Lesbók Morgunblaðsins - 30.03.1996, Page 9

Lesbók Morgunblaðsins - 30.03.1996, Page 9
Á MADAGASKAR er sérstætt lífríki vegna þess að eyjan hefur verið nær einangruð um milljónir ára. Þar er mikið um einlendar tegundir plantna og dýra. Þar er og fjöldi furðupálma og baobabtrjáa. Þar er að finna sjaldséða fugla, litrík kameljón, lemúrapa og sæskjaldbökur. GREINARHÖFUNDURINN og Sigrún kona hans á ferð í handvagni. FISK veiða innfæddir af eintrjáningum. Hér er gulstirtia (ambeijack), fiskur af brymstirtluætt, þurrkaður á rá utan kofadyra. að finna hér á jörð. Þetta á sér jarðfræðilega skýringu. Á kritartíma jarðsögunnar var mikið landflæmi á suðurhveli, sem nefnt hefur verið Gondwanaland. Þessi mikli meiginlandsfláki brotnaði smám saman í minni einingar vegna landreks og myndaði Suður-Ameríku, Suður- skautslandið, Áfríku, hluta Asíu og Ástralíu, og fyrir 165 milljónum ára slitnaði Madagask- ar frá meginlandi Afríku. Þetta var á tímum risaeðlanna, en ekki höfðu landabrotin öll ver- ið með sömu tegundir lífvera, þegar þau rak hvert frá öðru, og síðan hafa lífverur þessara svæða einnig þróast á mismunandi vegu í ein- stökum hlutum þessa foma landflæmis, sem sundraðist fyrir svo óralöngu. Þannig em til tegundir á Madagaskar, sem eiga til dæmis nánustu ættingja í Suður-Ameríku eða Ástral- íu, en em þó ólíkar þeim um margt. Þjóðin Talið- er, að menn hafi fundið eyna fyrir tæpum 2.000 ámm. Vom það Malaja-Pólýnes- ar, sem komu á eintijáningsbátum yfir Ind- landshaf, sennilega frá Indónesíu. Höfðu þeir þá siglt yfir 6.000 km sjóveg, og er álitið, að þeir hafi einkum farið með ströndum fram. Seinna blönduðust þessir fmmbyggjar öðrum innflyljendum, sem komu styttri leið frá Afr- íku og Arabíu. Innfæddir eru því margir all- dökkir á hömnd og hár, sumir stríhærðir sem pólýnesar, aðrir hrokknir sem Afríkubúar. Portúgalskir sjómenn vom fyrstir hvítra manna til að fínna Madagaskar um 1500, en bæði Bretar og Frakkar reyndu síðan að hafa nokkur viðskipti við eyjarskeggja og ná þar fótfestu. Fram á 18. öld var eyjan talin aðset- ur sjóræningja og þræiasala, en landsmenn héldu^ óboðnum gestum að mestu frá búsetu þar. Á Madagaskar vora átján þjóðarbrot inn- fæddra manna. Endaþótt siðvenjur og upprani væm að mörgu frábmgðin meðal einstakra ættbálka, var töluð ein tunga, malagasy, sem er mál af malaja-pólýnesískum uppmna. Þessi þjóðarbrot höfðu sum myndað konungsríki í einstökum landshlutum. Var Merina-ríkið þeirra voldugast á miðsvæði eyjarinnar. Kon- ungur þar fékk mikil völd á eynni árið 1794 og syni hans Radama I. tókst með aðstoð Breta að ná þar víðtækum yfirráðum. Frakkar höfðu hins vegar einnig haft viðskipti við lands- menn og augastað á yfirráðum þess, sem þeir náðu loks 1896. Réðu Frakkar landinu fram til 1960 og höfðu þar mikil áhrif. Reyndu þeir meðal annars að bæta samgöngur, efla framleiðslu á landbúnaðarvöm og byggja upp skólakerfið. Varð franska jafnframt annað helsta tungumál landsmanna. En þegar yfir- ráðúm Frakka lauk, og landið hlaut sjálfstæði braust herforingi nokkur þar til valda árið 1975 og kom á marxistastjóm með samyrkju- búskap og upptöku eigna. Á þeim tíma hnign- aði landbúnaðarframleiðslu landsins til muna. Uppreisnir vom tíðar og lauk því stjórnarfari með blóðsúthellingum 1991. Almennar kosn- ingar urðu loks í landinu 1992, og tók þá lýð- ræðisstjórn við völdum. Heitir forsætisráðherr- ann Albert Zafy, og var áður prófessor við háskóla þar. Landkostir þykja góðir á Madagaskar og talsverðar auðlindir er þar að finna, en atvinnu- hættir eru fmmstæðir og erfitt að fá athafna- menn til að ljárfesta þar í fyrirtækjum. Er talið að ágóði af rekstri streymi enn úr landi eins og hann gerði á dögum nýlendutímans, en nú er landflótti vegna óstöðugleika í verð- lagi og stjórnarfari. Reynist erfitt að byggja ugp traustan efnahag landsins. Er fátækt auðsæ og verðbólga mikil. Fyrir einn banda- ríkjadal fást um 5.000 malagískir frankar. Erlendur vamingur sést þar varla í verslunum, því gjaldeyrir er fágætur og þjóðarbúið er skuldum vaflð. Ibúar em nú yfir 12 milljónir og fer ört ijölgandi. Eru þeir nú tvöfalt fleiri en þeir voru árið 1960. Talið er að hver kona eigi að meðaltali 6 til 7 börn um ævina, og er helmingur þjóðarinnar yngri en 15 ára. Umhverfisfriðun Eins og fyrr segir ferðuðumst við félagar tíu saman á vegum náttúrufriðunarsjóðsins WWF. Er árlega miklu fé veitt úr sjóðnum, til þess að koma upp þjóðgörðum og friðlönd- um á Madagaskar. Á þeim svæðum, þar sem tekist hefur að varðveita upprunalega skóga landsins, eru miklar líkur á því, að einstæðum tegundum piantna og dýra verði bjargað frá útrýmingu. En margar furðutegundir þrífast einmitt í gamla skóglendi eyjarinnar. Starfs- menn sjóðsins í landinu eru að annast þessa friðun, og reyna einnig að þjálfa þjóðgarðs- verði og sýna landsmönnum fram á gildi umhverfisverndar. Er einkum reynt að benda á hvers virði það er að varðveita skógana. Við kynntum- okkur þarna ástand margra þessara svæða og skoðuðum þau eitt af öðru, en svæði á ýmsum stigum friðunar em um 40 talsins víðsvegar um landið. Uti á eynni Nosy Be er rakt hitabeltislofts- lag. Þar sáum við ýmsar ilmjurtir í ræktun. Meðal annars em þar akrar með vaniilujurtum (Vanilla planifolia), en vanilla er ein af út- flutningsvörum landsins. Er um 80% af allri vanillu heims ræktuð þar. Einnig mátti sjá stóra tijágarða af ylang-ylang (Cananga od- orata), sem er gulblóma ilmrunni skildur magnolíu, en í blómum hans er eftirsótt ilmol- ía. Þar á ey var í ræktun pipar og sykur- reyr, en í aldingörðum skríða einnig torkenni- legar eðlur og slöngur, svo sem kyrkislangan (Acrantophis madagascariensis), og þar á FUTURA STERKT KALK Fyrir konur eldri en 35 óraf þungaðar konur og konur meb barn á brjósti. Kalk er uppistöðuefni í beinum og tönnum en einnig nauðsynlegt fýrir eðlilega starfsemi taugakerfisins, samdráttarhæfni vöðva, eðlilegan hjartslátt og margt fleira. Skortur á kalki getur leitt til beinþynningar síðar á ævinni. FUTURA STERKT KALK inniheldur hreint kalk (Ca+2) 400 mg, fosfór 60 mg og D vítamín 5 míkrógrömm en sú samsetning tryggir bestu nýtingu kalksins fýrir líkamann. FÆST í APÓTEKUM LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 30. MARZ 1996 9

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.