Lesbók Morgunblaðsins - 06.02.1988, Blaðsíða 2

ERLENDAR BÆKUR
KINCSLEY
Kingsley Amis:
The Old Devils.
Penguin Books.
Hetjur þessarar kaldhæðnu innansveitar-
króniku sitja öllum stundum að sumbli.
Karlpeningurinn sækir knæpur af lands-
frægum dugnaði Wales-búa og frúmar sötra
vín úr hæfílegum glösum. Brottfluttur kunn-
ingi þeirra snýr aftur og rót kemst á líf
allra þeirra sem nálægt em. Gamlar ástir
blossa og gamalt vonleysi sest að mönnum.
Amis fer þessum fínu höndum um persónur
og atburði og er útkoman sprenghlægileg.
Skáldsaga þessi hlaut Booker-prísinn 1986
og ekki óverðskuldað.
Rock of Ages.
The Roliing Stone History of Rock and
RoU.
Höfundar: Ed Ward, Geoffrey Stokes
og Ken Tucker.
Penguin Books.
Verði einhver til að skrifa sögu rokksins
á íslandi þá gæti sá fræðimaður ekki farið
miklu lengra aftur í tímann en svo sem eins
og þijátíu ár. En saga þess er lengri ef
mark er takandi á höfundum þessarar bók-
ar og rokk ekki einasta tónlist heldur lífsstíll
sem heldur ennþá striki.
Þessi bók er hafsjór af fróðleik um félags-
fræði rokksins, tónlistina og stjömumar sem
margar kviknuðu snöggt og lognuðust út af
í tfmans rás, og eins hinar sem enn halda
áfram að lýsa í myrkviðum.
Enda þótt þetta geti ekki talist biblía
rokksérfræðinga þá er ritið vissulega fræð-
andi og skemmtilegt.
Ekki verða fleiri orð sögð um þessa bók.
Rokkmenn íslands!, „Rokk er betra en
fúlltæm djobb", það söng svanurinn Kristján
Pétur svo undir tók í fjöllum.
John Briley:
Cry Freedom.
Penguin Books 1987.
Nú em sýningar að he§ast á einni stór-
myndinni enn eftir þann orðlagða Richard
Attenborough sem stýrði kvikmyndinni um
Gandhi. Cry Freedom fjallar um aðskilnað-
arstefnu suður-afrísku stjómarinnar. í
miðpunkti em Steve Biko, umbótasinnaður
og allróttækur þeldökkur maður, og frjáls-
lyndur blaðamaður, hvítur, Donald Woods.
Þeir urðu vinir. Biko var í stofufangelsi.
Honum var meinað að vera með fleimm en
einum í senn, hann mátti ekki skrifa og
From Iho AcaderrvAward-Winmng Dtredor/
Producw ol Gancn» Richaid Aitonborou^ís
CRYFREEÐOM
■ A SKWr or HBONNi
varðhundar ógnarstjómarinnar höfðu hann
stöðugt í sjónmáii. Biko kunni ráð til að
snúa á þá og á leið frá Höfðaborg féll hann
loks í óblíðar hendur valdhafanna. Hann var
pyntaður til dauða og þegar Donald Woods
hugðist gera lýðum það ljóst beið hans stofu-
fangelsi og bannfæring. Woods skrifaði bók
um Biko og tókst að flýja land. Hann býr
nú á Englandi og berst gegn aðskilnaðar-
stefnu hvítra í Suður-Afríku. Þessi skáld-
saga er gerð eftir kvikmyndahandriti og
getur ekki talist til heimsbókmennta, en
engu að síður heimtar samviskan það að
hún sé lesin.
u
Egill Jónasson á Húsavík var viðstaddur
þegar kunningi hans mátaði gleraugu og
orti:
Uargur bresti sína sér
svona í björtu og góðu,
en þeir sem horfa gegnum gier
grilla þá rétt í móðu.
Einnig þessa mannlýsingu:
Um það sem að aldrei sést,
ekki fjallar stetið.
Það sem prýðir manninn mest
er munnurinn og netið.
Hér fyrr á ámm kom það fyrir að einum
og einum góðum hagyrðingi var hleypt inn
í þá möigu flokka, sem listamönnum var
þá skipað í, og var verið að rokka með þá
fram og til baka, fella menn út og setja inn
á ný, eftir því hvemig atkvæði féllu í nefnd-
inni í það og það skiptið. Þetta átti við um
alla, háttvirta sem hina, og réð þá ekki
pólitíkin litlu. Egill fékk nokkrum sinnum
glaðning, hærri og lægri eftir atvikum. Hér
víkur hann að þessu.
Stuðlum fjölgar, styrkur vex,
stælist allt að vonum.
Fjölgaði úr timm í sex
fóðureiningonum.
Á Húsavík hafa jafnan verið miklar póli-
tískar hræringar. Um kunningja sinn, sem
var í rauðara lagi og hafði allt á homum
sér, sem hægri menn svokallaðir gerðu,
þótti gott að fá uppbætur, sem andstöðu-
flokkur hans lögfesti, orti Egill:
Fyrir eðli ótuktar
engin gæði metur.
Ytir fóðri tiamsóknar
fýlir grön - en étur.
Þegar kvennakórinn söng.
Þessi skræku hrundahljóð
heimurirm vit ég banni.
En þeirra rödd er þýð og góð
þegar þær hvisla að manni.
Lesin Ijóð Einars Benediktssonar.
Eyrun heyra, augun sji,
allt erígóðu standi,
þó hef ég tapað áttum á
Einars Stórasandi.
Hvað dreymdi Náttfara, sem frá segii* í
Landnámu, nóttina áður en Garðar lét í haf?
Sæll hann brosti svefhi i,
sem ég ekki lái 'onum.
Dreymé' 'ann væri frjáls og tii
og falleg stelpa hjá ’onum.
Orð til konu.
Efað liggur illa á þér
eða hryggð að dyrum ber,
aldrei þiggur þú hjá mér
það, sem hyggilegast er.
Tvær vísur að lokum. Kveðjum svo öld-
unginn Egil að þessu sinni. Hann er fæddur
rétt fyrir síðustu aldamót, nánar tiltekið 27.
des. 1899:
Svört þó hríð um sumarmál
syngi kvíðaljóðin,
færa þýðu þreyttri sál
þrasta blíðu hljóðin.
Hnípnir þröngan hafa kost
háðir ströngum raunum,
þeir sem löngum fjúk og tiost
fá að söngvalaunum.
Einar Kristjánsson rithöfundur frá Her-
mundarfelli hefur lengi verið búsettur á
Akureyri. Hann hefur gefíð út margar smá-
sagnabækur, minningar- og greinasöfn, f.
1911. Þessar þrjár vísur em eftir hanri:
Hatir þú um kyrrlátt kveld
kysst og faðmað svanna,
verður hlýtt við arineld
endurminninganna.
Birta fer um byggð og ver.
Blómin eru að vakna.
Angrast ber því ekki mér,
eða að vera að sakna.
I ferskeytlunni frægu mest
tinnst af gulli og stáli,
og hún talar einnig best
alþýðunnar máli.
Leiðrétting
í vísnaþætti mínum í Lesbók Morgunblaðs-
ins 9. jan. sL, sem bar yfirskriftina „Við
mér bjarta vonin hlær“, hefur orðið dálka-
ruglingur. Þátturinn átti að byija á fímm
vísum eftir Rósu B. Blöndals, sem teknar
em úr fyrstu bók hennar, Þökkum, sem út
kom nokkra fyrir fyrra stríð, „fallega hugs-
aðri“ eins og ég komst að orði, „trúrri sínum
tíma og höfundi sínum lík“. Hlut Rósu lauk
með vísu um Hallgerði Langbrók. Útgáfuár
bókarinnar er og prentvilla.
Annað efni í þessum þætti em Júmvísur
eftir Guðfínnu Þorsteinsdóttur, hina kunnu
austfirsku skáldkonu, 1891-1972. Efnisum-
brot veldur því að það ljóð fellur í tvo hluta
um miðja vísu. Þetta sjá glöggir lesendur,
en er leiðinlegt samt og er beðist afsökunar
á því.
Jón Gunnar Jónsson
Fannborg 7, Kópavogi.
Matarhlé
Schevings
í grein dr. Gunnars Kristjánssonar í jólablaði Lesbókar 1987,
sem bar yfírskriftina „skírskotað til Jesú" var m.a. mynd
af málverki Gunnlaugs Schevings, „Á engjum". Sú mynd
gleður augu matargesta á Hótel Holti, en kannski hefur
lesendum þótt full langsótt að tengja þetta frægri kvöldmáltíð-
armynd Leonardos. Að vísu er trúarleg uppphafning yfír
verkinu eins og reyndar mörgum öðmm frá hendi Sche-
vings, en raunar átti dr. Gunnar við aðra mynd hans, þar
sem þessi samlíking er augijósari. Það er mynd, sem heitir
„Matarhlé" og er prentuð hér. Þetta er íslenzkt bændafólk,
líklega á engjum og yfír myndinni er rósemi sem jaðrar við
helgisvip. Samlíkingin við kvöldmáltíðarminnið felst bæði í
því og eins hinu, að málarinn hefur kosið að raða fólkinu
umhverfís einhverskonar borð. sem ekki tíðkaðist þó að.
hafa meðferðis við heyskap. GS.