Lesbók Morgunblaðsins - 18.04.1998, Blaðsíða 6

Lesbók Morgunblaðsins - 18.04.1998, Blaðsíða 6
„HEIMSKAUTSSÓLARPÝRAMÍpr. Skúlptúrinn sem hlaut fyrstu verðlaun í flokki abstrakt- verka. í baksýn eru fleiri verk á hátíðinni. SNIÐIÐ í SNJÓ Fimmta alþjóðlega snjóskúlpturhótíðin var haldin í Nuuk, höfuðstað Grænlands, dagana 14.-17. mars. Tvö lið frá Myndlistar- og handíðaskóla Islands tóku 3Ótt í keppninni og unnu bæði til verðlauna. HALLDQR ASGEIRSSQN, myndlistarmaður og kennari við SAH\, var með í för og hermir upplifun sína. 53 LIÐ tóku að þessu sinni þátt í alþjóð- legu snjóskúlptúrhátíðinni í Nuuk sem var sú fjölmennasta frá upphafí. Flest voru þau frá Grænlandi auk liða frá Kanada, Frakklandi, Þýskalandi, Litháen, Danmörku, Svíþjóð og Noregi. Veðurskilyrði voru vægast sagt erfið meðan á keppninni stóð en stórhríð og hörkugaddur aftraði því þó ekki að listamennirnir ynnu langt fram á nætur til þess að geta klárað verkin á tilsett- um tíma. Ishafsvindar norðurheimskautsins juku bara á stemmninguna og eftir fjögurra daga glímu við samþjappaða snjófeminga, þrjá metra á alla kanta, kom árangurinn í ljós. Síðdegis hinn 17. mars rann stóra stundin upp sem var sjálf verðlaunaafhendingin. \|egna veðurs þurfti að flytja athöfnina inn í hiðinýja og glæsilega menningarhús staðar- ins.i Keppt var í tveimur flokkum, fíguratífum (hlutbundnum) og abstrakt (óhlutbundnum) skúlptur. Fyrstu verðlaun í fyrri flokknum hlutu tveir Bandaríkjamenn, þeir Claus Eb^ling og Jerry Merril fyrir verkið „Heim- skaútssólarpýramídi“ og í seinni flokknum hrepptu Islendingar fyrstu verðlaun, en þeir vorú Guðmundur Lúðvíksson, Högni Sigur- þórpson og Erling Klingenberg fyrir verkið „Eins stórt og það verður". Um kvöldið var þátttakendum boðið upp á grænlenskt hlaðborð og grímudansarar skemmtu fólki. Listamennimir sjálfir kusu einnig ínnbyrðis um verðlaunasæti og voru úrslitin tilkynnt á skemmtuninni. Enn og aft- ur slógu íslensku þátttakendurnir í gegn, þeir sömu og fengu fyrstu verðlaun, og stúlknalið ísléndinga, þær Anna Sóley Þorsteinsdóttir, Marta María Jónsdóttir, Kristín Elva Rögn- valdsdóttir og Díana Storásen, lentu í þriðja sæti í fíguratífum skúlptúr fyrir verkið „Slá í gegn“. Sannarlega nafn með rentu. Stríður straumur fóllcs Allan tímann var stríður straumur fólks á sýningarsvæðið til þess að fylgjast með tilurð verkanna sem vakti mikla athygli. Skipulagn- ing og aðbúnaður var til fyrirmyndar. Peter Barfoed frá teiknistofunni í Nuuk átti veg og vanda að undirbúningnum og er hann upp- hafsmaður hátíðarinnar. Það sem vakti at- hygli mína var hversu breiður hópur fólks spreytti sig á að móta listaverk úr snjónum. Þarna mátti fínna fólk sem ferðast á milli snjóskúlptúrhátíða í heiminum og er því nán- ast atvinnumenn í greininni og síðan mikinn fjölda heimamanna sem virtust óhræddir við að tjá sig í þessari skemmtilegu listgrein. Grænlendingar eiga sér djúpar rætur í mynd- rænni tjáningu, og byggja á rótgróinni högg- myndahefð. Nálægðin við gamla handverkið „SLÁ í GEGN", verk stúlknaliðs íslendinga. Tupilak ALLT frá grárri forneskju hefur Tupilak verið mikil ókind sköpuð af göldróttum karli eða konu. Og ef þau áttu óvini fóru þau afsfðis, sökum þess að gjörningurinn átti að fara fram á laun. Þau tóku með sér gamla húð og alls kyns bein af mönnum og dýrum; hauskúpur, rifbein, selhreifa, rostungatennur, refa- þófa, ijúpuvængi eða bjarnar- tennur. þessu var hrúgað saman í eins konar beinagrind. í stað sina og holds var notaður mosi og torf. Síðan var þessu öllu vaf- ið inn í húðina. Það var mikil- vægt að í Túpilakkanum væri eitthvað sem tilheyrði þeirri inanneskju sem ætti að koma fyr- ir kattarnef. Galdramaðurinn varð að passa sig á að nota að- eins þumalfingur og litla putta, annars mundi Túpilakkinn tapa krafti sínum. Með alls kyns hreyfíngum og nornaseið var þessari veru gefið h'f og fékk kraft úr kynfærum skapara síns. Þegar hún hafði öðlast kraft var hún send af stað í á eða vatn og leitaði hún nú fórnarlamb sitt uppi og banaði því. Túpilakkinn gat synt undir kajak fórnar- lambsins á meðan hann var á veiðum, velt honum og haldið honum föstum þar til hann hafði drukknað. Túpilakkinn gat enn fremur skriðið inn í kofa fómarlambsins og bundið það áður en því tókst að koma upp hljóöi. En það gat samt verið hættulegt að senda Túpilakkinn af stað. Ef það kom í ljós að TUPILAK óvinurinn bjó yfir meiri krafti en upphafs- maðurinn, þá sneri hann til baka og kálaði skapara sínum. þegar Gra‘nlandsfr;eðingurinn Gustav Holm kapteinn kom til Ammassalik á Aust- ur-Grænlandi 1884 spurði hann m.a. hvernig svona Túpilakk liti út. Heimamönnum fannst erfitt að draga upp mynd af honum þannig að þeir skáru hann út í tré. Það varð upphafið að fram- leiðslu Túpilakka úr tré, steini og tönn, sem smáin saman breiddist út um allt Grænland. Hin hefðbundna list fnúíta er sett fram í mismunandi gerðum af Túpilakkum. Um er að ræða hina „magísku“ og stílfærðu tjáningu sem birtist í grófgerð- um mannamyndum og eru þær þannig nær alltaf settar fram á natúraliskan hátt. Listamaðurinn fær innblástur af formi tannar- innar og þess vegna eru stytt- urnar aldrei eins. I raun og veru getur maður ekki sagt nákvæmlega hvernig Túpilakki lít- ur út, því það er mismunandi eftir einstökum listamanni. Hinir eldri Túpilakkar likjast meir manneskjum en þeir nýrri, og þeir standa næst hugmyndum Ammassalikbúa um hvernig sannur Túpilakki lítur út. Samt eru sameiginlegir drættir, eins og t.d. stór munnur og margir hafa beinagrindarmótíf þar sem rifbein og hryggsúla sjást greini- lega. SIGURVEGARAR í flokki fígúratífra verka, Erling Klingenberg, Guðmundur Lúðvík Grét- arsson og Högni Sigurþórsson, við verk sitt „Eins stórt og það verður“. blasir hvarvetna við og þeir búa til vandaða minjagripi sem þeir selja ferðamönnum. Það er greinilegur uppgangur í Nuuk og bærinn er í örum vexti. Tvær merkilegar byggingar hafa verið teknar í notkun á einu ári. Annars vegar áður nefnt Menningarhús og hins vegar splúnkuný Náttúrufræðistofn- un sem er fyrsta sjálfstæða vísindastofnunin á Grænlandi. Þar starfar einn Islendingur, Kri- stjana G. Motzfeldt, sem tók höfðinglega á móti íslenska hópnum, lóðsaði hann um bygg- inguna, sem minnir að utan á sel á baki hvals, og fræddi okkur um starfsemina. Innreið nú- tímans er orðin að staðreynd og verður ekki aftur snúið enda landsmenn fram úr hófi tæknivæddir og ekki óalgengt að sjá gervi- hnattadiska við lítil timburhús á kafí í snjó og Grænlendinga malandi í farsíma einhvers staðar í hríðarhraglandanum. Þeir kunna líka að klæða sig út í veðurhaminn og pjattast því ekki um í tískufatnaði enda heyrði maður aldrei nokkurn mann kvarta undan veðri. Nýjar atvinnugreinar eins og ferðamennska og námuvinnsla hafa að vísu ekki skilað enn þeim arði sem vonast var til en landið er stórt og auðugt af náttúrunnar gæðum og engin ástæða til að kvíða framtíðinni. Áður en ég fór til Grænlands fannst mér alltaf eins og það væri hinum megin á hnettin- um, svo fjarlægt var það. Nú veit ég að þetta er næsta land við Island og ég ætla svo sann- arlega að fara þangað aftur. Það væri óskandi að Islendingar færu að sinna þessum geð- þekku nágrönnum meir. Bættar samgöngur á milli landanna, aukin menningarsamskipti og alhliða viðskipti ættu að vera báðum þjóðun- um til góðs. Nálægð við óblíða náttúru, tengslin við veiðiskapinn og aðlögun ínúítanna að þessu erfiða en gjöfula landi er aðdáunar- verð. Að lokum langar mig til þess að vitna í ljóð- stúf eftir ínúítann Júríj Ankó frá nyrstu byggð Síberíu. Hann saknaði heimaslóðanna í þorpinu sínu Ungaziq sem þýðir að vera langt í burtu. Um síðir fórum við langt í burtu en komumst að lokum upp til himna óskir okkar voru þó miklar að snúa aftur heim til Ungaziq 6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 18. APRÍL1998

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.