Lesbók Morgunblaðsins - 05.05.1990, Blaðsíða 13

Minnisvarði
um verka-
mann og
sveitastúlku á
samyrkjubúi.
Hvítir steinar skreyta gluggaramma og ekta gylling turnspírur í Kreml
Gengið um Moskvustræti í frosthörkum miðsvetrar
MOSKVA ER
ÁHUGAVERÐ
Dómkirkja Santi Basils er einstæður listrænn minnisvarði um
þann byggingarstíl sem er ríkjandi innan Kreml-múra
Margra augu beinast að Moskvu, vegna hinna geysimiklu stökk-
breytinga, sem heimsmyndin er að taka á sig. En hefúr, höfuð-
borg Rússaveldis breyst við „perestrojku"? Ríkir þar meira frjáls-
ræði en 1987, þegar ég kom þangað fyrst? Er hið ósýnilega
„kerfi“ að gefa sig? Svörin bíða okkar þegar við fljúgum inn í
ísþokuna yfir Moskvu í miðjum janúar.
Hlýtt er innan dyra í flugvallar-
byggingu, sem var vígð fyrir
Ólympíuleikana 1980. Skrif-
finnska fyrir komufarþega er
óvíða meiri en hér og gera þarf
grein fyrir gjaldeyri og farangri.
Geymið kvittanir um gjaldeyris-
skipti til að sýna við brottför. Og
skiptið ekki of miklu. Rúblugeng-
ið er til að æra óstöðugan - eitt
gildir á hótelum; - annað á „svört-
um“; - hið þriðja á að heita opin-
bert gengi! Vegabréfs- og toll-
skoðun gengur hraðar en áður,
en þið gætuð þurft að bíða eftir
farangri. Hér eru ekki tölvuvædd-
ar farangursbrautir og umferð
mikil. Merkið töskurnar vel.
Fyrsta sem vekur athygli gests-
augans, eru hinar fjölmörgu
geysistóru íbúðablokkir. Þær
vitna um mikið átak í byggingar-
málum. En ungt fólk á samt erf-
itt með að stofna eigið heimili
vegna húsnæðisskorts. Og víða
eru tvær fjölskyldur um tveggja
herbergja íbúð. Hér búa líka 8,8
milljónir manns. - í hjarta Moskvu
breytir um svip. Kreml-virkið býr
yfir einni fegurstu húsagerðarlist
í heimi. Ótal tumar teygja sig til
himins innan úr virkinu og frá
turnspírum lýsa rauðar rúb-
ínstjömur - sameiningartákn Sov-
étríkjanna.
Kreml er að hluta stórbrotin
söfn, að hluta aðsetur sovéska
þingsins og ráðstefnusalir. Rauða-
torgið við virkisveggi er umkringt
af grafhýsi Lenins, Þjóðminja-
safni, Dómkirkju St. Basils og
GUM, einu stærsta verslunarhúsi
í heimi. Gröf óþekkta hermanns-
ins - með eilífan loga - í garði við
Kreml. Stórfenglega listrænn
borgarkjarni, með ólgandi fortíð
og heimssögulega atburði að mót-
ast á þessu augnabliki.
Hótel National, sem er í fal-
legri byggingu rétt hjá Rauða-
torgi, var áður eitt fínasta hótel
í Moskvu. En mikið skortir á
þaígindi fyrir ferðamann nú-
tímans. Anddyri er sundurhólfað
í smákima og húsbúnaður lúinn.
En skreytingar meðfram stiga og
steindir gluggar búa yfir auðæf-
um í byggingarstíl. Hingað verður
gaman að koma eftir endurnýjun.
Anddyrið er fullt af körlum, sem
eru að hlýja sér eða sníkja heitt
kaffi hjá dyraverði. Forvitnisaugu
elta ferðamanninn, sem þarf að
troða sér framhjá þeim. Ég villist
næstum í gistiherberginu, sem er
búið gömlum, áhugaverðum hús-
gögnum, en rúmdýnur og snyrting
minna á íslenska skólastofugist-
ingu fyrir tíð landsbyggðahótela!
Úti á strætunum liður fólkið
áfram - upp og niður í neðanjarð-
arbrautir „metro“. Hvergi annars-
staðar hef ég séð þennan hæga,
þunga fólksstraum. Enginn flýtir
sér. Fáir brosa eða tala. Frostið
herpir andlitin saman. En ég reyni
að fóta mig á ísuðum gangstétt-
um. „Viltu kaupa heiðursmerki
rússneska hersins? - Þau eru
fyrsta flokks" - og ungur maður
flettir frá sér úlpu, svo heiðurs-
merkin blasa við. Annar eltir mig
að hóteli og vill skipta gjaldeyri.
En ég hef það fyrir reglu að skipta
aldrei á svörtum markaði.
- Niðri í „metro“ sitja pörin
þétt saman - undir höggmyndum
- undir málverkum. Margar stöðv-
amar eru eins og listasöfn með
geysifögrum skreytingum. Já,
metrobrautir undir Moskvustræt-
um eru áhugaverðar. Og fargjald-
ið er aðeins 5 kópekar, sama hvað
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 5. MAÍ 1990 13