Lesbók Morgunblaðsins - 21.01.1984, Blaðsíða 4

urðu séð allar tegundir af fólki,
allt frá sómakærum húsmæðr-
um til smáglæpamanna. Þarna
er til dæmis bátafólkið, svo-
nefnda, Það er fólk, sem flúði frá
Víetnam og Kambodíu til
Bandaríkjanna á smábátum, eft-
ir stríðið þar. Sumt af því stund-
ar verslunarrekstur eins og
hérna fer fram, vegna þess að
það fær ekkert annað að gera.
Þarna sérðu heila fjölskyldu.
Þetta er bláfátækt fólk. Ef til
vill býr það í húsbílnum þarna.
Ég get ekki ímyndað mér að það
hafi ofan í sig að éta með því að
selja annað eins rusl og þarna er
á boðstólum. Svo sérðu húsmæð-
urnar. Þær eru hérna vegna
ánægjunnar eingöngu. Þær taka
til í geymslum og skápum og
keyra svo allt draslið á markað-
inn og selja, í stað þess að
fleygja því á haugana. Það er
hrein unun að skoða margbreyti-
leikann í mannlífinu hérna.
Þetta eru Bandaríkin í hnot-
skurn. Ég held því fram, að
Ameríkanar séu í raun og veru
hinar einu, sönnu Sameinuðu
þjóðir. Hérna í Bandaríkjunum
býr í sátt og samlyndi fólk af
öllum kynþáttum og trúarbrögð-
um, og er þá ekkert undanskilið.
Þetta er alveg stórmerkilegt
samfélag, skal ég segja þér.
Sameinuðu þjóðirnar svokölluðu,
eru píp á móti því ævintýri, sem
þú sérð hér í reynd."
Eftir að hafa ráfað um glæpa-
markaðinn í tvo tíma hef ég
sannfærst um það sem Baddi
sagði áðan; þar er ekki sá hlutur
til, sem ekki fæst falur. Bing og
Gröndahl er hægt að fá fyrir líf-
ið, og ef þú hefur auga fyrir
forngripum eða lætur ekki
blekkjast af slípuðu gleri fyrir
demant, geturðu gert hér reyf-
arakaup.
Töfraprjónar
Gegn Sígarettum
Við höldum ökuferðinni áfram
til Hayward, útborgar San Fran-
cisco. Ég bið Badda að hleypa
mér inn í verslun svo að ég geti
keypt mér sígarettur. Þegar ég
stíg inn í bílinn aftur, segir
Baddi mér, að hann hafi hætt að
reykja fyrir tveimur árum með
aðstoð nálastungulæknis. Hann
hafi reykt þrjá pakka á dag, sem
sé nokkuð mikið fyrir mann, sem
stundar erfiðisvinnu. Þá ók hann
til vinnustaðar og frá ásamt fé-
laga sínum, sem var veikur í
baki. Gekk sá reglulega til nála-
stungumeistara, til að fá bót
meina sinna.
— „Á meðan félagi minn naut
lækninga Kínverjans, sat ég á
biðstofunni og reykti eins og
strompur. Einn dag stakk slétt-
hærð og skáeyg aðstoðarstúlka
höfðinu í dyragættina og til-
kynnti mér af sinni meðfæddu
austurlensku hæversku að bann-
að væri að reykja á biðstofunni.
Ég spurði hana af dáruskap,
hvort ekki væri hægt að stinga á
mér með þar til gerðri nál og
reka með henni löngunina í eitr-
ið á burt. Stúlkan kinkaði kolli
og hvarf hljóðlega á braut.
Skömmu síðar birtist hún aftur
og leiddi mig fyrir Kínverjann.
Spurði ég doktorinn hins sama
og ég hafði spurt stúlkuna, hvort
hann gæti með einhverjum af
sínum töfraprjónum megnað að
reka burtu sígarettuáráttuna.
Ég hefði margoft áður reynt að
hætta þessum ósóma, en þau hlé
stæðu sjaldnast lengi. „Læknir-
inn sagði," heldur Baddi áfram,
„að vildi ég sjálfur halda áfram
að reykja gæti enginn mannleg-
ur máttur hjálpað mér. Hann
gæti stungið og gert mig eins og
tesíu, en það myndi ekki koma að
nokkru gagni. Vildi ég sjálfur
hins vegar hætta, og það í fúl-
ustu alvöru, gæti hann stungið
nálum í eyru mér, sem ég ætti að
hafa í eina viku. Þegar löngunin
geri vart við sig, skuli ég þrýsta
á nálarnar. Muni löngunin þá
þverra og að lokum hverfa alveg.
Ég vildi reyna þetta. Stakk
hann þá nál, sem líktist teikni-
bólu, í hvort eyra og límdi hefti-
plástur yfir. Þakkaði ég kærlega
fyrir mig, og héldum við félag-
Götumyndír frá San Francisco.
Baddi kominn. Við þekktumst
reyndar vel áður, því að við
bjuggum samtímis í Los Angel-
es, en þá var Baddi ægilega feit-
ur og því varla von að ég þekkti
þennan spengilega og fallega
mann, sem stóð þarna í búðinni
hjá mér.“
— „Já, já,“ gellur við í Badda.
„Ég bar af öðrum mönnum, enda
búinn að létta mig um hundrað
og þrjátíu pund.“
— „Reyndar fékk ég reglulega
fréttir af honum, því að móðir
hans var vön að koma í búðina
til mín og bera mér sérstakar
kveðjur frá honum í hvert sinn
sem hann skrifaði henni bréf.“
— „En hvað vildi hann þennan
morgun í búðina til þín?“
— „Já, hvað vild’ann? Hann
vildi bjóða mér út að borða
ásamt sameiginlegum kunningja
okkar frá Los Angeles. En ég bjó
með manni um þessar mundir,
og þótti honum ekki viðeigandi
að ég færi út ásamt tveimur öðr-
um karlmönnum."
— „Já,“ skýtur Baddi inn í.
„Það var ekki fyrr en í þriðju
tilraun að hún lét til leiðast að
koma með mér út að borða, og þá
slóst bróðir hennar í för með
okkur sem siðgæðisvörur." Þau
horfast í augu og brosa.
Eiginmaður í
Stað Sambýlismanns
— „Sambýlismaður minn tók
þetta sjálfstæðisbrölt óstinnt
upp,“ heldur Systa áfram. Eftir
viku stífni og þögn var ég búin
að fá mig fullsadda, hringdi í
arnir síðan heim. Löngunin í
tóbakið var sterkust á morgn-
ana, en þá þrýsti ég á teikniból-
urnar eins og Kínverjinn hafði
mælt fyrir um. Hvarf þá löngun-
in. Þegar vikan var liðin dró ég
nálarnar úr eyrum mér. Síðan
eru liðin tvö ár og hef ég ekki
orðið löngunarinnar var síðan.“
Íslenskt Heimili
Við erum nú komin að húsi
þeirra Systu og Badda. Systa
tekur á móti okkur í dyrunum og
fagnar mér eins og gamalli vin-
konu. Ég er leidd í húsið, smekk-
lega búið og vinalegt. Þar ríkir
enginn amerískur „glamorstíll",
en andrúmsloftið notalegt eins
og best þekkist á gestkvæmum,
íslenskum heimilum. Ég heilsa
Stefáni, einkasyninum, þrettán
ára gömlum. Hann talar prýði-
Iega íslensku, þótt hann sé fædd-
ur og alinn upp í Kaliforníu og
hafi sjaldan komið til íslands.
— „Við tölum aldrei annað en
íslensku hér heima," segir Systa.
„Hingað kemur fjöldinn allur af
íslendingum, svo að Stefán heyr-
ir varla annað en íslensku á
heimilinu. Að vísu beygir hann
sum orð skakkt, og við höfum
ekki leiðrétt hann mikið vegna
þess að við höfum óttast, að þá
kynni að hlaupa í hann þrjóska
og hann hætti þá að tala íslensk-
una.“
Stefán gengur í kaþólskan
skóla. Foreldrar hans voru af
ýmsum ástæðum óán'ægðir með
hinn almenna skóla, sem hann
gekk í áður, þessi er miklu betri.
Systa býður mér sæti. Hún er
falleg kona, hýr og glettin. Mér
er borinn bjór og þau setjast
bæði hjá mér, hjónin. Mér leikur
forvitni á að vita, hvaða ástæður
liggja til þess að íslendingar
fara utan og setjast að í fjarlæg-
um löndum. Systa segist hafa
farið til Bandaríkjanna af
ævintýraþrá, aðeins nítján ára
gömul. Starfaði hún fyrsta árið
sem vinnukona og síðan hjá
tryggingafyrirtæki og í banka í
Los Angeles um árabil. Þar
kynntist hún fyrri eiginmanni
sínum, sem var íslendingur.
Bjuggu þau ytra um skeið, en
fluttust síðan heim til Islands
þar sem Systa opnaði barnafata-
verslun við Laugaveginn. Ari
síðar skildu þau hjónin.
Ég hef heyrt, að brúðkaup
þeirra Systu og Badda hafi borið
að með sögulegum hætti. Kven-
leg forvitni mín rekur mig til að
spyrja þau nánar út í það. Systa
hefur orðið: „Ég stóð við af-
greiðslu í búðinni minni einn
daginn, þegar ég tók eftir bráð-
huggulegum manni, sem stóð
bakatil í búðinni og beið eftir að
ég hætti að afgreiða. Ég kom
honum ekki fyrir mig en kannað-
ist vel við svipinn. Þar var þá
Badda og bað hann að hjálpa
mér að koma dóti sambýlis-
mannsins út úr íbúðinni minni.
Sendum við það allt á vinnustað
hans, meira að segja skyrturnar
í bleyti í þvottabala, og kvaddi
ég hann þar með kurt og pí.“
„... og svo gisti ég hjá henni
um nóttina, þessari elsku, til að
varðveita hana,“ bætti Baddi við.
— „Varstu skotinn í henni,
Baddi?“ spyr ég.
— „Alla tíð. Ég var að bíða
eftir að hún myndi rasa út.“ Við
skellihlæjum öll. Þau eru svo
blátt áfram og bráðskemmtileg,
bæði tvö.
— „Hvaö svo?“
— „Næsta morgun, sem var
laugardagsmorgunn, vorum við
staðráðin í að gifta okkur," segir
Systa. Ég hringdi í prestinn áður
en ég fór í búðina að vinna og
spurði, hvort hann hefði tíma til
að gefa okkur Badda saman
þennan sama dag. Klerkur fór að
hlæja, en ég sagði honum að mér
væri bláköld alvara. Við vildum
gifta okkur strax í dag. Hann
spurði mig, hvort ég hefði skiln-
aðarpappírana mína í höndun-
um, þá yrði ég skilyrðislaust að
hafa. En því miður lágu þeir
ennþá uppi í dómsmálaráðu-
neyti. Ég spurði prest aftur að
því, hvort hann hefði tíma ef ég
næði í pappírana." — „... sjáðu
til, hún ætlaði ekki að missa af
mér,“ útskýrir Baddi.
— „Klerkur sagði mér, að í
dag væri laugardagur og allar
opinberar stofnanir lokaðar. Ég
spurði aftur, hvort hann hefði
tíma næði ég pappírunum. —
„Komið þið klukkan tvö,“ sagði
hann og stundi þungan og
kvaddi mig. Ég hringdi í Ólaf
Walter Stefánsson, sem er kunn-
ingi minn og starfar í ráðuneyt-
inu, en hann var þá ekki heima.
Ég vildi fá að vita, hvar hann
væri, því að mikið væri í húfi.
Hann var í gufubaði. Ég hringdi
í gufubaðstofuna. „Þetta er í
dómsmálaráðuneytinu," sagði
ég. „Vilduð þér gjöra svo vel að
pakka honum Ólafi Walter inn í
handklæði og senda hann í sím-
ann. Þetta er áríðandi." Það er
hundraðprósent maður, Ólafur
Walter. Hann sótti pappírana og
svo vorum við Baddi gefin sam-
an.“
Hringar Og Kampa-
VÍN MEÐ HRAÐI
— „Ég fór líka á stúfana,“
segir Baddi. — „Til kunningja
míns, sem er gullsmiður, og bað
hann að útvega hringana með
hraði. Annan sendi ég eftir
kampavíni. En það var nú svo-
lítið skrítið, að þennan morgun
skrapp ég heim til mömmu til að
skipta um föt og var með hring-
ana í vasanum. Þá segir mamma
við mig: — „Því reyndirðu nú
ekki að giftast henni Systu,
Baddi minn?“ Hún var alltaf svo
hrifin af henni Systu, hún
mamma. Ég sagði við mömmu:
— „Heyrðu, elsku mamma mín,
hver heldur þú að vilji mig?“
Tveimur klukkutímum seinna
komum við Systa heim og vorum
búin að gifta okkur. Ég gleymi
því aldrei. Mamma stóð á stiga-
pallinum, þegar við komum inn
og sýndum henni hringana. And-
litið datt af henni. Svo fór hún
að hlæja og hló í sextán klukku-
tima samfleytt.
Sagan flaug um bæinn og við
skemmtum okkur konunglega
yfir öllu saman. Og vegna þess
hve íslendingar hafa gaman af
spádómum og öllu þess háttar,
get ég sagt þér frá því, að nokkr-
um árum áður en þetta gerðist
var ég í eitt skipti sem oftar
staddur á bar í Saigon. Þá gekk
þar um afskaplega dularfullur
náungi og bauðst til að lesa í lófa
á mönnum. Ég hálfvorkenndi
karlanganum og rétti honum því
höndina. Lófalesturinn hljóðaði
eitthvað á þá leið, að ég hefði
lengi átt við vandamál að stríða,
en innan tveggja ára yrði það úr
sögunni, og myndi ég ekki þurfa
að hafa áhyggjur af því eftir I
það. Ennfremur sagði hann mér,:
að þegar ég yrði 39 ára gamall
myndi ég ganga í hjónaband. Ég
hló að þessu og lagði spádóminn
ekki á minnið. En til gamans
hafði ég skrifað móður minni
þetta í bréfi. Sagði ég henni, að
þarna gæti hún séð, að innan tíð-
ar þyrfti hún ekki að hafa neinar
áhyggjur af mér framar. Þennan
ævintýralega brúðkaupsdag dró
móðir mín fram bréfið, sem ég
hafði skrifað henni fjórum árum
áður. Hann hafði ekki verið svo
vitlaus eftir allt saman, gamli
spákarlinn i Saigon. Tveimur ár-
um áður hafði ég hætt að
drekka, en áfengi hafði verið
vandamál mitt um langa hríð, og
viku áður hafði ég haldið 39 ára
afmælisdaginn minn hátíðlegan.
Við hlógum dátt að þessu. En
þessi gifting vakti mikla athygli
á sínum tíma, því að „svonalag-
að“ gerir fólk ekki, og satt að
segja veðjuðu ekki margir á
þennan hest.“
— „Hvernig stóð á því, Baddi,
að þú varst staddur á íslandi þá?“
— „Þetta var satt að segja
keðja undarlegra tilviljana. Eg
var kominn til íslands í
„skreppitúr", eins og maður seg-
ir. Hafði verið í siglingum árum
saman- og sigldi síðasta túrinn til
Saigon. Þar komst ég í samband
við skipafélag, sem var með
dráttarbáta í Saigon og við
strönd Víetnam. Gat ég fengið
vinnu á dráttarbáti fyrir tvöföld
laun, skattfrjálst og mikla yfir-
vinnu ef ég réði mig í minnst