Lesbók Morgunblaðsins - 21.09.1996, Blaðsíða 10

NORRÆNIR MÚSÍKDAGAR STANDA FYRIR DYRUM Á ÍSLANDI

• •
A SJOUNDA TUG
TÓNVERKA
EFTIR JAFN MÖRG
TÓNSKÁLD
CAPUT-HÓPURINIM kemur fram á tvennum tónleikum.
NORRÆNIR músíkdagar
verða á íslandi dagana
25. september til 1.
október. Von er á um
80 erlendum tónskáld-
um, hljóðfæraleikur-
um, söngvurum og
hljómsveitarstjórum til
landsins af því tilefni,
auk þess sem fjöldi íslenskra tónlistar-
manna kemur fram. Alls mun á sjöunda
tug tónverka eftir jafnmarga höfunda, þar
á meðal mörg af helstu tónskáldum Norður-
landa, hljóma á hátíðinni.
Norrænir músíkdagar voru fyrst haldnir
í Kaupmannahöfn árið 1888 og hafa allar
götur síðan verið ein helsta samtímatón-
listarhátíð á Norður-
löndum. Hátíðin er
skipulögð af Norræna
tónskáldaráðinu og er
markmiðið að kynna
það nýjasta úr smiðju
norrænna tónskálda
hveiju sinni. Norrænir
músíkdagar eru haldn-
ir hér á landi einu sinni
á áratug.
Sem fyrr kennir
margra grasa á hátíð-
inni. Sinfóníuhljóm-
sveit íslands spilar á
tvennum tónleikum
undir stjórn Anne
Manson frá Bretlandi
en hún stjórnaði
hljómsveitinni fyrst
kvenna á Myrkum
músíkdögum í fyrra. Á
fyrri tónleikunum,
opnunartónleikum há-
tíðarinnar, sem verða
í Háskólabíói 25. sept-
ember, leikur Martin
Schuster frá Dan-
mörku einleik á tromp-
et í konsert eftir landa
sinn, Bent Lorentsen.
Áhrifa gætir úr nor-
rænni goðafræði í
verkinu og dregur tit-
illinn, Regnboginn, upp samlíkingu við
brúna milli himins og jarðar, Bifröst, þar
sem Heimdallur stendur vörð og blæs í
Gjallarhornið. Þá mun breska sópransöng-
konan Julie Kennard syngja einsöng í Sinfó-
níu nr. 2 eftir John Speight. Verkið var
samið eftir að tónskáldið dvaldist í Túnis
og varð vitni að liðsflutningum íraka vegna
innrásar þeirra í Kuwait. Einnig verða flutt
á þessum tónleikum verkin Árhringur eftir
Hauk Tómasson, í nýrri gerð höfundar, og
Oaijé eftir Svíann Pár Lindgren.
A síðari tónleikum SÍ í Langholtskirkju
28. september verður flutt verk eftir Karin
Rehnqvist, Solsángen, fyrir sinfóníuhljóm-
sveit, sópran og tvo lesara, sem byggt er
á hinum forníslensu Sólarljóðum. í verkinu
sækir tónskáldið innblástur til sænskrar
þjóðlagatónlistar og einsöngvari er ein skæ-
rasta stjarna Svía á því sviði, Lena Wille-
mark. Einnig verður frumflutningur hér-
lendis á verki Þorsteins Haukssonar, Bells
of Earth, sem tilnefnt var til Tónskálda-
verðlauna Norðurlandaráðs 1996 og Dandy
Garbage eftir Norðmanninn Jon Oivind
Ness og Halo eftir Finnann Jukka Tiensuu.
Þrennir sinfóníettu-tónleikar verða á
Norrænum músíkdögum 1996. Caput-hóp-
urinn mun koma fram tvívegis: í Islensku
óperunni 27. september undir stjórn Guð-
mundar Óla Gunnarssonar og á lokatónleik-
um hátíðarinnar í Borgarleikhúsinu 1. októ-
ber undir stjórn Norðmannsins Christians
Eggens. Á efnisskrá tónleikanna tvennra
verða verk eftir tónskáld á borð við Arne
Nordheim, Magnus Lindberg og Hans
Abrahamsen, að ógleymdum núverandi
handhafa Tónskáldaverðlauna Norður-
landaráðs, Bent Sörensen frá Danmörku. Á
tónleikunum í Borgarleikhúsinu mun Jó-
hann Sigurðarson leikari koma fram með
Caput-hópnum í verkinu The Last Diary
sem samið er við textabrot úr dagbók S.A.
Andrée frá 1897 en hann var forsprakki í
sænskum loftbelgsleiðangri sem farinn var
á norðurpólinn. Tjaldbúðir hans fundust
fyrir tilviljun á Hvítueyju í Norður-íshafinu
árið 1930.
Kammersveit Reykjavíkur leikur í ís-
lensku óperunni 29. september undir stjórn
Silviu Massarelli frá Ítalíu. Rannveig Fríða
Bragadóttir messósópran verður einsöngv-
ari með sveitinni í verki Páls Pampichlers
Pálssonar, Morgen, en að auki verða flutt
verk eftir Reine Jönsson og Göran Gamp-
storp frá Svíþjóð, Norðmanninn Dagfinn
Koch og Finnann Einojuhani Rautavaara.
Þrennir hádegistónleikar verða í Nor-
ræna húsinu og hefjast þeir allir kl. 12.30.
Á fyrstu tónleikunum, 26. september, verð-
ur Snorri Sigfús Birgisson í forgrunni sem
tónskáld og píanóleikari en að auki verða
flutt verk eftir
sænska tónskáldið
Eberhard Eyser og
T. Aagaard-Nilsen
frá Noregi. Á öðr-
um tónleikunum,
28. september, sjá
Bryndís Halla
Gylfadóttir selló-
leikari, Matti Rant-
anen harmoníku-
leikari og Signý
Sæmundsdóttir
sópransöngkona
um flutning á verk-
um eftir Tapio Tuo-
mela frá Finnlandi,
Danann Karsten
Fundal og Norð-
manninn Geir John-
son. Á lokatónleik-
unum, 1. október,
verða Martial
Nardeau flautuleik-
ari, gítarleikararnir
Einar Kristján Ein-
arsson og Pétur
Jónasson, Camilla
Söderberg blokk-
flautuleikari og
Auður Hafsteins-
dóttir fiðluleikari í
sviðsljósinu í verk-
um eftir Lárus
Halldór Grímsson og Danina John Frandsen
og Mogens Christensen.
Trio Nordica og strengjakvartettinn
Avanti! halda sína tónleikana hvort í Lista-
safni íslands. Á tónleikum 26. september
mun Áshildur Haraldsdóttir flautuleikari
ásamt Trio Nordica leika verk eftir Johan
Jeverud frá Svíþjóð, Hafliða Hallgrímsson,
Finnana Mikko Heiniö og Hannu Pohjan-
noro og Norðmanninn Glenn Erik Haug-
land. Á seinni tónleikunum, 28. september,
munu heyrast verk eftir Jovanka Trbojevic
og Jouni Kaipainen frá Finnlandi, Svíann
Arne Mellnás og Per Norgárd frá Dan-
mörku. Flutninginn annast strengjakvartett
THEROUX afréð nýlega að ferðast
umhverfis Miðjarðarhaf, leggja
af stað frá Gíbraltarsundi og
fylgja ströndum Miðjarðarhafs
allt aftur að upphafsstað ferðar-
innar. Bókin Súlur Heraklesar
segir frá þessu brölti höfundar
um þau svæði sem menn nefndu
eitt sinn nafla heimsins. Fommenn hættu sér
ekki vestur fyrir Miðjarðarhaf og kölluðu þetta
órofahaf vestan Gíbraltar mare tenebrosum
eða skuggahaf en þaðan ætti enginn maður
afturkvæmt. í norðri voru herskáir og frum-
stæðir ættflokkar og allt sem menn gátu kall-
að menningu kom úr austri.
Bandaríkjamaðurinn Paul Theroux er sann-
kallaður heimshornaflakkari og er mikill ver-
aldarmaður. Samt sem áður er sakleysinginn
í útlöndum, Ameríkumaðurinn sem kynnist
hinni fomu og spilltu álfu forfeðra sinna og
kemur fyrir í sögum þeirra Marks Twains og
Henrys James, aldrei langt undan. Theroux
setur sig aldrei í stellingu hins veraldarvana
ferðalangs sem allt hefur séð og heyrt þótt
hann hljóti að teljast með víðförulli mönnum.
Hvert sem hann fer fínnur hann eitthvað sem
honum finnst merkilegt og nýstárlegt. Það er
e.t.v. þessi afstaða höfundar sem gerir bókina
Súlur Heraklesar svo skemmtilega. Theroux
gerir meira að segja óspart grín að löndum
sínum sem hann hittir á förnum vegi og er í
engu vægari í þeirri íþrótt en upphafsmenn
hennar, Englendingar, en Theoux hefur verið
búsettur á Bretlandi í fjöldamörg ár, enda
verður að segjast að þeir Bandaríkjamenn sem
verða á vegi hans eru beinlínis til þess ætlaðir
að gert sé gys að þeim.
SAKLEYSINGIA
FARALDSFÆTI
Höfundur bókarinnar Súlur Heraklesar (The Pillars
of Hercules), Paul Theroux, er einn helsti feróabóka-
höfundur samtímans og aörar bækur hans hafg
einnig nóö miklum vinsældum. Hann minnir um
margt á öndvegishöfundinn Graham Greene og
má sérstaklega merkja þessi áhrif frá Greene í
smásögum Paul Theroux. JONAS KNUTSSQN segir
hér af Súlum Heraklesar og höfundi bókarinnar.
Túristi af betri geróinni
Theroux leggur upp í þessa miklu ferð að
vetri til og ferðast frá ríkustu héruðum jarðar
á suðurströnd Frakklands til þeirra fátækustu
í Albaníu. Höfundur leggur sig í líma við að
fara ekki troðnar slóðir og segir sig úr lögum
við alla þá menn sem nefnast í daglegu tali
túristar. í raun er þetta hégómi og Theroux
er þegar öllu er á botninn hvolft ekkert annað
en túristi af betri gerðinni. í sögubyijun lýsir
hann öpunum á Gíbraltarkletti, þeim einu í
Evrópu, og kemst að þeirri niðurstöðu að þeir
séu snöggt um greindari en frönsku ferðalang-
amir á klettinum og hrósar þeim óspart fyrir
að bíta þá. í bók sinni segir ævintýramaðurinn
Theroux frá fúllyndum Grikkjum, blóðþyrstum
Spánveijum, frumstæðum Albönum, ljúgfróð-
um ítölum, úrkynjuðum Sýrlendingum, svikul-
um Marokkómönnum og herskáum ísraelum.
Sú menning sem hann lýsir er gerólík kynnum
manna sem sækja suður á bóginn í hópferðum
og dveljast á ferðamannanýlendum. Höfundur
lýsir einnig góðmennsku og hjálpsemi Miðjarð-
arhafsbúa á ólíklegustu stöðum þar sem síst
skyldi slíks að vænta.
Súlur Heraklesar er því ekki aðeins ferðabók
heldur má einnig lesa hana sem skáldsögu í
svonefndum picareque-stíl þar sem ósigld sögu-
persóna fer um hauður og haf og kynnist furðu-
legu fólki. Súlur Heraklesar má einnig líta á
sem essay roman eða skáldsögu í ritgerðar-
formi og lesa hvem kafla fyrir sig sem sjálf-
stæða lýsingu á landi og þjóð.
Eftirminnilegir fundir
Rithöfundamir Naguib Mahfouz er var
sæmdur Nóbelsverðlaunum árið 1988 og Paul
Bowles, sem skrifaði The Sheltering Sky og
er frægur fyrir Marokkósögur sínar, koma
fyrir í Súlum Heraklesar. Theroux heimsækir
Mahfouz á sjúkrahúsi í Alexandríu eftir að
heittrúarmaður sýndi honum banatilræði og
reyndi að skera hann á háls fyrir allra augum.
Theroux heimsækir hins vegar Paul Bowles í
íbúðarholu í Tangier þar sem Bowles virðist
hafa snúið baki við heiminum. Frásögn Thero-
ux af þessum fundum er eftirminnileg og lýs-
ing hans af þessum öldnu listamönnum á lítt
skylt við þá íþrótt sem enskumælandi þjóðir
nefna „namedropping", þ.e.a.s. þegar frægum
nöfnum er komið að í bókum án þess að hinar
víðfrægu persónur eigi nokkurt erindi þar ann-
að en að prýða nafnaskrá verksins.
Einn áfangastaður Theroux er Aliano, lítið
þorp á Italíu þar sem rithöfundurinn Carlo
Levi var í útlegð fyrir hálfri öld og skrifaði
' 10 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 21. SEPTEMBER 1996