Lesbók Morgunblaðsins - 14.09.1985, Blaðsíða 11

FLÓTTAMAÐURINN
OG BARNIÐ
Smásaga
eftir Nils Johan Rud
Halldór Stefánsson
þýddi
Myndskreyting
Árni Elfar
að hló og masaði um-
hverfis hann, viðstöðu-
laust, ölvað af sinni yfir-
þyrmandi hjartagæzku.
Hann hneigði sig og
brosti við hópnum, ylj-
aður af mat og drykk
söng hann lítið ljóð, því
að hann gat ekki talað. Samkvæmið náði
hámarki, karlmennirnir hrópuðu bravó
og konurnar klöppuðu með tárin í augun-
um. Sjálfur varð hann voteygur og brosti.
Það að hann gat þrátt fyrir allt notað
röddina til að gera sig skiljanlegan, leysti
upp kökkinn, sem sat fyrir brjósti honum.
Hann varð glaður og þakklátur, umfram
allt þakklátur. Hann hefði viljað faðma
þau öll, kyssa þau á enni og kinnar fyrir
hinar opinskáu mannlegu tilfinningar.
En hann var orðinn þreyttur, dauð-
þreyttur, kökkurinn fyrir brjósti hans
þrútnaði á ný. Hann varð að halda áfram
að brosa og hneigja sig og segja þökk,
þökk, þökk — fyrstu framandi orðin, sem
hann hafði lært. Fólkið þrengdi sér um
hann og vildi kenna honum fleiri orð í
sínu máli, svo gestrisið og gjafmilt var
það í þessu fagra landi, sem hann var
kominn til.
Hann endurtók orðin eins og honum
voru hermd þau, fyrst áfjáður, síðan
hljóðlátur. Fólkið skemmti sér stórlega
yfir því, hvernig það túlkaði orðin aftur,
allt vakti því kátínu.
Svo varð hann aftur að syngja. Þar eð
ekkert hljóðfæri var á staðnum söng
hann eitthvað dapurlegt og einfalda ljóð-
línu. Konurnar grétu opinskátt og karl-
mennirnir urðu þungbúnir og alvörugefn-
ir. Litla stúlkan, sem var leyft að sitja á
hnjám hans, glennti upp brún augun í
ennþá meiri undrun. Hann söng yfir lokk-
að barnshöfuðið, silkihárið ýfðist raf-
magnað fyrir andardrætti hans. Hann
andaði að sér ljúfum og frískum ilminum
af henni, meðan hann söng um þrár
heimalands síns, en þorði ekki að horfa í
barnsaugun. Kökkurinn fyrir brjóstinu
hvarf meðan hann söng.
Og fólkið varð skilningsríkt að lokum,
veitti því athygli, að hann var þreyttur.
Það var líka orðið áliðið kvölds, og þar
sem það var gestir og hafði aðeins litið
inn til að sjá hann, stóð það á fætur. Það
þrýsti hönd hans, fast, sagði nokkur orð,
sem hann gat sér til um merkingu: að nú
skyldi hann gleyma þeim hörmungum,
sem hann hafði orðið fyrir, honum skyldi
líða vel í sínu nýja landi, hér væri hann
kominn meðal vina.
Hann hneigði sig og brosti þótt hann
verkjaði í andlitsvöðvana.
- O -
Þegar gestgjafahjónin og hann voru
orðin ein eftix, varð allt hljótt, eins og
byrjað hafði, eins og þvingandi stundin
hafði verið. Þau sátu feimin hvert við
annað, aftur ófær um að gera sig skiljan-
leg. Jafnvel maðurinn og konan spöruðu
orðin hvort við annað, til að honum fynd-
ist ekki hann vera utanveltu.
Litla stúikan sat áfram á hné hans og
horfði forvitnislega á hann. Hann vildi að
móðir hennar færi nú að taka hana. En
konan átti enn þá meira af mat, sem hún
lét á diskinn hans og maðurinn átti eftir í
flösku til að skenkja honum í glas. Þau
þvinguðu hann með ánalegu brosi,
neyddu hann til að eta og drekka, uppfull
af góðsemi.
Hann var svo þreyttur að hann var
hræddur um að tapa brosinu. Hávaðinn
af samræðum fólksins hafði haldið hon-
um vakandi, svo lengi sem hann stóð, og
meira að segja þá hafði honum fundizt
hann vera að leika í kvikmynd á máli,
sem hann skildi ekki. Nú var hún orðin að
þögulli mynd og hann lék áfram aðalhlut-
verkið. Hugsunin kom honum til að hlæja
innra með sér, hann ríghélt sér við það
broslega og það gerði honum auðveldara
að halda sinni ytri brosandi umgerð.
Þau urðu að sjá að hann var feginn og
glaður og þau hefðu vikiö óttanum frá
honum og veitt honum öryggi. Ekki mátti
hann eitt andartak gleyma því að hér sat
hann öruggur og frjáls, hingað kom eng-
inn berjandi allt utan til að reka hann
fram fyrir byssuhlaupið. Nú var það fjar-
lægt, hið illa gat ekki fylgt honum eftir
til þeirra.
Hann hefði getað staðið upp og opnað
hjarta sitt fyrir þeim, svo þau gætu séð
hversu rautt það var af þakklæti, en hann
var ekki fær um það, svo þreyttur og
barnið hindraði hann frá því að standa á
fætur. Hún sat hjá honum svo örugg og
full trúnaðartrausts, svo alvarleg með
leitandi augu. Hann strauk fingrunum
gegnum mjúkt hárið meðan kökkurinn í
brjóstinu þrútnaði gegn henni.
Loksins tók móðir hennar hana frá
honum og ýtti lítilli kinninni að honum
eitt andartak.
— Nú verðurðu að segja fallega góða
nótt við nýja vininn þinn, sagði konan. Þú
sérð að hann þarfnast svefns, hann sem
hefur komið um svo langan veg til að vera
hjá þér.
Hann skynjaði hvað hún sagði, allt í
einu: orðin þýddu sig sjálf á hans eigið
mál.
— Góða nótt! sagði hann hjálparlaust.
Þegar konan hafði lagt barnið inn í
svefnherbergi foreldranna, reiddi hún
honum rekkju í stofunni. Þau höfðu ekki
stóra íbúð, voru bara alþýðufólk, en hann
yrði heldur ekki hjá þeim nema stuttan
tíma.
Síðasti sopinn úr flöskunni var einum
um of, veitti honum vellíðan þar sem
hann stóð og horfði á hana búa um. Hann
sá hvernig kvenlíkaminn svignaði þegar
hún beygði sig. Ferskur ilmurinn af ný-
þvegnum sængurfötum fyllti hann friði.
Hann lyfti höndunum í þrá, og sá um leið
að svipur húsbóndans breyttist. Þeir litu
snöggt hvor á annan og hann fann að
hann roðnaði. Hún var líka orðin rjóð í
vöngum þegar hún rétti sig upp og hvílan
var tilbúin fyrir hann. Húsbóndinn sagði
eitthvað skemmtilegt og hún svaraði í
gamansömum tón. Sjálfur stamaði hann
eitthvað óskiljanlegt. Þau fóru aftur að
brosa.
— Góða nótt, sögðu þau.
— Góða nótt, svaraði hann skýrt og
greinilega.
Þau fóru inn til sín og barnsins. Þögnin
inni veltist yfir hann í bylgjum gagnstætt
hávaðanum frá götunni, sem hann hafði
ekki tekið eftir áður, sporvagnaskrölt og
dynurinn frá bílunum. Hann slökkti ljós-
ið, en sá allt í herberginu greinilega við
ljósið frá götunni. Hann gat dregið tjöld-
in fyrir, en treystist ekki til að mæta
myrkrinu strax. Hann afklæddist og
lagðist milli svalandi rekkjuvoðanna.
Þyngslin fyrir brjóstinu komu strax og
hann varð að þrýsta á móti með höndun-
um og þar sem hann lá í kuðung var eins
og mikill þungi hvíldi á honum. Hann
sofnaði örmagna.
- O -
Þegar hann vaknaði mundi hann allt
greinilega um leið. í svefninum hafði ein-
hver kallað á hann. Hann rykkti sér upp.
Enn var nótt, götuljósið lýsti upp her-
bergið einsog mánaskin.
Hún læddist yfir gólfið, litla stelpan,
hvít í náttfötunum, og berir fæturnir
næstum hljóðlaust á mjúku teppinu. Hún
hafði hallað hurðinni inn til foreldra
sinna í hálfa gátt.
Hún hræddi hann, en sjálf var hún
ósmeyk, kom bara alveg til hans og rétti
honum handíegginn til að láta lyfta sér.
— Nei, nei, hvíslaði hann á sinni eigin
tungu. Hún svaraði ekki, beið bara eftir
að hann rýmdi fyrir henni. Hann benti á
dyrnar inn til foreldranna og gerði sig
byrstan en hún hristi bara höfuðið svo
ilminn af hárinu lagði fyrir vit hans. Hún
sagði ekkert á sínu máli, stóð bara ein-
beitt og ákveðin. Það byrjaði að nötra i
honum kuldi sem minnti á angist og
þunginn fyrir brjóstinu varð kæfandi.
Eins og til að létta hann greip hann hana
og lyfti henni upp í til sín. Þrýstingnum
létti um leið og hún lagðist til værðar í
örmum hans. Hann þrýsti henni varlega
að sér og fann hljóðlausan grátinn koma.
Þau lágu og hlustuðu hvort á annars
hjarta, það unga og hið eldra, og það var
eins og þau töluðu saman á þann hátt.
Loksins þreytt af samræðum, ánægð
með allt, sem þau höfðu sagt hvort öðru,
sofnuðu þau.
í svefninum endurlifði hann það aftur:
Hann hljóp yfir mýrina með barnið í
fanginu. Og þegar skógurinn veitti ekki
lengur skjól, var um lífið sjálft að tefla.
Svo lítið og varnarlaust lífsundur, að það
var tæpt að trúa, að það yrði frelsað.
Sífeilt var hann að líta til baka hvort
þau fylgdu eftir, konan hægði á sér, en
hann gat ekki beðið eftir henni. Árniður-
inn dundi í eyrunum, sterkari þess
lengra, sem hann náði yfir mýrina. Hon-
um fannst hann ekki lengur þreyttur,
heldur kom yfir hann sviminn og kvölin
af óþolinmæði, blóðbragðið í munninum
stafaði af óttanum og engu öðru. Barnið
var svo fislétt í örmum hans, af því að
það var hans eigið barn, og hann fann að
það lifði í fullvissu um hann.
Við skipandi kallið frá skógarhæðinni
stansaði hann sekúndu, sneri sér við og sá
einhverja veru steypast í mýrina um leið
og fyrsta skotið reið af. En það var ekki
hún og hann hélt hlaupunum áfram. Svo
komu skotin í skæðadrífu, en þeir miðuðu
of hátt, kúlurnar fóru fyrir ofan hann. Og
loks var hann við mýrarjaðarinn, lands-
lagið hallaðist niður að árgilinu. Hann
heyrði hvininn í byssukúlunum fara svo
hátt yfir hann að hann gat ekki gert að
sér að hlæja, og er hann tók að renna
niður í gilið til að komast í skjól, sneri
hann sér við til hálfs. Hann fann fyrir
einhvers konar höggi á síðuna um leið, en
LESBOK MORGUNBLAÐSINS 14. SEPTEMBER 1985 11