Lesbók Morgunblaðsins - 09.11.1985, Blaðsíða 4

Lesbók Morgunblaðsins - 09.11.1985, Blaðsíða 4
Hér er séra Matthías með þriðju konu sinni, Guðrúnu Runólfsdóttur frá Saurbæ á Kjalarnesi, ogátta börnum þeirra, en alls eignuðust þau 11 börn. Hjú- skapur og konumissir Kaflar úr endurminningum Matthíasar Jochumssonar, Sögukaflar af sjálfum mér, birt í tilefni 150 ára afmæl- is skáldsins þann 11. þessa mánaðar. Hér segir Matt- hías frá því þegar hann kvæntist í fyrsta sinn og annað sinn, en báðar kon- urnar missti hann eftir mjög skamma sambúð. að var rúmu ári áður en ég tók vígslu, að ég kvongaðist konu minni, Elínu Sigríði Knudsen; var faðir hennar Diðrik Knudsen, þá dáinn, en hún bjó hjá móður sinni, Aniku, fæddri Hulter, merkri og trúfastri konu. Var hún bróðurdóttir Hulters kaup- manns gamla í Stykkishólmi. En maður hennar var snikkari og bróðir frú Svein- björnsen og þeirra mörgu systkina. Sumar- ið eftir að viö giftumst tók kona mín vanheilsu mikla, batnaði aldrei til fulls og andaðist eftir rúmlega tveggja ára sambúð okkar um jólin 1868. Hafði ég þá verið prestur og búið í Móum á Kjalarnesi hálft annað ár. Þótt mér sé óljúft að minnast þess, get ég ekki sannleikans vegna annað en játað, að þessi mín tvö hjúskaparár voru mér all-erfið. Hafði Elín sáluga áður fengið skæðan heilsubrest (apoplexí) og aldrei til fulls rétt við, og fyrir þá sök gekk ég af drengskap fremur en vilja út í það að eiga hana. Var hún hin ástríkasta kona, en gat með engu móti stillt geðsmuni sína eftir veikindin, og fékk sín sjaldan notið á heim- ili, væri móðir hennar, Anika, ekki hjá henni. Sú kona var að vísu afargeðrík, en hin bezta kona, vön við mótlæti, en tápkona hin mesta og móðurást hennar ósigrandi. En á mig gerði samlífið einatt þung og vandræðaleg áhrif. En skilnaðarins var ekki langt að bíða. Rétt fyrir jólin 1868 var ég staddur suður í Reykjavík, og dreymdi mig um nóttina áður en ég reið heim, að ég stæði í húsi okkar hjónanna og horfði á rekkju okkar, og sýndist mér hún nýmáluð orðin með bleikum lit og í lögun eins og líkkista. í því þótti mér bresta í bænum, og ég hlaupa út; sýndist mér þá bæjarþilið falla á hæla mér fram á hlaðið. Á heimleiðinni hitti ég aldavin minn, séra Þorkel á Mosfelli, og reið hann með mér út að Esjunni. Sagði hann mér síðar, að ekki hefði ég sagt sér áðurnefndan draum, en að skilnaði hafi ég sagt: „Nú bíða mín umskipti, þegar ég kem heim“. Þeim orðum hafði ég gleymt, en kynlega brá mér, þegar ég kom á hlaðið í Móum. Mér þótti. sem eitthvað mikið væri að. Unglingsstúlka, sem var nýstaðin upp eftir taugaveiki, stóð í dyrunum. „Hvað er að? spurði ég. „Kona yðar liggur", svaraði hún. Þetta var daginn fyrir Þorláksmessu. Daginn eftir greip mig sóttin. Lá ég í stofu undir herbergi okkar hjóna uppi. Á annan í jólum, um kvöldið, kom móðir konu minnar niður með miklu fasi og spurði, hvort ég vildi ekki sjá konu mína deyja, og fylgdu því þung orð um, að ég hefði illa launað henni mikla elsku. Orðin og fréttin nístu mig átakanlega; ég fer snöggklæddur upp og laut niður að hinni sjúku, og sá óðara, að hún var í andláti, og að mér virtist meðvitundarlaus. En sviplega opnar hún augun og horfðu þau skínandi á mig, svo að fegri sjón hef ég aldrei séð. En á næsta augnabliki myrkvuðust augun og var sem sjón hennar hyrfi inn í eilíft myrkur. Riðaði ég þá til falls og var leiddur niður aftur. Úr því hafði ég ýmist enga eða óljósa meðvitund fram undir þrettánda, og tveim dögum síðar lét ég bera mig á skip og fylgdi líki konu minnar til grafar í Reykja- vík. Lá þar síðan um hríð, en rétti þó við, fyrir hjúkrun tengdamóður minnar og aðstoð lækna og annarra vina minna, unz ég fór heim í þorralokin. Var þar kalt aðkomu; vetur var frostsamur, og hafði allt blómasafn þeirra mæðgna, er þótti með afbrigðum, dáið út. Þá kvað ég vísurn- ar: Hérinni finnst mér autt ogdimmt, en úti nístingskalt, þar drúpirfjallið dautt oggrimmt ogdauðasvip berallt. Slíkrar ástar sem Elínar naut ég aldrei áður né síðan, en sú ást var blind. Og þótt heimurinn hefði vel mátt segja, að ég væri henni trúr og mildur, gat ég hvorki notið né launað hennar blíðu eins og vert var. Svo mikið bar á milli. Annað Kvonfang Og KonumissiráNý Svo mátti heita, að líf mitt og saga væri á hverfanda hveli 5—6 árin kringum þjóð- hátíðina miklu, 1874. Sumarið 1869 reið ég vestur að Stað á Reykjanesi og bað Ingveldar dóttur ólafs E. Johnsens prófasts. Tók hann því vel, en hún sjálf heldur fálega, en þó lofuðumst við og skyldum við halda brúðkaupið að Stað næsta sumar; en þess óskuðu þau feðgin bæði, að ég sækti um nýtt kall og flytti af Kjalarnesi. Var tregðan — ef nokkur var — af því sprottin, að svo þótti henni og ýmsum öðrum, að ég hefði átt að leita þeirra einkamála fyrri, enda var það ráð bæði Brynjólfs, er ég þá taldi fóstra minn, og föður míns, sem fyrir löngu hafði spáð því, að Ingveldur yrði mín kona. Hún þótti þá mörgum bezti kvenkostur vestan- lands. Síðan sat ég í festum til næsta sumars. Um veturinn sótti ég um og fékk Hjalta- bakka í Húnavatnssýslu, en þá héldu sókn- armenn mínir fund, báðu mig vera kyrran og hétu mér ýmsum hlunnindum, og þar á meðal að byggja mér framhýsi sæmilegt á prestssetrinu, og það entu þeir. Síðan rit- uðu þeir veitingarvaldinu, og var mér leyft að sitja kyrr, en hafa skyldi ég Hjaltabakka í ábyrgð, unz þangað flytti prestur. Að þessu gekk ég, en þó nauðugur, og mest sakir elsku sóknarmanna minna, sem fá- gæt þótti. Þann vetur dreymdi mig, að ég þóttist úti staddur og sjá sólina ganga undir í vestri, og þótti mér vera í stefnunni yfir Flatey. Skömmu síðar frétti ég lát Brynj- ólfs. Hafði hann heitið Ólafi prófasti, að gefa okkur jörð, er við kæmum saman, en mér hafði hann skrifað nýárið, að ég skyldi ekki sækja um Flateyrarprestakall, því að þar væri félitlum manni ekki verandi, sízt ef sín missti við. Að engum óvandabundn- um manni hefur mér þótt meiri skaði en Brynjólfi. Ég kvað þá þessa formlegu vísu til eins vinar míns: Sorgardögg á seggja sárteins bráasteinum sést við mærings mesta mold — höfum afráðgoldið. Voru-t dýrri darra dáðkunnum mér runni, — gelligrátr of failinn gæðing! — augu bæði. „HÆTTUAÐ ELTAKALLINN“ Um sumarið 1870, í júní, reið ég vestur til brúðkaups míns, og hélt prófastur það með mikilli rausn og þeim höfðingsskap, sem honum var laginn; var hann og líkast- ur Jóni Sigurðssyni allra þeirra frænda. Pétur biskup var þá á yfirreið og sat hann brúðkaupið, og margt annarra vildar-

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.