennt yfir
skyrtubarminn. Mexíkóbúinn
fer greinilega hjá sér, breiðir yf-
ir stafina á brjóstinu og leggur
af stað með gest sinn í ferðalag
um „hina ósnortnu Mexíkó.“
Allt að einu eru 10.000 ensku-
kennarar í mexíkönskum gagn-
fræða- og menntaskólum. Jafn-
vel Frakkar eyða mörgum millj-
ónum dollara á ári hverju til
kennslu í erlendum tungumál-
um, aðallega ensku. Mæla
frönsk lög svo fyrir, að hvert
það fyrirtæki, sem hafi fleiri en
10 starfsmenn, skuli verja 1,1
prósenti af launagreiðslum til
menntunar starfsliðsins. Venjan
er sú, að fyrirtækin greiða
gjaldið í ríkissjóð, sem síðan
greiðir fyrir þá æfingu eða
menntun sem starfsmaður kýs
sér. Langflestir velja sér ensku-
nám.
Enskunámsskólar eru til
næstum því alls staðar, en
kennslan er oft á tíðum bágbor-
in. „Það er hægt að finna en'sku-
námsskóla á næstum því hverju
götuhorni í Hong Kong,“ segir
Kenneth Wescott, sem er skóla-
stjóri Maxwell-stofnunarinnar,
þess enskunámsskóla, sem þar
þykir einna beztur. „Námsgjöld-
in eru ekki há, og skólastofurnar
eru þétt setnar, en kennslan er
fyrir neðan allar hellur." Kenn-
araskipti eru tíð, um 80 prósent
á ári, og oftast er það svo, að
þeir hafa sjálfir notið lítillar
kennslu. Margir af þeim eru
enskumælandi unglingar, sem
reyna að vinna þannig fyrir sér
um leið og þeir ferðast um.
„Þetta er algjör íhlaupavinna,"
segir írinn Raymond Dolphin,
sem hefur tekið að sér ensku-
kennslu stuttan tíma í Róma-
borg. „Menn, sem slíkt leggja
fyrir sig, hljóta að vera fæddir
ferðalangar."
Ný blómleg
atvinnugrein
Þörfin fyrir góða enskukenn-
ara hefur skapað mjög blómlega
atvinnugrein — að kenna kenn-
urunum. „Þótt þú talir ensku, er
ekki þar með sagt, að þú kunnir
að kenna hana,“ segir einn
kennarinn. Fjölmargir háskólar
í Bandaríkjunum hafa nú á
boðstólum nám, sem lýkur með
meistaraprófi, svokallað
TOEFL, „the Teaching of Engl-
isn as a Foreign Language". Er
nemendum kennt, hvernig þeir
skuli kenna erlendum nemen-
dum réttritun, framburð og
setningamyndun. Þegar þeir út-
skrifast, eiga þeir að geta látið í
té kennslu um sagnorð tungum-
álsins, sem aldrei eru til friðs,
og losað nemendur úr snörum
alls kyns óreglu, eins og t.d.
framburðarins á „bough“,
„dough" og „rough“.
Þegar kennararnir hafa lokið
námi í enskukennslu, nota þeir
margvíslegar aðferðir við
kennsluna. Berlitz-kerfið er
vinsælast, felst í „algjörri ein-
beitingu", og heyrir nemandinn
ekkert annað en ensku frá því
hann stígur í fyrsta sinn inn
fyrir þröskuldinn á kennslustof-
unni. „What is it?“ segir kenn-
arinn og heldur blýanti á lofti.
„It is a pencil," segir kennarinn
síðan. Þetta er síðan endurtekið
um penna, reglustriku, o.s.frv.
Næst er það síðan nemandinn,
sem verður að svara á ensku.
Þegar nemendurnir snúa sér
að því að ná valdi yfir nýja
tungumálinu, verður á vegi
þeirra ekki aðeins ein enska
heldur tvær, — amerísk enska
og brezk enska. Merkingarmun-
urinn í þessum málagreinum er
svo mikill, að bæði Associated
Press í Ameríku og Reuters-
fréttastofan í Englandi verða að
láta þýða ensku yfir á ensku. I
Englandi er það, sem Banda-
ríkjamenn kalla „cookie", kallað
„biscuit“, „tractor-trailer" er
„articulated lorry“ og „Sunday
joint" er „roast-beef dinner“ —
ekki hass-sígaretta. Reuters-
skrifstofan í New York hefur
hjá sér bækling upp á tólf síður
um algeng orð, sem nauðsynlegt
er að þýða. „Við þurfum að
hugsa á „báðum“ tungumálun-
um,“ segir Evelyn Leopold, sem
þar vinnur. „Við þurfum að þýða
fram og til baka.“
Hvor enskan, sem kennd er,
spretta alls staðar upp nýjar að-
ferðir til að gera námið
skemmtilegt og auðvelt. „Þögla
aðferðin" er svo til algjör and-
stæða Berlitz-kerfisins; kennar-
inn segir næsta lítið, en nem-
endurnir hafa orðið. „Þekkingin
kemur að innan en ekki að
utan,“ segir kennari nokkur í
París, sem beitir þessari aðferð.
Nemendurnir reyna að bera
Frh. á bls. 16.
15
i