Lesbók Morgunblaðsins - 09.11.1985, Blaðsíða 14

Lesbók Morgunblaðsins - 09.11.1985, Blaðsíða 14
i Það scm óteljandi unga tístamenn dreymir um: að komast utan á plötuumslag ásamt Herbert ron Karajan og Vínarfílharmóníunni. Þessi draumur hefur orðið að reruleika hjá Anne- Sophie Mutter. skálda, sem það hefur aldrei þekkt. Á sínum tíma var farið með Mozart víðsvegar um Evrópu, og hann vakti feikilega hrifn- ingu vegna æsku sinnar og greinilegra afburðahæfileika við nótnaborðið. En það er vafasamt, hvort það hafi verið nema sárafáir meðal áheyrenda hans, sem hafi kunnað að meta hina sönnu snilli hans, og eftir því sem hann eltist og nýjabrumið fór af, varð hinn fátæki Mozart enn fátæk- ari. Liszt farnaðist betur, en þó er hugsan- legt, að hann hafi einnig fremur liðið fyrir en notið góðs af hylli fjöldans. Það er skiljanlegt, að hann nyti hins góða lífs sem og menntaðra kvenna, en orðstír hans var alltaf bundinn við píanóið, þótt hann væri hið merkasta tónskáld. 16 ára gamall fiðluleikari hreif heiminn á sínum tíma með frábærri túlkun sinni á fiðlukonsert eftir Edward Elgar, og hann lék hann inn á plötu undir stjórn höfundar. Hann hét Yehudi Menuhin og hafði þá þegar haldið hljómleika í nokkur ár og jafnan fyrir fullu húsi. Miklu síðar hlustaði hljómlistarunnandi, sem er ekki lengur uppnæmur fyrir neinu, á 15 ára stúlku leika á fiðlu, og það var ekki aðeins, að Herbert von Karajan hefði boðið henni að leika konsert eftir Mozart, heldur átti hún einnig að fara að leika tvo Mozart-konserta inn á plötur með honum og Berlínar fílharmóníusveit hans. Það var árið 1977, og hún hét Anne-Sophie Mutt- er... Tíma Hennar Er Ráð- STAFAÐ NÆSTU ArIN 29. júní 1983 hélt Anne-Sophie upp á tvítugsafmæli sitt. Hún býr enn heima í Rheinfelden í Baden, en tíma hennar á listabrautinni hefur verið ráðstafað að fullu næstu árin. Eigi að síður er henni mjög í mun að ganga ekki of langt í hljóm- leikahaldi og hefur takmarkað það við um þrjátíu konserta á ári. Það á ekki aðeins að gefa henni tóm til að njóta fjölskyldu- lífs, heldur einnig til að hugsa sinn gang varðandi þá tónlist, sem hún leikur. Karajan hefur að sjálfsögðu haft mjög mikil áhrif á alþjóðlegan frama hinnar ungu stúlku. Fyrstu kynni hans af henni voru eftir frábæra frammistöðu hennar og bróður hennar, Christophs, á alþjóðlegu tónlistarhátíðinni í Luzerne 1976, skammt frá Wintherthur Conservatorium, þar sem hún hafði verið við nám hjá Aida Stucki, nemanda Carls Flesh, en hún hefur verið lærimeistari Mutters. Karajan bauð hinum 13 ára gamla fiðluleikara til sín til áheyrn- ar í Berlín og hlustaði á hana Ieika Chac- onne eftir Bach viðstöðulaust. Síðan bað hann hana að leika tvo kafla úr konsert eftir Mozart. Seinna sagði hún: „Ég var búin að leika Chaconne sérstaklega vel, því aö ég vissi, að allt var í húfi.“ Þetta var sagt af hjartans meiningu, en ekki af stolti, þar sem hún hugsaði fyrst og fremst um frama sinn á tónlistarsviðinu. Sérhver mikill hljómsveitarstjóri vonast til að vera nærri við upphaf frægðarferils ungs einleikara, og von Karajan gerði sér fulla grein fyrir því, að Anne-Sophie hefði geysilega hæfileika. Hann sagði hana mesta undrabarn á sviði tónlistar, frá því er Menuhin var ungur, en það væri óviðeig- andi að spyrja, á hvaða aldri hann hefði verið, þegar hann heyrði Menuhin leika fyrst öðruvísi en á hljómplötu. Á Samningi Hjá Deutsche Grammophone Það var von karajan að þakka, hve fljótt hún komst á samning við Deutsche Grammophone, og fiðlukonserta Mozarts lék hún inn á hljómplötu þegar 1978, en síðan kom röðin að fiðlukonsert eftir Beet- hoven 1980. Vel þekktur fiðluleikari, sem var viðstaddur æfingu í Berlín fyrir hljóð- ritun Beethoven-konsertsins, sagði mér, að Anne-Sophie hefði komið um 15 mínút- um áður en hún átti að mæta og hafi setið og beðið í hálftíma, áður en von Karajan væri tilbúinn fyrir konsertinn. „Þegar hún kom fram á sviðið, breyttist hún úr ungri og glaðlegri stúlku í háalvarlegan og reynd- an hljómlistarmann," sagði hann, „og þótt von Karajan notaði einar 20 mínútur í að æfa innganginn með hljómsveitinni, beið hún ofur róleg, og þegar kom að hinni feikilega vandasömu innkomu einleiksfiðl- unnar, lék hún hana með fullkomnu öryggi og endurtók innkomuna síðan nokkrum sinnum, alltaf jafn vel, aldrei varð nein deyfð yfir endurtekningunni." Hin unga Mutter hefur hlotið mikla reynslu af samstarfinu við von Karajan, en það virðist hafa orðið báðum til jafn- mikillar ánægju. Hann hefur orð á sér fyrir að vera erfiður í umgengni, en Anne- Sophie fannst hann vera „einstaklega þol- inmóður og alls ekki ráðríkur. Hann virðist aldrei vilja þröngva manni til ákveðinnar túlkunar. Hann hefur meiri áhuga á því að hjálpa manni að skilja verkið og ná tökum á því til að gera manni síðan kleift að túlka það á þann hátt, sem maður vill.“ Þeir hljómlistarmenn eru fáir, sem unnið hafa með von Karajan og fundizt hann vera svona meðfærilegur. Anne-Sophie Mutter er ekki hættulega grimm, heldur einlægur listamaöur og lærdómsfús. —SVÁ— tók sarnan. GÍSLI GÍSLASON: Gluggar Allir þessir gapandi gluggar íblokkinni beintámóti glápa á þig og augnaráð þeirra stingur eins oggaddfreðið spjót. En efþú herðir upp hugann oghorfir djúpt í dimm augun fyririnnan, svo einmana. Svo hræðilega einmana. Þú viltgjarnan nálgast þessa nágranna þína og tala við þá um sorgina sem byrgja þeirinni. En það er tvöfaltgler á milli og þú kemst ekkert. Þess vegna situr þú kyrr fangi — íauga þíns húss og bíður í rökkrin u svo einmana. Svo hræðilega einmana. Höfundur er framkvæmdastjóri heildverslunarinnar og iönfyrirtækisins J.S. Helgason hf. og býr í Reykjavík. Sigurjón Jóhannsson teiknaði KERLINGIN SAGÐI... Beizkur ertu nú drottinn minn Einu sinni var kerling til altaris. Presturinn haði ekki góðan augastað á kerlingu og er sagt hann gjörði það af hrekk, en sumir segja hann gjörði það af ógáti, að hann gaf kerlingu brennivín í kaleiknum. En kerling lét sér ekki bilt við verða og sagði það sem síðan er að orðtaki haft: „Og beiskur ertú nú, drottinn minn.“ Kerlingin hélt það væri fyrir sinna synda sakir að messuvínið væri svo beiskt. Leiðrétting í greininni um íslensku og gelisku í Lesbókinni 28. sept. sl. var prentvilla. Sölungur átti að vera sölugur. Þetta orð á sér margar hliðstæður, t.d. í dönsku: söle og sölet; í ensku: sully og sullied, soil og solid; frönsku: souiller; norsku: söyla; sænsku: söla og þýsku: suhlen. Uppruninn eru latnesku orðin solum sem þýðir jörð og suile sem þýðir svínastía, enda er merk- ing sagnorðanna að óhreinka, saurga, ausa auri, gera forugt, velta sér (í for) á jörð- inni. Orðið sollur er af sama stofni þó svo að það geti einnig merkt glaumur, sbr. hollenska so. sollen sem þýðir að draga um en einnig að gera grín að. Arngrímur Sigurðsson 14

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.