Lesbók Morgunblaðsins - 14.02.1987, Blaðsíða 15

A ustræn
Ijóð
STEINGRÍMUR GAUTUR KRISTJÁNSSON ÞÝDDI
'J'A-
Skáldið Dú Fú (Tu Fu)
(712-770) er talið eitt
þriggja mestu skálda
Kínveija fyrr og síðar. Hann
var mikill vínmaður og gleði-
maður og annálaður ferða-
garpur. Föðurætt hans,
Dú-ættin, var ein af elstu höfðingjaættum
Kínaveldis. Afi hans var héraðsdómari og
faðirinn var lögregluforingi, héraðsdómari
og síðast aðstoðarsýslumaður. í móðurætt
var Dú Fú af Lí-kyni, einni grein Tang-
keisaraættarinnar, sem ríkti frá 618 tii 907.
Frá 124 f. Kr. til 1905 var reglulega efnt
til embættisprófa til að afla ríkinu hæfra
embættismanna. Prófgreinar voru heim-
speki, bókmenntir og stjómfræði. Dú Fú
þreytti prófið vorið 736, en féll. Hann gaf
þó aldrei upp von um embættisframa og
árið 751 var hann kominn til höfuðborgar-
innar Tsjang-an (Sían) í þeim erindum að
sækja um embætti. Hann gisti þá fram yfir
áramótin hjá frænda sínum Dú Wei, tengda-
syni þorparans Lí Lin-fús forsætisráðherra,
en hann bjó í suðurhluta borgarinnar
skammt frá hinni fögru á Bugðu. Ekki hafði
Dú Fú erindi sem erfíði í þetta sinn og aft-
ur er hann kominn til Tsjang-an árið 751
í sömu erindagjörðum. Hann býr þá við lítil
efni í suðurhluta bæjarins skammt frá borg-
armúmum. Kvæðið um heimsókn Lís er að
líkindum ort sumarið áður. Ekki er vitað
hver sá Lí er sem nefndur er í kvæðinu.
Lí Lin-fú lést árið 752 þannig að ekki fær
staðist að hann hafi verið þama á ferð.
Árið 755 tókst Dú Fú loks að fá emb-
ætti, 43 ára að aldri. Var hann þá skipaður
skráningaryfirvald við hirð ríkisarfans. Ekki
naut hann þó lengi makindanna því að sama
árið braust út mannskæð borgarastyijöld
sem lauk ekki fyrr en 766. Dú Fú fór ekki
varhluta af hörmungum ófriðarins. Eftir
stríðið hélt hann ýmis minni háttar emb-
ætti. Árið 770 var skáldið á ferð í Tséswan
þegar gerði mikið vatnsflóð. Varð hann þá
að láta fyrir berast í hofi einu í 10 sólar-
hringa og hafði ekki annað til matar en
rætur. Þegar honum hafði verið bjargað var
honum borinn matur og drykkur. Tók hann
þá svo hraustlega til matar síns að hann
dó úr ofáti.
Rabindranath Tagore fæddist árið 1861
í Kalkútta í Bengal og lést árið 1941, áttræð-
ur að aldri. Hann var af stétt Brahmína.
Afi hans Dvakanath Takúr var fursti, en
faðir hans Devendranath var leiðtogi and-
legs félagsskapar er nefndist Brahmasamaj
og kenndi að innsti kjami allra trúarbragða
og allrar andlegrar hugmjmdafræði væri
einn.
1877 til 1880 var Tagore við nám í Eng-
landi en gerðist síðan ármaður á jarðeignum
ættar sinnar við Padma-fljótið. Snemma hóf
hann ritstörf af ýmsu tagi. Árið 1913 kom
út ljóðabók hans Gítanjalí (Ljóðfómir) í
enskri þýðingu Tagores sjálfs. Sama ár hlaut
hann bókmenntaverðlaun Nóbels og árið
1915 var hann sleginn til riddara. Auk bók-
mennta fékkst Tagore við blaðaútgáfu,
ritaði greinar um stjómmál og tók með því
nokkum þátt í sjálfstæðisbaráttu Indveija.
Árið 1929 byijaði hann að mála, 69 ára að
aldri, og er síðan talinn einn allra fremsti
listmálari Suður-Asíu á tuttugustu öld. Árið
1901 stofnaði hann unglingaskóla og 1921
háskóla í Bolpúr. Ljóð Tagores em ftumort
á bengölsku í hefðbundnum og háttbundnum
stíl. Hann samdi sjálfur tónlist við ljóð sín.
Tagore aðhylltist engin trúarbrögð og viður-
kenndi enga trú aðra en þjónustu við
mannkynið, SEVA. Hann hafði í heiðri þá
fomu hugmynd að hið eilífa væri fólgið í
öllum hlutum. Hann taldi æðsta takmark
mannsins að sameinast hinu eilífa. Sagt er
að hann hafi eytt tveimur stundum til and-
legra iðkana, fasthygli og hugleiðslu, á
hveijum morgni. „Líf hans var list. í einka-
lífi hans ríkti að sama skapi jafnvægi og
göfgi eins og ljóð hans vom einföld og fög-
ur...“ (Krishna Kripalani.)
Ljóðin era íslenskuð eftir fyrirmyndum
í: W. Hung: Tu Fu. NY 1951; Lyrik des
Ostens, Gedichte der Völker Asiens, Munch-
enAVien 1978 og Collected Poems & Plays
af Rabindranath Tagore, HongKong 1983.
Dú Fú:
Gamlárskvöld
heima hjá
Dú Wei*
Að sjá árið líða í aldanna skaut heima
hjá bróður,
að syngja saman og skála í piparvíni.
Hávaði af traðkinu í hestum gestanna
berst frá hesthúsinu.
Blysin fæla krákumar úr krónum tijánna.
Á morgun verð ég ekki lengur fertugur;
ævikvöldið færist óðum nær.
Til hvers er að hafa gát á sér og taumhald?
Ég drekk mig bara augafullan og gleymi öllu.
* Ort um áramótin 751—752. í Kína eru áramót í
febrúar—marz.
Dú Fú:
Heiðursmaður-
inn Lí kemur
í heimsókn
Ágætur vinur minn Lí er kominn í heim-
sókn, hingað í skuggsæluna
undir tijánum þar sem sumarhitinn er
bærilegur:
Hreysið mitt er nærri suðurmúmum á
eyðilegum stað við varðtuminn.
Staðurinn minnir á eyðibyggð, heilsusam-
legur og fábrotinn.
Það sem ég þarf er auðvelt að ná í.
Ég hrópa yfir til nágrannans af hlaðinu
og spyr hvort hann geti lánað mér vín.
Heimabraggið fæ ég rétt jrfir vegginn.
Við getum farið með það niður að læknum
og breitt mottu á bakkann.
Svalur andvari blæs úr báðum áttum.
Gesturinn undrast haustboðana.
Fuglamir eru að þrefa í tijánum.
Söngtifurnar kliða í þykkninu.
Það er oft töluvert ónæði að þeim.
Hver var að segja að það væri hljóðlátt héma?
Við sólarlag sýnast vatnablómin hrein.
Þau freista okkar til að doka lengur.
Ég óttast að það sé orðið lítið eftir á kútnum.
Ég ætla að fara og ná í meira.
Tagore:
Leikföng
Þú átt gott, barn,
að sitja í rykinu
og leika þér að spreki
allan morguninn.
Ég er önnum kafinn
yfir reikningunum,
iegg saman tölur í tímavinnu.
Kannski líturðu á mig og hugsar:
„Að geta eytt öllum morgninum
í svo fáránlegan leik.“
Bam, ég hef glatað hæfileikanum
til að gleyma mér
yfir spýtum og drullukökum.
Ég vel dýr leikföng,
safna silfri og gulli.
Allt sem fyrir verður,
verður þér að leikfangi.
Ég eyði bæði tíma og kröftum
í hluti sem ég get aldrei öðlast.
í óburðugum eintijánungi
reyni ég að komast yfir haf ástríðnanna
og gleymi að ég er líka að leika mér.
Tagore:
Mannssonurinn
Kristur stígur niður úr sæti sínu í eilífðinni
til jarðar þar sem hann lét ódauðlegt líf sitt
fyrir mörgum öldum
fyrir þá sem voru kallaðir
og þá sem ekki hlýddu kalli.
Hann svipast um og sér vopn hins illa
sem særðu samtíð hans sjálfs.
Gaddar og spjót hrokans,
þunnir en sterklegir hnífar og bjúgsverð
í skeiðum,
bogin og skelfileg,
eru lögð á með hvæsi og neistaflugi.
En ægilegust allra eru þau vopn,
sem bera áritun hans sjálfs,
í höndum böðlanna,
gerð úr orðum hans sjálfs,
hert í eldi haturs
og hömruð hræsni og ágirnd.
Hann leggur höndina á hjartað.
Honum finnst sem dauðastund sín sé enn
ekki á enda,
að ótal nýir naglar þrengist inn í holdið.
Þýðandi er borgardómari i Reykjavík
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 14. FEBRÚAR 1987 15