Lesbók Morgunblaðsins - 21.02.1987, Side 2

Lesbók Morgunblaðsins - 21.02.1987, Side 2
Átta ljóð eftir JORGE LUIS BORGES Sigurður A. Magnússon íslenskaði Draumurinn Meðan klukkur miðnættis sólunda ríflegum tíma ætla ég að fara lengra en skipverjar Ódysseifs til landsvæða draumsins, sem eru ótilkvæm mennskri minningu. Ur þessum undirdjúpum bjarga ég brotum sem eru skilningi mínum óþrotleg: jurtum úr frumstæðri grasafræði, allrahanda dýrum, samræðum við framliðna, ásjónum sem ævinlega eru grímur, orðum úr eldfornum tungum og á stundum hiyllingi ólíkum öllu sem dagurinn getur fært okkur. Ég verð allir eða enginn. Ég verð hinn sem ég er án þess að vita það, sá sem horft hefur á hinn drauminn, vöku mína. Hann íhugar hana mæðurór og brosmildur. Sjálfsmorðinginn Ekki ein einasta stjama verður eftir í nóttinni. Ekki heldur nóttin sjálf. Ég dey og með mér summan af óþolandi alheimi. Ég afmái pýramídana, minnispeningana, meginlöndin og andlitin. Ég afmái samanlagða fortíðina. Ég geri söguna að dufti, fánýti og hjómi. Nú horfi ég á hinsta sólsetur. Ég hlusta á síðasta fuglinn. Ég ánafna neindina engum. Eg er Ég er sá sem veit sig engu síður hégómlegan en hégómlegan áhorfanda sem í spegli þagnar og glers fylgist með spegilmynd eða líkama (það er eitt og sama) bróður síns. Ég er, þöglu vinir, sá sem veit að ekki er til önnur hefnd en gleymska né önnur fyrirgefning. Einhver guð hefur fundið mennsku hatri þessa kynlegu lausn. Ég er þráttfyrir mörg og merkileg ferðalög sá sem aldrei hefur ráðið framúr völundarhúsi tímans ieintölu eða fleirtölu, þreytandi ogfurðulegu, og er handa einum og öllum. Ég er ekkert, sá sem aldrei beitti sverði í orustu. Ég er bergmál, tóm, neind. Áðuren barningsmenn Odysseifs fengju þurrausið hið víndökkva haf, get ég giskað á óútskýranleg form þess forna guðs sem nefndur var Próteifur. Hann hélt ölduhjörðum sjávar til haga og átti spádómsgáfu, kaus að fara leynt með kunnustuna og tvinna saman tvfræð goðsvör. Að kröfu manna hrá hann sér í Ijónslíki eða eldslíki brennanda eða líki trés sem varp forsælu á fljótsbakkann eða líki vatns eða týnist í vatninu. Láttu ekki hugfallast yfir Próteifi hinum egypska, þú sem ert í senn einn maður og margir. Brunanburh, 937 e.Kr. Enginn við hlið þér. í gærkvöld felldi ég mann í orustu. Hann var kappsfullur og hávaxinn, af hreinum ættlegg Anlafs. Sverðið smaug inní brjóstholið, lítið eitt til vinstri. Hann steyptist til jarðar og var hlutur, æti handa hröfnum. Til einskis bíðurðu hans, kona sem éghef ekki augum leitt. Þau munu ekki bera hann heimleiðis skipin sem flúðu yfir hin gulu vötn. í afturelding mun hönd þín leita hans útúr draumnum. Hvíla þín er köld. í gærkvöld felldi ég mann í Brunanburh. Útlaginn (1977) Einhver rekur götuslóða íþöku og hefur gleymt konungi sínum, sem var í Tróju fyrir svo mörgum árum; einhver hugsar um erfðalönd sín og nýja plóginn og son sinn og er kannski ánægður. Innan endimarka heimskringlunnar steig ég, Ódysseifur, niðrí Höll Hadesar og sá skugga Þebverjans Tíresíasar sem leysti ástir snáka úr læðingi og skugga Heraklesar sem drepur skugga Ijóna á sléttunni og dvelst samtímis á Ólympstindi. Einhvergengur um strætin ídag — Bolívar, Chile — kannski ánægður, kannski ekki. Ég vildi ég gæti verið hann. I minningu Angelicu* Hversu margar hugsanlegar ævir hafa slokknað í þessum látlausa og agnarsmáa dauða, hversu margar hugsanlegar ævir sem forsjónin færir minningunni eða gleymskunni? Þegar ég fell frá deyr tiltekin fortíð; með þessu blómi hefur framtíð dáið í tillitslausum vötnum, óvarin framtíð sem stjörnumar lögðu í rúst. Einsog hún er ég líflaus gagnvart óþrotlegum örlögum sem hendingin býður ekki framar; skuggi minn leitar þorrinna goðsagna um föðurland krýnt ævarandi sæmd. Marmarahella hirðir um minningu hennar; yfir okkur vex ógnvæn sagan. •Angelica, frænka skáldsins, drukknaði í sundlaug sex ára gömul. Angelica er líka alþjóðlega heitið á hvönn. Toiragnpir Edda Islandorum eftir Snorra, eintak af fyrstu útgáfu, prentað í Danmörku. Bindin fimm af verkum Schopenhauers. Bindin tvö af Ódysseifskviðu Chapmans. Sverð sem stríddi I eyðimörkinni. Indíánaþyrnir með snáksfæti sem afi minn kom með frá Lima. Prisma úr kristalli. Nokkrar tærðar Daguerre-myndir. Hnattlíkan úr tré sem Cecilia Ingenieros gaf mér og faðir hennar átti. Stafur með bogadregnu handfangi sem ég gekk við um sléttur Amríku, í Kólombíu og í Texas. Ýmsir málmhólkar með skírteinum. Las Empresas eftir Saavedra Fajardo, bundin í þefgóð spænsk spjöld. Endurminning um ákveðinn morgun. Ljóðlínur eftir Vergilíus og Frost. Röddin hans Macedonio Femandez. Ástríki og samræður fáeinna vina. Vissulega eru það töfragripir, en gagnslausir gegn myrkrínu sem ég get ekki nefnt, gegn myrkrinu sem ég má ekki nefna. Argentfnska skáldið Jorge Luis Borges (1899-1986) var fæddur í Buenos Aires, en menntaður í Evrópu. Árið 1921 sneri hann aftur til heimalandsins og gerðist einn af frumkvöðlum ultraista-hreyfingar- innar og stofnaði ásamt fleirum módemistatfmaritið Proa. Meðan hann var að ná sér eftir sjúkdóm samdi hann fyrstu smásögu sína, en hafði áður einkum fengist við ljóðagerð og gagnrýni. Sögumar gerðu hann heimsfrægan, þó margir telji Ijóðlist hans standa enn fram- ar. Af ýmsum er Borges talinn mesti snillingur sem skrifað hefur á spænska tungu eftir Cervantes, enda var hann hvað eftir annað sæmd- ur alþjóölegum bókmenntaverðlaunum. Hann hafði sérstakt dálæti á íslenskum fombókmenntum og kom á efri árum í þrjár „pílagrfms- ferðir" til íslands (1971, 1976 og 1978). Hann var blindur síðustu áratugi ævinnar. 2

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.