Lesbók Morgunblaðsins - 18.03.1989, Side 7
„Jæja þá..stamaði Akiko þegar þau
voru í þann veginn að skiljast. Það var á
því augnabliki sem henni varð ljóst að at-
burðarásin hafði komið nákvæmlega jafn
flatt upp á hann og hana, og að hann hafði
verið alveg jafn óttasleginn. Það slaknaði á
spennunni í bijósti hennar. í fyrsta sinn
fann hún vott af hlýju, eitthvað í ætt við
ástúð, stíga upp innra með sér.
„Eigum við að hittast aftur?“ lagði hún til.
Aono varð ein augu. Svo kom bros fram
á varir hans og breiddist um andlitið allt.
Það örlaði á einhveiju drengjalegu í svip
hans.
„Hvemig?" spurði hann.
„Eins og í dag,“ svaraði Akiko þýðlega.
„Það er að segja, af tilviljun."
Þau kvöddust fyrir framan jámbrautar-
stöðina. Sólin var löngu horfin. Vindur hins
unga vetrar fyllti myrkrið nepju.
En Akiko átti sér notalegt skjól. Eftir
ömurleika þessa leynilega ástarfundar, var
gott til þess að hugsa að eiginmaður og
heimili biðu hennar, samahve lítið ogfábrot-
ið það heimili var. Henni fannst jafnvel að
hún væri hamingjusöm kona.
Þrátt fyrir loforðið sem Akiko hafði gefíð
Aono þennan dag, þrúgaði það hana að eiga
von á að honum skyti aftur upp í vömmark-
aðinum. Þegar hún leiddi hugann að því sem
gerst hafði, fannst henni hún hafa hagað
sér hreint ótrúlega gáleysislega. Hún reyndi
að líta á þetta allt saman sem slys. Næstu
þijá daga fór hún ekki í vörumarkaðinn.
A fjórða degi fór hún þangað til að versla
og valdi sér af ásettu ráði annan tíma en
venjulega. Sér til skelfíngar stóð hún sjálfa
sig að því að skima, eirðarlaust í kringum
sig jafnskjótt og hún steig fæti inn í búð-
ina. Aono var þar ekki. Henni létti, og þó
var hún einhvem veginn eins og vonsvikin.
Frá og með næsta degi fór hún að fara í
matvörumarkaðinn á sínum venjulega tíma
— á þeim tíma er hún hafði hitt Aono.
Eftir því sem dagamir liðu án þess að
örlaði á honum, snerist feginleiki hennar
smátt og smátt upp 5 vonbrigði; henni leið
eins og konu sem hefur verið svikin af elsk-
huga sínum eftir einnar nætur ævintýr,
fannst sem ástarsamband hennar hefði ver-
ið rofið áður en nokkuð ómaksins vert næði
að þróast.
A níunda degi birtist Aono. Hann stóð á
bak við súlu rétt hjá kassanum, líkast því
sem hann væri að reyna að fela sig. Þegar
Akiko gekk til hans, fann hún sælubros
bijótast fram á varir sínar og henni gramd-
ist við sjálfa sig.
„En sú tilviljun!" sagði hann.
„Það má nú segja," ansaði hún og augu
hennar staðfestu á augabragði dapurlega
minninguna um axlamjóan, subbulegan
mann.
Eins og vænta mátti, fór Akiko aftur í
rúmið með honum og eins og hana hafði
líka vænt, varð hún á ný fyrir vonbrigðum.
Eins og áður þáði hann af henni tvö þúsund
yen — viðskipti sem áttu eftir að endurtaka
sig á sérhveijum fundi þeirra sem í hönd fór.
Þegar þau skildu, fann Akiko hvemig
léttirinn svall upp í hjarta hennar. HÚn ein-
setti sér að hitta hann aldrei framar. Þegar
hún kom aftur heim til sín var hún svo sæl
að hún hoppaði um herbergin og snerti létti-
lega við hveiju húsgagni; púðamir, sófínn,
gluggatjöldin — allt hafði fengið á sig nýtt
yfirbragð. Þegar maðurinn hennar kom
heim, langaði hana mest til að stökkva á
hann eins og hundur og sleikja andlit hans.
. Auðvitað gerði hún það ekki, en í saman-
burði við napurlegt hótelherbergið sem hún
hafði farið á með þessum nöturlega manni,
var heimili hennar hreinasta paradís. Ég
hlýt að elska manninn minn meira en nokkm
sinni, hugsaði hún með sér. Ég verð að
vemda heimili mitt betur en nokkra sinni!
Hún lét sér annt um mann sinn og heimili
sem aldrei fyrr.
Af einhveijum óskýranlegum orsökum
hélt hún áfram að hitta Aono. Hann kom
í vöramarkaðinn á um það bil fímm daga
fresti, og í hvert sinn sem Akiko leiddi hug-
ann að þessu áframhaldandi sambandi, varð
hún miður sín. En hún vissi jafnframt að
hún yrði buguð af örvæntingu ef Aono
hætti að láta sjá sig.
Hún vissi ekki einu sinni hvort hann var
kvæntur. Hún kærði sig kollótta. Sem per-
sóna vakti Aono ekki minnsta áhuga hjá
henni. Stundum velti hún því fyrir sér, hvers
vegna hún skyldi hafa tekið einmitt honum.
Það höfðu margir menn farið á Qöramar
við hana fyrr. Flestir vora þeir óvéfengjan-
lega myndarlegri og betur klæddir en Aono;
sumir þeirra ungir háskólastúdentar á galla-
buxum. En hún hafði aldrei látið sér til
hugar koma að taka einum einasta þeirra.
Stolt hafði hún snúið við þeim baki og full-
vissað sjálfa sig um að hún væri ekki þann-
ig kona.
Eftir að hún kynntist Aono, reyndu líka
hinir og aðrir menn sem sáu hana á fjölföm-
um götunum eða á jámbrautarstöðinni að
bjóða henni í te. í hvert sinn hristi hún ein-
beitt höfuðið og lét sem hún heyrði ekki
boðið.
Eftir því sem tíminn leið, óx gremja Akiko
með hveiju skipti sem hún sá Aono halla
sér upp að súlunni í vöramarkaðinum. Hann
virtist gersamlega blygðunarlaus.
En hún komst jafnvel í enn meira uppnám
þegar það dróst í nokkra daga að hann léti
sjá sig, þá hugsaði hún honum hvað eftir
annað þegjandi þörfína fyrir að gerast svo
djarfur. Og samt, um leið og honum skaut
upp aftur, fann hún hvemig líkami hennar
varð þungur af mjúkum doða; hjarta hennar
gaf sig þögult ástúðinni á vald og hún var
reiðubúin að fylgja honum líkt og hún væri
knúin áfram af ósýnilegum strengjum. Ekki
í eitt einasta skipti var Aono í nýjum sokk-
um.
„Jæja, ég ætla þá að drifa mig,“ muldr-
aði Aono yfir borðið.
Akiko starði á andlit hans, sem virtist
jafnvel öskugrárra en ella. Ég er nánast
einskis vísari um hann. Hef ég nokkum tíma
reynt að lýna af alvöra í þetta föla andlit?
Aono teygði sig í reikninginn og bjóst til
að standa upp af stólnum. A því augnabliki
fékk Akiko köfnunartilfinningu í kverkam-
ar.
„Hvað verður um mig?“ Orðin hratu
ósjálfrátt af vöram hennar.
Þramu lostinn starði maðurinn opin-
mynntur á hana. „Hvað þá? Hvað áttu við?“
„Þetta er óþolandir," stamaði hún. „Án
nokkurrar frekari umræðu vindurðu þér í
að tilkynna að það sé best að við hittumst
ekki oftar. Ég sætti mig ekki við þetta!"
Að baki honum vora lauflausar greinam-
ar nú teknar að ólmast. Yfír grúfði blýgrár
himinninn jafnvel þungbúnari enn fyrr. Á
hverri stundu færi hann að ganga á með
snjó eða slyddu.
„Ég lagði það til vegna þess að ég taldi
að það væri okkur báðum fyrir bestu,"
Aono horfði bljúgur niður fyrir sig.
„Vert þú ekki að ákveða upp á eigin spýt-
ur hvað sé best fyrir okkur. Hvað veist þú
hvað býr í huga mér?“
Eins og maður sem er nístur af kulda,
herpti hann sig enn frekar saman.
„Það verður ekkert sem bíður mín —
nákvæmlega ekkert," stundi Akiko mjórri,
átakanlegri röddu. „Ef þú ætlar að snúa
svona við mér baki og ég get ekki hitt þig
framar, verður ekkert sem bíður mín.“
Henni var fullljóst hve hrópleg ósannindi
þetta vora, því að enn átti hún bæði eigin-
mann og heimili. En þessi lygi tjáði hins
vegar nákvæmlega tilfinningar hennar á
þessu augnabliki; sú tilhugsun að maðurinn
væri í þann veginn að yfírgefa hana hafði
brenglað skjmsemi hennar, svipt hana valdi
á kringumstæðunum.
„Þú segir að þín bíði ekkert, en...,“
Aono leitaði örvæntingarfullur að orðum út
úr klípunni. „Þú segir að þín bíði ekkert,
en þú átt samt mann, er það ekki?“
Umhugsunarlaust lá svarið reiðubúið á
vöram hennar. „Það er vegna þín sem mér
tekst að lynda við manninn minn. Af því
að ég hef þig, megna ég að eira í húsi
mínu.“ Enn á ný komst raglingur á sann-
indi og ósannindi. Það komu tár í augu
hennar. „Ég er ekki á gera neina meirihátt-
ar kröfu. Eg er ekki að fara fram á að þú
giftist mér. Ef þú getur haldið áfram að
hitta mig eins og áður — á fímm daga
fresti, jafnvel tíu daga fresti — þá er það
allt og sumt sem ég bið um.“
Þú getur sagt það sem þú vilt, en ...,“
hann hikaði og vöðlaði reikningnum ómeð-
vitað í lófa sér. „Ég held ekki að ég geti
haldið þessu áfram."
„Hvers vegna ekki? Finnst þér ég mælast
til of mikils?"
Veitingastofan var nú eitt haf af auðum
borðum. Hádegisverðartímanum lauk klukk-
an tvö og það átti að loka staðnum til fímm.
Hun var orðin nokkrar mínútur yfír tvö.
Þjónamir vora að bera síðustu diskana fram.
„Mér er órótt,“ Aono renndi augum um
salinn eins og í leit að hjálp, „af því að ég
skil ekki hvað þetta á allt saman að þýða.
Ég er viss um að þú ert góð manneskja,
en ...“
Skyndilega var sem Akiko hefði losnað
úr álögum; það var eins og eitthvað leystist
úr læðingi innra með henni. Á burt var
þessi doði sem ávallt færðist yfir hana í
návist Aonos. í hans stað var nú komin ein-
hver óskilgreinanleg hvöt til að skella upp
úr. Hljóðlaust byijaði hún að flissa.
Hvumsa starði Aono á flissandi konuna.
Furðu lostið andlit hans var svo kostulegt
að hún hló og hló þar til augu hennar flóðu
í táram.
En þótt hún héldi áfram að hlæja, fann
hún vaxandi kulda læsast um bijóst sitt.
Djúpt inni í sér skynjaði hún hvar opnaðist
svart hyldýpi.
Vandræðaleg gretta braust fram á and-
liti Aonos sem spratt i flaustri upp af stóln-
um.
„Jæja þá, ég þarf að drífa mig.“ Hann
dokaði eitt andartak og gaf varfæmislega
gætur að Akiko. Starandi augnaráð hennar
hvíldi, ekki á honum, heldur á nöktum grein-
unum fyrir utan gluggann. Hann sneri sér
við og lagði af stað burtu. Að baki muldr-
aði rödd Akiko eitthvað á eftir honum.
Um leið og maðurinn var horfinn sjónum
hennar, færðist stilling yfír andlitið á ný.
Þjónn kom til að láta hana vita að veit-
ingastofunni yrði nú lokað fram til kvölds.
Hún kinkaði glaðlega kolli um leið og hún
stóð upp. Lágvært undan hælum hennar
bergmálaði um tóman salinn, þegar hún
gekk til dyra. Þetta er eins og það á að
vera, hugsaði hún með sér. Hvílíkur léttir!
Eins gott að mér skyldi reynast svo auð-
velt að binda enda á þetta samband. Eitt
lítið vandamál, og maðurinn hefði verið vís
með að halda áfram að angra mig þar til
hjónaband mitt væri komið á ystu nöf. Það
er ekki eins og ég hafi verið ástfangin af
honum — mér geðjaðist ekki einu sinni að
honum. Guð sé lof að hann skuli vera far-
inn, þar er þungu fargi af huga mínum létt!
Akiko opnaði glerhurðina. Kaldur vindstrók-
ur þyrlaðist upp hringstigann og blés beint
framan í andlitið á henni. Hann sópaði burt
feginleik hennar og skildi eftir í hans stað
þjakandi einmanakennd.
Rétt eins og hún hafði óttast, þyrmdi
yfír hana við tilhugsunina um að ekkert
biði hennar, að maðurinn hefði tekið allt á
brott með sér. Henni fannst sem gjörvallt
mannkyn hefði snúið við sér baki.
Með miklum erfiðismunum klifraði hún
niður stálstigann og fótaði sig af yfírveg-
aðri gætni. Líkami hennar var eins og úr-
gír. Það var með herkjum að hún gæti stýrt
sér er hún loksins steig til jarðar.
Ef hún færi beina leið heim, myndi hún
verða þar um þijúleytið. Hún sá sig í anda
sitjandi með kaffibollann í sama gamla hom-
inu á sófanum. Hún gat jafnvel sér fyrir
sér vélræna hreyfingu handar sinnar þegar
hún sneri rofanum á sjónvarpinu. Án efa
myndi hún stara á sjónvarpsskerminn eins
og venjulega — fullkomlega ánægjulaust.
Akiko tók að ganga stefnulaust í gagn-
stæða átt við heimili sitt. Nokkrir vegfarend-
ur strakust framhjá henni. Einn þeirra, ung
kona, hvessti á hana augun og sagði:
„Gættu að hvar þú gengur!" Akiko varð
felmt við — hafði hún slangrað?
Dökkur hjúpur himinsins hékk svo lágt
að hann virtist í þann mund að breiða sig
yfír lauflausar greinamar. Ef síðdeginu
ætti að ljúka með snjókomu, vildi Akiko að
hún félli án tafar. Með hökuna grafna ofan
í kragann á kápunni sinni, stansaði hún við
gatnamót til að bíða eftir umferðarljósi.
Þama beið fjöldi annars fólks, sumir karl-
anna sem óþolinmóðastir vora stóðu þegar
á götunni. Þar sem Akiko hafði enga ástæðu
til að flýta sér, dvaldist henni á gangstétt-
inni eftir að það var komið grænt ljós.
Þá gerðist það.
„Má ekki bjóða þér upp á tebolla?" and-
aði nálæg karlmannsrödd í eyra henni. Svo
nálæg, að hún fann heitan andardrátt hans
á hálsinum á sér.
Hun bældi niður hvöt til að hörfa undan
og leit á manninn. Það fyrsta sem kom í
huga hennar var grámi. Éf til vill var það
af því að hann var í gráum fötum. Á næsta
andartaki vora augu hennar á höndum hans.
„Allt í lagi,“ sagði hún og kinkaði lítillega
kolli.
Um það bil er þau komu yfír götuna,
skynjaði Akiko öxl sína við hans.
Mori Yoko (f. 1940) ber þess greinilega merki
að hún hefur alist upp 1 vestrænum anda. Hún
skrifaði sjálf eitt sinn, að svo hefði aðdáun henn-
ar á vestrænni menningu verið alger, að jafnvel
sem bam hefði hún aldrei farið á japanska bió-
mynd. Þær bókmenntir sem hún nærðist á á ungl-
ingsárunum voru þýðingar á vestrænum höfund-
um — Sartre, Camus, Francoise Sagan, Simon
de Beauvoir. Hún hreifst einnig af vestrænni tón-
list og lagði stund á klassfskan fiðluleik við Lista-
háskóla Tókýóborgar. Að námi loknu giftist hún
enskum manni, búsettum í Japan. Hún byijaði
að skrifa sögur þijátfu og fimm ára að aldri, og
eins og að lfkum lætur koma margir Vestur-
landabúar fram f þeim. Hin fyrsta þeirra, „Ástar-
ævintýri" (Joji, 1978), hlaut bókmenntaverðlaun
Subaru.
í flestum verka Mori er aðalpersónan þó ekki
útlendingur, heldur Japani — venjulega fullþroska
japönsk kona. „Ég hef engan áhuga á kvenfólki,"
er eftir henni haft, „sem er á tvítugs- eða þrítugs
aldri og kann ekkert fyrir sér annað en að segja
„ég gerði þetta og ég gerði hitt“ og tranar sjálfu
sér fram f tfma og ótfma. Þegar ég tala um kon-
ur, eru það alltaf fullorðnar konur.“ Að mati
Mori eru flestar ungar japanskar konur of háðar
fiölskyldum sfnum, atvinnurekendum og vinum.
Þvf er það að söguhetjur hennar eru yfirleitt kon-
ur sem eru upp úr æsku sinni vaxnar, ef ekki
líkamlega, þá aJltént andlega.
Um
sjálfstæði
Islendinga
Skyldi nú ekki hafa verið
í sjónvarpinu einn af
þessum skoðana-
stöppuþáttum: blaða-
maður í kröggum hefur
rekist á setningu um
eitthvað. Má ekki vera
að því að hugleiða það
nánar en hefur sambönd uppí sjón-
varpi. Fær þar tól og tæknifólk ein-
hveija daga. Fer um bæinn að taka
upp viðtalsstubba við gjörsamlega
óundirbúið fólk um þetta „áhugaverða"
efni. Matreiðsla áhugaverðarins er
þannig tiygging fyrir því að engin
heilleg sýn á efnið kemur til skila.
Útkoman einhverskonar skoðana-
legur kattarláfujafningur.
Það er amerískættuð vinnuregla í
svona þáttum að láta engan viðmæl-
anda tala lengur en 90 sekúndur í einu.
Og sú vinnuregla styðst við þá kenn-
ingu að öllu lengur geti miðlungsáhorf-
andinn ekki haldið athygli sinni vak-
andi — nema efnið hafí þá einhveija
merkingu.
Kenning þessi er góð og gild um
auglýsingar og fleira sem beinlínis er
gert tilað ragla fólk. Enda nýtur hún
virðingar sem klassísk hugsun meðal
sjónvarpsspekinga um heim allan.
Svona andlega áhugaverði er hvar-
vetna verið að sjóða niðrá myndbönd.
Og það er vissulega engin tilviljun því
ekkert vinnur markvissar að útflatn-
ingu allra skoðana sem menn kynnu
að hafa myndað sér. Nema vitaskuld
auglýsingarnar sjálfar.
Rætt var um agaleysi Landans í
þessum tiltekna skoðanagrautarpotti.
Stjómmálavalkyija og lögregluþjónn
sem fram komu töldu ógeming að
stjóma þessari þjóð. Sem vitaskuld
þarf ekki að merlq'a neitt annaðen það
að stjómmálamenn og lögregluþjónar
séu alveg ráðþrota og hafi gert sér
þessa kenningu til afsökunar. Einn ein-
asti maður vildi halda því fram að
Landinn væri fjarska talhlýðinn. Það
var frakki sem áramsaman hefur átt
þess kost að fylgjast náið með fortaks-
lausri hlýðni okkar. Eftir þáttinn hneig-
ist ég fremur á sveif með honum. Því
einhvemvegin heyrðist mér á svöram
Landans í þessum raunalega þætti að
furðu auðvelt hefði verið að koma
þeirri skoðun inná þjóðina að ógeming-
ur sé að koma neinni skoðun inná þjóð-
ina.
Þannig virðist Landinn furðu tal-
hlýðinn varðandi þá sannfæringu að
hann sé ótalhlýðinn.
Misheppnaðist þátturinn kannski
vegna þess hve allir vora sammála um
það að allir væra ósammála?
Þetta var altént fjarska óvanalegur
skoðanaútrýmingaþáttur.
Eða hvað?
ÞORGEiR Þorgeirson
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 18. MARZ 1989
7