Lesbók Morgunblaðsins - 09.11.1985, Blaðsíða 12

/ garðinum rið Tjarnargötu 40 á góðum degi sumarið 1912. Við kaffiborðið sitja talið frá
vinstri: Margaretbe Krabbe, Þorvaldur Jónsson læknir á ísafirði, móðurafi Helgu Krabbe,
Harald Krabbe prófessor, tyrir framan þá er Helga Krabbe, síðan er Gyða Þorvaldsdóttir,
móðursystir Helgu, þá Sigríður Mattbíasdóttir (ráðskona bjá Harald Krabbe) og Cbristiane
Krabbe, tengdamóðir Thorvald Krabbe.
Notaleg stund í garðinum að Tjarnargötu 40 árið 1917. Við borðið sitja Anna Kirk, Margar-
ethe og Thorvald Krabbe.
Gróttu, suður í Hafnarfjörð, inn að Elliða-
ám eða upp í Mosfellssveit. Þetta var þó
ekki fyrr en seint á vorin, eftir leysingar,
því annars stóðu aumingja hestarnir fastir
í aurleðju. Mamma reið aðeins í söðli til
að byrja með en síðan alltaf í hnakki. Á
sumrin fengum við líka stundum leigðan
hestvagn hjá Nikolai Bjarnasyni í Suður-
götu og fórum út úr bænum. Þá gat amma
komið með en hún fór aldrei á hestbak.
Ég fékk að láni reiðhjólið hennar
mömmu, sem var allt of stórt fyrir mig, ég
náði ekki upp á sætið. En það var ekki
ómerkari maður en Matthías skáld Joch-
umsson, en hann bjó þá í Laxdalshúsi, sem
kenndi mér á hjóli. Pabbi var vanur að
brýna fyrir mér að fara af hjólinu og upp
að húsunum (þá voru ekki gangstéttir) ef
ég mætti „bílnum", þ.e. Thomsensbíl, sem
þá var eini bíllinn í bænum.
NÁMÍ
Framhaldskóla
Árið 1918 tók ég inntökupróf í Mennta-
skólann í Reykjavík, við vorum fjögur sem
komum úr Landakoti. Geir Zoéga rektor
var búinn að segja pabba að það væru
ekki beint meðmæli að koma úr þeim skóla
svo við höfðum litla von með að standast
prófið. En þegar til kom vorum við öll 5
fyrir ofan miðju í einkunn. Þetta var svo
mesti kvennabekkur fram að þeim tíma í
skólanum, alls 6 stúlkur.
En þegar við útskrifuðumst árið 1924
fóru svo margir í guðfræði að hann var
jafnan kallaður prestabekkurinn mikli.
Menntaskólaárin voru mjög skemmtileg
og þar mynduðust vináttubönd, sem haldist
hafa f'-am á þennan dag. Ég hef reynt að
koma að minnsta kosti á fimm ára fresti
til að halda upp á stúdentsafmælin.
Á meðan ég var í Menntaskólanum árið
1921 vorum við fengnar nokkrar unglings-
stúlkur til að binda kransa úr rifsberja-
trjágreinum, sem notaðar voru til að
skreyta Austurvöll þegar Kristján 10.
konungur kom hingað í heimsókn í fyrsta
sinn. Okkur var svo boðið til Þingvalla í
kassabíl og tók ferðin 6 klukkutima vegna
endurtekinna bilana. Konungurinn var
kominn þangað langt á undan okkur, en
þannig voru bílarnir í þá daga.
Haustið eftir að ég útskrifaðist stúdent
árið 1924, fór ég strax til Kaupmannahafn-
ar og lagði stund á mál og málvísindi og
heimspeki við Hafnarháskóla. Hélt síðan
til náms í Cambridge í Englandi og var
þar í tvö ár, en eftir það fór ég til Grenoble
og síðan til Parísar og lagði stund á frönsku
við Sorbonne. Á leiðinni heim hafði ég
viðdvöl í Danmörku, lærði hraðritun og
fleira og vann við afleysingar við íslenska
sendiráðið í Höfn. Eftir heimkomuna vann
ég í danska sendiráðinu hjá De Fontenay,
í þrjú ár, en kenndi jafnframt ensku og
frönsku og fékkst við þýðingar. Ég fékk
viðurkenningu sem skjalaþýðandi í dönsku
hérlendis og var reyndar meðstofnandi
Skjalaþýðendafélagsins, en formaður var
dr. Guðbrandur Jónsson. Sömuleiðis varð
ég meðal stofnenda í Félagi íslenskra há-
skólakvenna árið 1928. Þar voru fremstar
í flokki þær Katrín Thoroddsen læknir,
Laufey Valdimarsdóttir og Anna Bjarna-
dóttir B.A., en hún var áhugasamur for-
maður félagsins í mörg ár. Fyrir hönd fé-
lagsins fór ég á fund alþjóðafélagsins
(IFUW) í Wellesley, nálægt Boston í
Massachusetts, árið 1931. Hitti ég þá
marga fræðimenn, sem ég hafði sótt fyrir-
lestra hjá bæði í Cambridge og Sorbonne.
Árið 1931 fékk ég stöðu við franska sendi-
ráðið í Reykjavík og vann þar til ársins
1933, en það ár flutti ég til Kaupmanna-
hafnar og gifti mig. Manninn minn, en
hann hét Helge Gad, hafði ég fyrst hitt
um borð í Gullfossi á leið til Islands árið
1925. Hann var þar á ferð með danska stúd-
entasöngflokknum.
Fyrstu hjúskaparárin bjuggum við í
Hellerup, en fluttum síðan til Ábenrá á
Jótlandi, þar sem hann fékk embætti sem
lektor í'dönsk uog tónmennt við mennta-
skólann þar. Við bjuggum í Ábenrá, sem
er syðst á suður Jótlandi á stríðsárunum
og voru það erfið ár.
Við eignuðumst þrjú börn, tvær dætur
ogeinnson.
Eftir að ég fluttist af landi brott hef ég
alltaf komið í heimsóknir með stuttu milli-
bili, nema auðvitað á stríðsárunum. Ég
kom með börnin mín, eitt í einu, svo þau
gætu kynnst landinu og gömlum vinum
mínum og ættingjum. Ferðuðumst við
nokkuð um landið saman. Foreldrar mínir
fluttu af landi brott árið 1937, þau bjuggu
í Kaupmannahöfn til dauðadags, en þau
létust árið 1953, með þriggja mánaða milli-
bili.
Ég hafði ekki komið inn í gamla húsið
okkar, Tjarnargötu 40, síðan það var selt
1937, þar til ég var boðin inn á heimili
þeirra Jónu Kristínar og Magnúsar G.
Jónssonar í fyrrasumar og þótti mér afar
vænt um þá hugulsemi. Þau hjón, ásamt
ættingjum Magnúsar, keyptu húsið árið
1952 og hafa búið þar síðan. Annar eigandi
er nú að neðri hæð og hálfum kjallara.
Það var gaman að sjá hve þau hjónin
hafa lagt sig fram við að halda við bæði
húsi og garði, auk ýmissa endurbóta, sem
þau hafa gert á þann veg að gamli stíllinn
heldur sér,“ sagði Helga að lokum.
Eftirmáli
Börn Helgu Krabbe og Helge Gad eru:
1. Birte Deakin, hún og maður hennar
reka hótel í Lancashire í Bretlandi. Þau
eiga fimm börn.
2. Kirsten Overton, eiginmaður hennar
er sölustjóri hjá stóru fyrirtæki og eru þau
búsett í Buckinghamshire. Þau eiga þrjú
börn.
3. Ole Gad, hann er lektor í ensku og
tónlist við Menntaskólann í Viborg í Dan-
mörku. Hann og kona hans eiga tvö börn.
Þess má geta að Ole Gad hefur komið
hingað til lands með skólakór sínum frá
Viborg.
Helge Gad lektor kom til íslands árið
1932 þeirra erinda að safna þjóðlögum og
þá sérstaklega tvísöng, sem hann fékk
gamalt fólk til að syngja. Hafði hann með
sér sívalning, „phonograph", til að taka
lögin upp á og var það algjör nýlunda á
þeim tíma. Lögin eru enn til á safni í
Kaupmannahöfn. Þau Helga og Helge Gad
slitu samvistir árið 1946 og er hann nú
látinn.
Helga Krabbe hefur fengist við mála-
kennslu í Danmörku um árabil, hún tók
meðal annars þátt í stofnun „Danmarks
Sproglærerforening", Félagi tungumála-
kennara í Danmörku, árið 1955 og var
formaður þess í 14 ár, 1969-1984. Helga
kenndi við námsflokka í Kaupmannahöfn
í 22 ár og hefur einnig fengist við mála-
kennslu í erlendum sendiráðum þar í borg.
Hún hefur t.d. kennt ensku og dönsku við
pólska sendiráðið og dönsku og íslensku
við kínverska sendiráðið. Nemendur hafa
jafnt verið sendiherrar sem aðrir og verið
kennt í einkatímum og hópum. Þess má
geta að kínverskir nemendur Helgu hafa
komið til starfa við kínverska sendiráðið
hér og einnig verið við nám í íslensku við
Háskóla íslands. Helga Krabbe býr í
Charlottenlund, Kaupmannahöfn, og fæst
enn við kennslu.
U R M I N U
H O R N I
Vísur og vísnaspjall
að hefur lengi verið á
margra vitorði enda aldrei
verið mikið leyndarmál né
merkilegt, að töluverð skyld-
leikabönd hafa verið á milli
vísnaþáttarins og Úr mínu horni,
sem alloft hafa verið í Lesbókinni
undanfarin ár. Fyrir þetta verð-
ur ekki svarið. Ég ætla að þessu
sinni að taka hér til umræðu efni,
sem oft er talað um í vísnaspjall-
inu: feðrun vísna. Þó svona sé
komist að orði, er og hefur aldrei
verið auðveldara að vita með
vissu hvað konur hafa ort en
karlar. Og konur hafa ekki síður
en karlpeningurinn verið góðir
hagyrðingar. Ég hef haldið til
haga, svo lengi sem ég man, vel
gerðum vísum, og á því mikið
safn af þeim, þótt mér hafi aldrei
gefist tóm tií að ganga frá því
nógu skipulega.
Nýlega var vísa, sem lögð er í
munn konu, þótt það sé raunar
óþarfi, verið eignuð þjóðkunnum
rithöfundi í Morgunblaðinu. Hún
er svona:
Lífið hefur mér löngum kennt,
að líða, þrá og missa.
Koppurinn minn er kominn í tvennt.
Hvar á ég nú að pissa?
Þessa vísu lærði ég ungur, og
hefði hún varla verið komin í
mína átthaga, eins og þá stóð á
með samgöngur, ef hún hefði
verið eftir norðlenskan samtíma-
mann og jafnaldra míns heima-
fólks.
Ég ætla að fara hér með tvær
gamlar vísur um líkt efni.
Veltast í honum veðrin stinn
veiga mælti skorðan.
Komin er lykt í koppinn minn.
Kemur hann senn á norðan.
Eftirfarandi staka var kennd
vel hagmæltri vinnukonu að
Haga á Barðaströnd. Gott ef hún
fluttist ekki síðar norður í land.
Ekki man ég nafn hennar. Vísan
mun hafa verið alkunn í minni
sýslu vestra fyrir og eftir síðustu
aldamót:
Þessi dagur þykir mér
þrengja að heilsu minni.
Á kamarinn ég komin er
að kúka í fimmta sinni.
Vísnasýsl
Veigaskorðan í miðvísunni er,
eins og flestir vita, kvenkenning,
það er sú, sem ber fram veigar.
Og er tiltölulega auðveld að ráða.
Þegar þeir falla frá, sem nú eru
aldraðir, gæti það vafist fyrir
næstu kynslóðum að ráða sumar
þrautir í rímum og hagmælsku-
vísum í bókum okkar og handrit-
um. Þetta ættu ráðamenn
menntasjóða að hugleiða, og ætla
rím- og kenningafróðum mönn-
um nokkurt fé til þess að sýsla
við þessi efni. Við höfum nóg af
gamalmennum til þess að eltast
við kindur og hross upp um heið-
ar, eða moka undan kýrrössum,
þótt þeir sem önnur og óvenju-
legri störf kunna, fengju að eyða
síðustu árum sínum við kvæða-
og vísnasýsl. Því miður eru ekki
óhóflega margir færir til slíkra
fræðistarfa.
Eins og alþjóð veit hefur
Sveinbjörn Beinteinsson á Drag-
hálsi í Borgarfirði verið einn af
skeggprúðustu og öldurmannleg-
ustu skáldum landsins, þó er
varla nema hálft ár síðan hann
varð sextugur, ef ég man rétt,
sem svo sem er ekki víst. í ára-
tugi hefur hann, ásamt Lárusi
Salómonssyni fyrrverandi lög-
regluþjóni, sem áttræður er orð-
inn, verið rímfróðasti maður
landsins og nýlega endurútgefið
Bragfræði sína.
Við höfum þekkst 1 áratugi og
verið með allskonar meinlausar
en stundum meinlegar þekkingar
og stríðnisglettur. Enga vísu
kann ég, sem hann hefur ort um
mig, en til þess að ég eigi eitthvað
í þessum pistli ætla ég hér að
birta allgamla vísu, sem ég gerði
um Sveinbjörn áður en hann varð
trúarhöfðingi. Ekki slær hún út
yrkingar hans fyrr né síðar.
Hann er maður hár á legg,
hefur land að erja.
Hans er ræktin helsta skegg,
hannkann séraðberja.
Ljúkum svo máli okkar að
þessu sinni með glettnisvísu eftir
allsherjargoðann, og fer ekki á
milli mála hvert tilefnið er:
Mælist varla meir en spönn
mittiðafarnetta.
— Þú ert orðin alltof grönn.
Á ég að laga þetta?
JÓN ÚRVÖR