Lesbók Morgunblaðsins - 08.02.1997, Blaðsíða 12

FYRIR FÖÐURLANDIÐ
í SENDIRÁÐI Pontevedro í París er haldinn
dansleikur í tilefni af afmæli furstans mikla.
Sendiherrafrúin þokkafulla, Valencienne,
duflar við ungan franskan liðsforingja, Cam-
ille de Rossillon, á meðan eiginmaður henn-
ar, barón Zeta sendiherra, sem kominn er
af léttasta skeiði, glímir við mun alvarlegra
mál - yfirvofandi gjaldþrot föðurlandsins.
En þegar neyðin er stærst er hjálpin
næst. Von er á ungri þokkadís, Hönnu Glaw-
ari, ekkju hirðbankastjóra Pontevedro, sem
nýverið hefur geispað golunni og eftirlátið
henni tvo milljarða. Sendiherrann vill allt til
þess vinna að hin káta ekkja gangi að eiga
mann frá Pontevedro, enda mun föðurlandið
verða af milljörðum hennar giftist hún Frans-
* manni. Er sendiráðsritarinn, Danilo Danilow-
' itsch greifi, talinn vænlegasti kosturinn. Það
í er aðeins einn hængur á ráðabrugginu, hinn
I gjálífa greifa er hvergi að finna. Væntanlega
er hann að sinna kalli náttúrunnar. „Hvað
er hægt að hafa skemmtilegra fyrir stafni?“
Hanna Glawari birtist í fylgd föngulegra
vonbiðla og syngur um þau örlög að vera
elskuð auðsins vegna. Fylgir sendiherrann
henni til kvöldverðar. Rétt í þann mund birt-
ist Danilo, samkvæmt skipun sendiherrans,
nýkominn frá skemmtistaðnum Maxim, þar
sem „skemmtikraftar" á borð við Lo-lo,
Do-do, Jou-jou, Clo-clo og Frou-frou hafa
• stytt honum stundir. Greifinn er lúinn eftir
? langt úthald og fer afsíðis til að hvfla sig
| en er, fyrr en varir, vakinn af gamalli ást-
i konu sinni, kotbóndadóttur sem fjölskylda
hans hafði, æru sinnar vegna, hafnað á sín-
um tíma - Hönnu Glawari. Rifjar Hanna
upp liðna tíð en Danilo tjáir henni að auðæfa
hennar vegna geti hann aldrei elskað hana.
Á sama tíma á Valencienne í vök að veij-
ast fyrir Camille sem hún hefur meinað að
játa sér ást sína. Hefur hann gripið til þess
ráðs að rita orðin þijú á blævæng hennar -
en hann er gufaður upp. Kromow, sjúklega
afbrýðisamur sendiráðsritari, finnur á hinn
bóginn téðan blævæng og er sannfærður um
að ástaijátningin hafí verið ætluð eiginkonu
sinni, Olgu. Til að lægja öldumar grípur
sendiherrann til þess ráðs að biðja Valenc-
ienne að segja blævænginn vera sinn.
Rlalcar oft, lofasf
sfaldan, giftisl aldrei
Eftir ringulreiðina segir sendiherrann
Danilo að örlög föðurlandsins séu undir hon-
um komin. „Spyrðu ekki hvað land þitt get-
ur gert fyrir þig heldur hvað þú getur gert
fyrir landið," svo sem John F. Kennedy hefði
líkast til sagt í hans spomm. Þótt greifínn
hafi aldrei á ævi sinni unnið ærlegt handtak
„tekur hann til starfa í kvöld" og „starfið"
er að kvænast Hönnu Glawari. Sá galli er
hins vegar á gjöf Njarðar að þótt Danilo
elski oft, „lofast hann sjaldan og giftist aldr-
ei“. Til að bregðast ekki föðurlandinu tekur
hann á hinn bóginn að sér að halda öllum
útlendingum frá ekkjunni. Þegar Hanna
býður honum upp setur greifinn til að mynda
dansinn á uppboð sem dugar til að halda
hinum snauðu vonbiðlum, með þá kumpána
Cascada og St. Brioche í broddi fylkingar,
í skeQum. Þegar þau eru orðin ein svífa þau
í valsinn - og hún hvflir í örmum hans.
Næsta dag býður Hanna öllum í sam-
kværni á heimili sínu í París. Sendiherrann
trúir Danilo fyrir því að Camille sé varhuga-
verður vonbiðill og sýnir honum blævæng-
inn. Danilo þekkir rithönd Camilles og legg-
ur sig í líma til að komast að raun um hvaða
konu áletrunin hafi verið ætluð.
Valencienne og Camille eiga stefnumót í
garðskálanum en sendiherrann hefur boðað
starfslið sitt til neyðarfundar á sama stað.
Dyrnar eru læstar svo hann gægist inn um
skráargatið og sér ekki betur en að Valenc-
ienne sé þar stödd ásamt Camille. í bræði
sinni leggur hann til atlögu við dymar á
meðan eiginkona hans laumast út bakdyra-
megin, fyrir tilstilli þjónsins Njegusar, og
Hanna kemur sér fyrir í hennar stað. Sendi-
herrann og Danilo eru þmmu lostnir þegar
Hanna og Camille koma út úr garðskálanum
og hún tilkynnir um trúlofun þeirra. í tilefni
af væntanlegu brúðkaupi segir Danilo ekkj-
unni ævintýrið um prinsinn og prinsessuna
sem skildu - prinsessan var honum ótrú og
prinsinn yfirgaf hana. Að því búnu dregur
hann sig í hlé en Hanna hrósar happi, Dan-
ilo hefur gengið í vatnið - hann elskar hana.
Um kvöldið er efnt til dansleiks í anda
skemmtistaðarins Maxim. Sendiherrann er
örvæntingarfullur vegna trúlofunar Hönnu
og Fransmannsins sem hafa mun í för með
sér gjaldþrot Pontevedro. Afræður hann að
senda Danilo til að höfða til föðurlandsástar
ekkjunnar. Kemst greifinn þá að hinu sanna,
uppákoman í garðskálanum hafi verið sett
á svið og hún ætli sér ekki að giftast Cam-
ille. Gleðst hann en neitar að gefa sig.
Sendiherrann, sem orðinn er sannfærður
um óheilindi konu sinnar, ákveður í skyndi
að skilja við hana og biðja um hönd Hönnu
í nafni föðurlandsins. Hafnar hún honum á
þeirri forsendu að hún missi ailar sínar eigur
ef hún giftist á ný. Þá grípur Danilo skyndi-
lega fram í enda horfir málið allt öðruvísi
við - hans heittelskaða yrði eignalaus. Læt-
ur hann því loks orðin þijú, sem hann hafði
heitið að láta ósögð, faíla. Sigri hrósandi
tilkynnir Hanna honum þá að það komi ekki
að sök þótt hún tapi peningunum því þeir
verði óskipt eign hins nýja eiginmanns. Þar
með hafa elskendumir náð saman og föður-
landið forðast gjaldþrot.
ELDSKIRN
UNGLIÐA
TVEIR ungir söngvarar, Marta G. Hall-
dórsdóttir og Stefán H. Stefánsson, hljóta
eldskírn sína sem óperusöngvarar í hlut-
verkum Valencienne og St. Brioche í Kátu
eklgunni. Ekki eru þau þó að stíga sin
fyrstu skref á leiksviði - Marta lék meðal
annars annað aðalhlutverkið í sýningu
Þjóðleikhússins á söngleiknum West Side
Story um árið og bæði tóku þau þátt í leik-
ritinu Master Class í Islensku óperunni
fyrr í vetur.
Marta, sem verið hefur virk í íslensku
tónlistarlífi síðustu misseri, segir virkilega
gaman að fá tækifæri til að taka þátt í
sýningu á borð við Kátu ekkjuna. „Mér
finnst eins og óperubakterían sé að ná
sterkari tökum á mér. Ég tók sem ungling-
ur þátt i uppfærslu íslensku óperunnar á
barnaóperunni Litla sótaranum eftir Britt-
en og fékk smjörþefinn af þessu þá. Á leið
minni í gegnum nálarauga söngnámsins
vissi ég hins vegar ekki alveg hvað biði
mín en nú er óperuáhuginn tvímælalaust
að glæðast á ný.“
Marta kveðst hafa Iært mikið á liðnum
vikum og þar sem hún hafi búið að þeirri
reynslu að hafa leikið á sviði hafi hún
getað einbeitt sér betur að söngnum en
ella. Eiga óperuunnendur þá ekki eftir að
sjá hana oftar á sviðinu á næstunni? „Jú,
vonandi verður framhald á þessu en meira
get ég ekki sagt á þessari stundu - fram-
tíðin er óráðin.“
Brjálaóur sviðstenór
Stefán H. Stefánsson er við nám í Söng-
skólanum í Reykjavík, þar sem Guðmundur
Jónsson er hans aðalkennari, og gerir ráð
fyrir að brautskrást vorið 1998. Mun leiðin
þá liggja í framhaldsnám. Um tíma lagði
hann stund á nám við Háskóla íslands og
síðar Kennaraháskóla Islands með söngn-
áminu en á liðnu hausti ákvað hann að
leiða röddina til öndvegis. „Héðan af verð-
ur ekki aftur snúið, ég mun starfa við tón-
list í framtíðinni - helst sem brjálaður
sviðstenór," segir söngvarinn og brosir í
kampinn.
Að sögn Stefáns var vendipunkturinn
fyrsta leikritið sem hann lék í, Master Class
eftir Terrence McNalIy, sem sýnt var í
íslensku óperunni á liðnu hausti. „Þar fékk
ég í fyrsta sinn innsýn í heim atvinnu-
mennskunnar og heillaðist af því sem fyrir
augu bar,“ segir hann og lýkur lofsorði á
aðstandendur sýningarinnar, leikstjórann
Bjarna Hauk Þórsson og ekki síður Ónnu
Kristínu Arngrímsdóttur, sem lék aðalhlut-
verkið, Mariu Callas. „Hún kenndi mér
mikið.“
Stefán segir það forréttindi fyrir ungan
söngvara að fá að vera með í Kátu eklq-
unni, þar deili hann sviði með miklum lista-
mönnum. Nefnir hann „gömlu brýnin"
Kristin Hallsson og Magnús Jónsson sér-
staklega í því samhengi. „Þessir menn eru
tónlistarsaga tslands í hnotskurn en þar
að auki þekktu þeir langafa minn, Stefán
íslandi, vel og ég hef því verið að kynnast
honum í fyrsta sinn nú - í gegnum þessa
vini hans.“
SENDIHERRANN, Zeta Barón, reynir eftir
megni að afstýra gjaldþroti föðurlandsins.
KÁTA ekkjan hefur tvivegis áður verið
færð upp á íslandi, bæði skiptin í Þjóð-
. leikhúsinu, 1956 og 1978. Hefur einn
söngvari, Magnús Jónsson, tekið þátt í
þeim öllum. í fyrri uppfærslunum tveim-
ur fór Magnús með hlutverk Camille de
Rosillons en nú er hann kominn í gervi
Kromows hins afbrýðisama.
Þátttaka Magnúsar í uppfærslunni
vekur jafnframt athygli fyrir þær sakir
að hann hefur lítið sem ekkert komið
fram opinberlega undanfarinn einn og
hálfan áratug þar sem hann þjáist af
astma.
„Það var Garðar Cortes óperustjóri
< sem plataði mig í þetta en ég var stein-
hættur að syngja á sviði. Ég sé svo sem
ekki eftir því að hafa slegið til, það
hefur verið gaman að vinna með þessu
góða fólki. Þá þarf ég ekki mikið fyrir
MAGNUS MEÐ
í ÞRIÐJA SINN
þessu að hafa en hlutverkið er fremur
lítið — sýningin stendur ekki og fellur
með mér eins og jafnan hér áður fyrr.
Ætli ég eigi því bara ekki eftir að þakka
Garðari fyrir þegar upp er staðið.“
Magnús segir erfitt að bera sýningarn-
ar þrjár saman enda hafi allar sýningar
sína sérstöðu. Hann velkist þó ekki í
vafa um að sýningin í íslensku óperunni
verði falleg enda hafi verið mikið í hana
lagt. En hvað með framhaldið, er Magn-
ús Jónsson óperusöngvari kominn aftur?
„Það þykir mér ósennilegt. En hver veit,
Morgunblaðid/Þorkell
taki Garðar upp á því að bjóða mér fleiri
smáhlutverk.“
Fjórir listamenn taka nú þátt í að
gæða Kátu ekkjuna lífi öðru sinni. Sig-
urður Björnsson lék Danilo greifa árið
1978 en fer nú með hlutverk Zeta bar-
óns, Sieglinde Kahmann, sem var káta
ekkjan fyrir nítján árum, er í hlutverki
Praskowiu og Árni Tryggvason bregður
sér á ný í gervi Njegusar. Þá stjórnar
Páll Pampichler Pálsson hljómsveitinni
líkt og hann gerði árið 1978.
Þess má til gamans geta að það var
Stina Britta Melander sem söng kátu
ekkjuna árið 1956, Einar Kristjánsson
Danilo greifa, Ævar R. Kvaran Zeta
barón og Þuríður Pálsdóttir Valenci-
enne. 1978 var Ólöf Kolbrún Harðardótt-
ir í síðastnefnda hlutverkinu og Guð-
mundur Jónsson í hlutverki barónsins.
12 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 8. FEBRÚAR 1997