Lesbók Morgunblaðsins - 11.01.1986, Síða 10

mörk, en endart er raunverulega alþýðu-
list, upprunnin hjá pönkurum og ýmsu
atvinnulausu utangarðsfólki, sem fór að
leika sér að því að sjóða saman tómar
dósir og aðra úrgangshluti neyzluþjóð-
félagsins, — og þessi samsetningur var
síðan málaður. Verkin eru gerð af „fingrum
fram“ í andrúmslofti þess tilgangsleysis
sem lífið er oft ungu fólki í Berlín. En svo
gerðist það, að galleríeigandi nokkur sá
petta og þóttist gera uppgötvun: Þarna er
pað og hananú. Síðan hefur endart verið
söluvara og til sýnis í myndahúsum borgar-
innar með annarri list.
Þegar á heildina er litið í Beriín, eru
einhver afbrigði af þessum nýja expressj-
ónisma alveg yfirgnæfandi. En innanum
og samanvið er viss táknmyndastefna,
symbólismi, sem á sér langa hefð í Þýzka-
landi og blómstraði þar alveg um og fyrir
aldamótin síðustu. Symbólismi kemur líka
fyrir í ríkum mæli hjá Beckmann; hann
málaði myndir sem höfðu gífurlegan slag-
kraft, en varð að flýja undan nasistum til
Hollands, var þar í felum á stríðsárunum,
en dó í Ameríku rétt eftir stríðið. Beck-
mann er einskonar risi á baksviðinu og ég
lít verk hans með mikilli aðdáun á sama
hátt og verk Picassós, Jóns Stefánssonar
og Kjarvals. Já, satt að segja skoða ég
þessa kalla með enn meiri forvitni en nýja
expressjónismann; þeir eru eins og góð bók,
sem maður les aftur og aftur.
Af þýzkum samtíma málurum hefur
Bernt Koperling aftur á móti hreyft mest
við mér. Hann telst einn af upphafsmönn-
um þessa svokallaða nýbylgjumálverks, er
maður um fertugt og hefur meðal annars
lagt sig eftir andrúmi norðurhjarans. Til
þess að fá sem bezta hugmynd um það
andrúm, hefur hann komið til íslands;
hann hefur málað íslenzkt landslag og
hann hefur sýnt hér. Líka hefur hann verið
og málað í Lapplandi.
Koperling leggur áherzlu á náttúruna;
hann er sterkur og þungur málari, sem
málar veðrið og stemmninguna. Mér finnst
ég skyldari honum en prófessornum
Hödicke.
— Það hefur vakið athygli, að þú hefur
sýnt landslagsmyndir og ég man ekki til
þess að aðrir úr hópi ungu málaranna
hafí gert það. Þú lítur þá ekki svo á, að
landslag sé úrelt viðfangsefni?
— Landslag getur aldrei orðið úrelt. Það
er svo snar þáttur í lífi manna, að fram-
hjá því verður ekki gengið. Náttúran er
klassík. Ég álít að maðurinn og náttúran
séu eitt og það að mála fja.ll, getur orðið
mér aðferð til þess að tjá mig um gleði eða
sorg. Meirihluti þess, sem ég mála eru
landslagsmálverk, en í hluta af mínum
myndum situr mannfólkið alveg í fyrir-
rúmi.
— Finnst þér enginn útnesjabragur á
því að sækja í íslenzkan veruleika þannig
að það sjáist alveg, — og nú spyr ég
vegna þess að ég hef heyrt það á jafn-
aldra kollegum þínum, að aldrei kæmi
Tolliá rinnustofu sinni við Skiphoit.
til greina að setja neitt í mynd, sem
tengdist íslandi sérstaklega. Menn eru
víst orðnir svo óskaplega alþjóðlegir.
— Um það vil ég aðeins segja, að íslenzk-
ur veruleiki er minn veruleiki. Þetta er það
sem ég þekki og þessvegna er það mér
hugleikið.
— Hvað um sagnaarfinn og bókmennt-
irnar, — er það myndefni?
— Að sjálfsögðu. Þetta er nú einu sinni
ein meginstoðin undir sjálfsímynd þjóðar-
innar og í þennan arf er endalaust hægt
að leita eftir myndefni. Það liggur líka í
augum uppi, að maður verður að líta um
öxl um leið og fjallað er um samtímann. f
þessari hringiðu gamals og nýs stendur
maður í núinu. Þótt fortíðin sé liðin, hlýtur
hún samt að vera virk. Þannig snýr þetta
við mér. Ekki svo að skilja, að ég sé að
setja fram kenningu með innihaldi sem sé
gott og gilt fyrir alla, heldur er þetta mín
Ieið. Hitt er svo annað mál, að ég byrjaði
að mála eftir nýbylgjumálverkinu eins og
það birtist í blöðum og tímaritum. Það
virtist spennandi, en að sjálfsöðu var
ekkert þar frá sjálfum mér. Þetta var
malerísk eftiröpun, en ég held að það fyrir-
bæri sé eðlilegt ungum manni, sem stendur
í ákafri leit eftir fótfestu. Ég er ekki að
lasta þau áhrif, sem þessi ágætu listrit
hafa í myndlist hér heima, því þau geta
verið beinlínis nauðsynleg vegna þeirrar
einangrunar sem við búum við landfræði-
lega. Ég sæki enn í erlend listtímarit til
gagnsogánægju.
— Finnst þér aldrei, að það sé búið að
gera allt mögulegt í myndlist og að sí-
fellt reynist erfiðara að finna eitthvað,
sem kalla má frumlegt?
— Sú tilhugsun lamar mig ekki. Öll list
er afurð lifandi fólks; engir tveir einstakl-
ingar eru eins. Svo lengi sem til er fólk
með tilfinningar, fáum við ferska list.
— En hvað um vaxtarbroddinn og fram-
haldið eftir þessa svokölluðu nýbylgju.
Viltu spá einhverju um næstu byigju?
— Á þessari stundu er ekki auðvelt að
sjá það fyrir sér. Eins og sakir standa er
geysilega mikil hreyfing í skúlptúr; þar er
skemmtileg endurnýjun á ferðinni og
færist í vöxt, að málverki og skúlptúr sé
blandað saman.
— Svo við komum aftur að sjálfum þér:
Þú hefur reynt að sýna í bæjum eins og
Sauðárkróki og Eyrarbakka og hefur
góða reynslu af því. Verður það Bolungar-
vík næst eða Vopnafjörður?
— Líklega verða það Vestmannaeyjar.
Ég hef oft verið þar á vertíð, já, raunar
hef ég langmest róið þaðan. Ég var á sjón-
um frá 17-25 ára aldurs, en samt hef ég
ekki til þessa sótt í það myndefni. Það
bíður betri tíma; er geymt en ekki gleymt
og ég sé skýrt og greinilega fyrir mér,
hversu myndrænt og dramatískt lífið á
sjónum gat orðið: Gulir stakkarnir, svört
varpan, tungsljós, ljóskeilan frá kastaran-
um eins og strik út í loftiö og fuglinn sem
allt í einu þaut í gegnum ljósgeislann. Ég
virti þetta oft fyrir mér og geymi það hjá
mér.
— Faðir þinn er Morthens og popparinn,
bróðir þinn einnig, en þú skrifar þig
Kristinsson. Hversvegna?
— Ég tók það í mig ungur að vera heldur
Kristinsson en Morthens og lét breyta því
í þjóðskrá. En ég kalla mig Tolla, — það
er mitt listamannsnafn og með því merki
ég myndirnar mínar.
Eiríkur Eiríksson
Hunda-
hreinsun
Gamankvæöi í tilefni pólitískrar
hundahreinsunar Alþýöubanda-
lagsins 8. —10. nóvember sam-
kvæmt yfirlýsingu ritstjóra Þjóö-
viljans
1.
Óþrifnir til orðs oglundar
urra oggelta rauðir hundar,
efndu þó til aðalfundar.
2.
Karp ogspenna kvaldi snáða
konur hvöttu lið tildáða
kröfðust ákaft yfirráða.
3.
Ekki nægðu orðin stuttu,
ályktanir strangar fluttu,
ofan í kjaftinn á sér duttu.
4.
Innangarna ormarnaga
allir höfðu líkt að klaga,
vankaðir með veika maga.
5.
Kommarakkar krökir lúsum
kynjuðum frá Sumarhúsum,
hófu gól meðhuga fúsum.
6.
Þjóðviljinn stóð þá í vanda
þorskafróður sá íanda.
Með svo búið mátti ei standa.
7.
Hundahreinsun hóf af kappi
hundaskammta laus var
tappi.
Allir stóðu í önn ogstappi.
8.
Eftir sull í orðasvaði,
óðu flaum á tæpu vaði
karaðir í kláðabaði.
9.
Nýhreinsaðir norpa smeykir
nöldurseggja tapast leikir.
Sam t sem áður innan veikir.
10.
Gekk þar sveitin særð að
beði
sveinum veitir litla gleði,
þó að skreytinn Þröstur
kveði.
* Sjá grein N.T. Þórarinn Þórarinsson.
Erikur Einarsson er
starfsmaður I Alþingi.
10