Lesbók Morgunblaðsins - 08.10.1983, Blaðsíða 4

Oddur Björnsson
EFTIR
KONSERTINN
Frumsýnt í Þjódleikhúsinu
í október1983.
Leikstjóri: Oddur Björns-
son.
Aöalleikendur: Helgi
Skúlason, Helga Bach-
mann, Erlingur Gíslason,
Guðbjörg Þorbjarnardóttir.
Leikmynd og búninga
geröi Steinþór Sigurðsson.
Oddur Björnsson gengur
um gólf heima hjá sér í litlu
svörtu timburhúsi á Njarö-
argötunni þar sem æöarnar
þrútna í viðnum á veggjunum
og hugsar og talar, velur orð
sín, reykir, eilítið spenntur.
Hann er kominn á steypir-
inn. Innan skamms verður
frumsýnt á stóra sviðinu í
Þjóðleikhúsinu leikrit hans
„Eftir Konsertinn“, sem
hann Ieikstýrir sjálfur.
Oddur veit að það er erfitt að
frumsýna í Þjóðleikhúsinu,
eftirvænting frumsýningar-
gesta streymir þar um salinn
og upp í bergloftið eins og
þungur andardráttur og hann
mun standa frammi fyrir
þeim berskjaldaður, með orð
sitt og æði. Og hann veit að
morguninn eftir, þegar hann
er orðinn léttari, tekur
óumflýjanlegur tómleikinn
við, og Oddur Björnsson
verður eins og sprungin
blaðra, allt þar til hugur hans
blæs honum nýtt verk í
brjóst. En þetta hlutskipti
hefur hann valið sér, og hann
er sáttur við það.
— Vísar heiti leikritsins „Eftir
konsertinn“ að einhverju leytl til
inntaks þess?
— Leikritið gerist eftir kon-
sert, en orðið konsert hefur í
mínum huga margræða merk-
ingu — Það mætti til að mynda
taka svo til orða að við höfum
lifað einn allsherjar dúndur-
konsert eftir kreppuna, eftir
stríð. Ég vil ekki ræða mikið um
leikritið áður en það verður sýnt
— þetta er leikhúsverk, samið
fyrir leikhúsgesti, en ég get þó
sagt að það fjallar um fólk sem
er í leit að einhverju inntaki í
lífi sínu. Fjölskyldan í leikritinu
fékk allt í arf eins og svo margir
íslendingar, og hún er að gera
sér grein fyrir því að ekki er
endalaust hægt að lifa á arfi,
hvort sem hann er menningar-
legur eða festur í verksmiðjum
eða húsum, — hver kynslóð
verður að finna sitt eigið gildi.
Stundum kemst fólk ekki að
þessu fyrr en á miðjum aldri, og
svo er í leikritinu. En þótt ýms-
ar skírskotanir séu í verkinu til
samtímans, svo sem samkvæm-
ishjal um byltingar og heimsókn
pólsks píanista sem spilar bylt-
ingaretýðuna er verkið samt
4
Guðbrandur
Gíslason
ræðir við
Odd Björnsson
leikritahöfund
og leikstjóra
í tilefni af
nýju verki
hans sem frum-
sýnt verður
í Þjóðleikhús-
inu nu í október
„Leiðinlegt leikhús
á engan rétt á sér
sem áður í gamansömum
tóni...
— Vel á minnst. Rómverjinn
Longinus sagði að aðalhlutverk
skáldsins væri að upplýsa og
skcmmta. Hvort skipar hærri sess
í verkum þínum?
— Að skemmta, tvímæla-
laust. Leiðinlegt leikhús er
hugsanavilla, sem á engan rétt á
sér. Hitt er annað að ég upplýsi
um mannlega hegðun og samfé-
lagslegt ástand eins og það kem-
ur mér fyrir sjónir. Kannski veð
ég þar í villu og svíma, en það er
annarra að dæma um það. í leik-
riti mínu „Dansleik", sem Menn-
ingarsjóður gefur út á bók í vet-
ur, fjalla ég t.d. um græðgi og
skemmtanafíkn Borgíaættar-
innar ítölsku vegna þess að mér
finnst þessir þættir í lífi þeirra
höfða til nútímans. Kapítalism-
inn byrjar „fullswing“ á ftalíu á
miðöldum þegar borgríkin
kepptu innbyrðis og notuðu til
þess óprúttin meðul. Svo voru
þetta heillandi karakterar, eins
og oft er um stórbrotið fólk.
— „Eftir konsertinn“ er
fimmta sviðsverk þitt af fullri
lengd en auk þess hefur þú skrif-
að fjölda útvarpsleikrita, einþátt-
unga, barnaleikrit og sjónvarps-
lcikritið „Postulín“. Er hægt að
lifa af því að vera leikritahöfundur
á íslandi í dag?
— Já það er hægt ef maður er
öruggur með að komast með
verk sín á markað í leikhúsun-
um, í útvarpið og sjónvarpið
hérlendis og e.t.v. erlendis. Fé-
lag okkar leikritahöfunda hefur
náð viðunandi samningum við
þá sem flytja verk okkar — þótt
alltaf þurfti að endurskoða þá
samninga eins og aðra til að
fylgjast með breytingum tím-
ans. Það er líka mjög hvetjandi
að stóru leikhúsin íslensku hafa
sýnt innlendri leikritun mikinn
áhuga, enda hafa þær sýningar
reynst einhverjar vinsælustu
sýningarnar í leikhúsum undan-
farin ár.
— Akvaðstu ungur að leggja
fyrir þig leikritun?
— Nei. Þegar ég hóf nám við
Háskóla íslands var ég óráðinn í
hvað ég ætti að leggja fyrir mig:
norrænu, læknisfræði eða jafn-
vel guðfræði. Til Vínar fór ég til
að leggja stund á sálarfræði, en
þegar ég kom út sá ég að leik-
húsfræði var kennd við háskól-
ann svo ég ákvað að nema hana.
Eftir dvöl mína í Vín hefur það
aldrei verið spurning hvað ég
ætti að leggja fyrir mig — ann-
að en leikritun kom ekki til
greina, og svo dinglaði leik-
stjórnin líka þarna einhvers
staðar í litla heilanum.
Ég hef gaman af því að skrifa,
ánægjan er þyngri á metunum
hjá mér en erfiðið og einmana-
leikinn sem fylgir þessu starfi,
annars væri ég ekki að því. Ég
er einnig þakklátur fyrir að geta
gert það sem hugur minn stend-
ur til.
— En þú hefur samt skrifað
skáldsögu, Kvörnina, sem kom út
hjá Helgafelli og fjallar um óráð-
inn ungan mann sem heldur til
útlanda.
— Já. Kvörnin varð til úr
drögum að kvikmyndahandriti
sem ég skrifaði fyrir hvatningu
Gunnars Eyjólfssonar. En þegar
á reyndi fannst enginn pródús-
entinn, svo ég skellti þessu í sög-
uform. Hver veit nema ég eigi
eftir að líta á það handrit aft-
ur...
— H v e r n i g vinnur þú leik-
rit þín?
— Ég reyni að vinna skipu-
lega, byrja daginn snemma,
enda er ég oft bestur fyrri hluta
dags. Nóttin væri prýðileg ef
maður væri ekki alltaf svona
syfjaður. Annars fer það mjög
eftir verkefnum hvernig ég vinn.