Lesbók Morgunblaðsins - 21.01.1984, Blaðsíða 16

Vél úr plasti
í kappakstursbíl
Menn hafa vanizt því, að
plast væri þunnt efni,
stökkt og ódýrt. En tím-
arnir eru að breytast. Nú
eru plastefni, sem kosta
hundrað sinnum meira en
vélarstál, að taka við af
málmi í vélum bifreiða.
Um þessar mundir eru
verkfræðingar við Poli-
motor Research í Fairlawn
í New Jersey að smíða
fyrstu vélina, sem er að
öllu leyti úr plasti, nema
hvað varðar þá hluta henn-
ar, sem mest reynir á. En
af hverju úr plasti? Til að
draga úr þunga vélarinnar.
„Þeim mun minna sem vél-
in vegur, þeim mun minna
verður álagið á hinum
ýmsu hlutum hennar," seg-
ir Matty Holtzberg, for-
stjóri tilraunastofnunar-
innar. Af því leiðir síðan
að þá er hægt að hafa aðra
hluti léttari, sem dregur
enn úr álaginu. Plastvélin,
sem sett verður í evrópsk-
an kappakstursbíl á þessu
ári, er um 50% léttari en
vél, sem er eingöngu úr
málmi.
Holtzberg vill ekki skýra
frá því, hvaða úrvalsplast
hann noti, en nokkrar
gerðir gætu komið til
greina. Amocos Torlon get-
ur þolað allt að 15 þús. kg
þrýsting á fertommu og
250 gráðu hita á Celsíus í
langan tíma. PEEK, sem
Britains Imperial Chemic-
al Industries hefur fram-
leitt, getur þolað 325°C í
langan tíma og miklu
meiri hita styttri tímabil.
Eina hindrunin á út-
breiddri notkun þessara
efna er framleiðslukostn-
aðurinn. PEEK kostar til
dæmis yfir 50£ kílóið. Og
þegar hægt er að fá hús-
grindastál fyrir innan við
50 sent kílóið, getur notk-
un slíks úrvalsplasts ekki
borgað sig nema í sérstök-
um tilvikum. En af hverju
er það svona dýrt? „Það er
ekki framleitt í því magni,
sem gæti gert það ódýr-
ara,“ segir Holtzberg.
„Þessi efni gætu verið
ódýrari, en magnið er ekki
fyrir hendi."
Jafnvel þótt kostnaður
við smíði plastvéla myndi
minnka, telur Holtzberg,
að nokkur tími myndi líða,
áður en almenningur ætti
kost á bíl með slíkri vél.
Ennfremur muni bruna-
hreyfillinn sennilega alltaf
vera að nokkru leyti úr
málmi. Vél Polimotors er
með sveifarás og knastás
úr málmi sem og eldhol.
„Það er hreinlega ekki
treystandi á plast í suma
hluta, þar sem hitinn er
mestur," segir Holtzberg.
Bílaframleiðendur eru
nú að gera tilraunir með
plast, sem ekki er eins
merkilegt og þau sem að
ofan greinir, í yfirbygg-
ingar bíla. Hinn nýi Fiero
hjá General Motors er
byggður þannig, að festar
eru plastþiljur á botngrind
úr málmi. Vagnhúsið á
Ballade Sports CR-X frá
Honda er að verulegu leyti
úr plasti. Yfirbyggingar úr
plasti auka ekki aðeins
nýtingu eldsneytis, heldur
dalast þær og tærast mun
síður.
KARTÖFLUVERKSMIÐJA
ÞYKKVABÆJAR HF.
SIGNE SEIM
Móðir
Teresea
Andlit hennar.
Þjáning árþúsunda
liggur í augnasteinunum,
í skugga augnanna,
í myrkrinu sem hvelfist
endalaust innyfir.
Dýpst að innan
kemur ljósið.
Logi teygist
úr ljósopi hennar
brýst gegnum myrkrið
og verður sólarupprás.
Skinið geislar frá
Móðir Tereseu,
er hún lyftir höndunum,
þessum sterku höndum,
þjónandi, mót nýjum morgnum.
Siguröur H. Þorateinsson
þýddi.
Signe Seim er fædd 1.5. 1929 I
Voss. Hún er kennari og húsmóðir I
Voss og hefir nú þriggja ára leyfi á
launum, til ritstarfa. Eftir hana hafa
komiö út fimm Ijóöabækur.
Bærinn er
fundinn
í 2. tölublaði Lesbókar, 14. janúar,
var mynd af gömlum bæ og voru
lesendur sem þekktu hann beðnir
að láta Lesbók vita. Halldór
Jónsson í Króksfjarðarnesi
hringdi og kvaðst þekkja bæinn.
Myndin er að sögn Halldórs af
Garpsdal í Geiradalshreppi í
Austur-Barðastrandarsýslu.
Leiðrétting
í LESBÓK Morgunblaðsins, l.tbl.
þessa árs, misritaðist nafn kvæð-
isins „17 hækur" eftir Jorge Luis
Borges. Hæka er japanskt stöku-
form sem Helgi Hálfdanarson hef-
ur kynnt hér á landi í bókinni
„Japönsk ljóð frá liðnum öldum".
Hann lýsir því þannig í formála
sínum að bókinni að hækan sé 17
atkvæða staka í þremur ljóðlínum,
5, 7 og 5 atkvæði í línu, en hvorki
sé í henni rím né háttföst hrynj-
andi sem jafnað verði til bragliða í
vestrænu ljóði.
Sigrún Ástríóur Eiríksdóttir.