Lesbók Morgunblaðsins - 11.11.1989, Blaðsíða 8

Umhverfisvemd og útilíf
efst á blaði í Trentino
Héraðið norðan við Gardavatn hefur ver-
ið vinsæll ferðamannastaður frá því fyrir
aldamót þar sem loftslag þykir þar einkar
heilsusamlegt fyrir fólk sem þjáist af sjúk-
dómum í öndunarfærum. Á þeim tíma sem
berklaveiki var skæðust sótti þangað mikill
fiöldi frá Mið- og Norður-Evrópu. Þarna eru
ekki stór hótel eins og sjást víða við strend-
ur „sólarlanda", heldur lítil notaleg hótel
og ekki í neinum lúksus-klassa, heldur litlar
einingar reknar af fjölskyldum heimamanna.
Á síðari árum hefur verið gert sérstakt
átak til að endurbæta gistiaðstöðuna á þess-
um litlu hótelum og þau fiokkuð samkvæmt
alþjóðlegum mælikvarða. Hafa t.d. 820
gistihús fengið fjárstuðning hins opinbera
vegna endurbóta og uppbyggingar.
Ný lög voru sett um ferðamannaþjónustu
á þessu landsvæði árið 1986 í samræmi við
alþjóðareglur um þau mál. Héraðið sem
kallað er Trentino - Alto Adige er samband
14 sveitarfélaga í þessum landshluta. Með
lagasetningu um sjálfstæði sveitarfélaga á
Italíu árið 1972 var stofnað til þessarar sam-
vinnu um ferðamannaþjónustu og ákveðið
að efla hana og endurreisa til fyrri frægðar.
Þessi þjónusta er nú aðaltekjulind heima-
manna. Hún veitir 30 þúsund manns at-
vinnu en hliðargreinar sem tengjast þessari
starfsemi óbeint eru margfalt fleiri.
Árið 1988 voru ferðamenn tæplega 3
milljónir (íbúar héraðsins eru um 430 þús-
und), gistihús eru um 2000 talsins með gisti-
rými fyrir 85 þúsund manns. Skíðalyftur
eru 351 og geta flutt 280 þúsund manns á
klukkutíma. Tværtölur í viðbót: 50% svæðis-
ins er skógi vaxið - og þar eru 297 stöðu-
vötn.
En burtséð frá tölum; náttúrufegurð, tign
og mikilfengleiki umhverfisins vegur auðvit-
að þyngst.Og nú - að loknum endurbótum
á aðstöðu fyrir ferðamenn, þegar vegagerð
sem af ber að snilld og tæknikunnáttu er
lokið og skipulagning sem byggist á ýtrustu
varkámi bæði að því er varðar öryggi ferða-
manna og varfærnislegri umgengni við nátt-
úruleg verðmæti er lokið eru fjöllin og
umhverfi þeirra orðin aðaltekjulind sveitar-
félaganna.
Allir sem um þessi mál fjalla gera sér
greinilega ljóst að umhverfið þarf að með-
höndla með gát - vernda og afhenda jafng-
ott eða betra til næstu kynslóðar. Menn
vilja geta líkt Trentino-héraðinu við „græna
Paradís" þar sem græni liturinn á að vera
táknrænn fyrir leitina að betra mannlífi -
líka í frítímanum.
Ferðamálayfirvöld í Trentino gera sér far
um að leita uppi ný verðmæti sem falla vel
að sögulegum verðmætum. Menn vanda
eftir bestu getu ferðamálastefnu sem er
farsæl til frambúðar en láta ekki undan
þrýstingi vegna stundarhagsmuna ferða-
mannamarkaðarins.
Trentino-hérað hefur staðið einna best
að vígi á Ítalíu að því er varðar lög og reglu-
gerðir um náttúruvemd. Árið 1986 var gerð
sérstök úttekt á því hvaða staðir hefðu að
geyma þjóðleg verðmæti, hvort heldur sem
var frá umhverfis- eða menningarlegu sjón-
armiði til að varast að nokkuð færi forgörð-
um. Áhersla var lögð á menningararfleifð
Frá þjóðgarði í Trentino.
talska ferðamálaráðið og ferðamálayfirvöld í hérað-
inu Trentino á Norður-Ítalíu - nánar tiltekið norður
af Gardavatni - efndu til kynnisferðar fyrir blaða-
menn frá flestum löndum Vestur-Evrópu síðastliðið
sumar. Þarna var saman kominn 70 manna hópur
sem fór í skipulagðar ferðir um svæðið í
þijá daga. Kynntar vom allar aðstæður sem
ferðafólki er boðið upp á, allir hugsanlegir
möguleikar til útilífsiðkana sumar sem vet-
ur.
Þarna er mikil náttúrufegurð og fjöl-
breytt fjalllendi sem varla á sér nokkra hlið-
stæðu, enda allt gert til að vernda það í
sinni hreinu mynd. Saga héraðsins á liðnum
öldum var líka kynnt hópnum og ýmis menn-
ingarverðmæti fyrri tíma sem íbúar héraðs-
ins_ em vissulega öfundsverðir af.
í sumar var reyndar tekin upp sú ný-
breytni í tilraunaskyni að skipuleggja dag-
skrár í fjölmörgum af köstulum og kastalar-
ústum sem þarna tróna víða á hæðum og
í fjallshlíðum. Kastalar eru þarna óvenju
margir, um 300 talsins í héraðinu og bera
vott um róstusama tíma. Þama mættust
fyrr á öldum ólíkir menningarstraumar og
oft var tekist á um völd og virðingarsess.
I þessum dagskrám var lögð áhersla á
að skapa andrúmsloft þess tíma þegar kast-
alamir þjónuðu tilgangi sínum - voru höf-
uðvígi svæðisins og híbýli hefðarfólks og
kirkjupreláta sem höfðu um sig her manns.
Margir aðilar, bæði ferðamálayfirvöld og
menningarstofnanir í héraðinu, tóku saman
höndum um að skipuleggja þessar dagskrár
um hvetja helgi frá 21. júní til 21. septem-
ber hveija í sínum kastalanum.
Blaðamannahópnum var gefinn kostur á
að fylgjast með'þessum dagskrám sem fóru
fram síðla kvölds. Þarna komu fram hinir
ágætustu listamenn, söngvarar, hljómlistar-
menn, leikarar og ballet-dansarar. Áhrifa-
mikill flutningur í þessu sérkennilega um-
hverfi. Tilgangurinn var að víkka sjóndeild-
eftir HULDU
VALTÝSDÓTTUR
Róleg stund við Gnrda-vatn.
arhring ferðamanna og miðla þeim af menn-
ingararfi héraðsins.
En fleira mætti telja til nýunga en kast-
alaferðirnar að því er varðar áhersluatriði
í ferðamannaþjónustunni þarna. Nú er að-
aláhersla lögð á það sem kallast á ensku
„recreational activity" (athafnafrístundir?)
og boðið er upp á allt sem hugsast getur í
þá veru sumar sem vetur.
Það sem vekur hvað mésta athygli og
um leið aðdáun Frónbúans sem þessu kynn-
ist er hve öll ferðamannaþjónusta á þessu
svæði byggist á traustum grunni. Sjálfsagt
er þarna um langan þróunarferil að ræða.
En andinn sem að baki býr og oft kemur
upp á yfirborðið ber vott um að afar vönduð
umfjöllun hefur átt sér stað og tekið sé til-
lit til allra umhverfisþátta áður en ákvarðan-
ir eru teknar og framkvæmdir eru sam-
ræmdar nútímakröfum um náttúruvernd og
öryggi í hvívetna.
Og það er einmitt þessi áhersla á náttúru-
verndarsjónarmið sem fellur vel að hug-
myndum langflestra ferðamanna, sem alla
jafna eru vel upplýstir - það sem þeir skilja
og virða við heimafólk.
8