Lesbók Morgunblaðsins - 20.06.1998, Síða 15

Lesbók Morgunblaðsins - 20.06.1998, Síða 15
Ljósmynd: Gísli Sigurðsson BRAGGAHVERFIÐ KAMP KNOX KAMP KNOX í Vesturbænum í Reykjavík var eitt stærsta braggahverfið sem búið var í á annan áratug eftir að stríðinu lauk og hermenn yfirgáfu þessa bústaði. Það þótti betra en ekk- ert í húsnæðisleysinu eftir stríðið að geta feng- ið inni í bragga. En þetta var þó engan veginn hreinræktað braggahverfi eins og þessi mynd ber með sér, heldur voru innanum og samanvið allskonar skúrar og smáhýsi. Alminnsti skúi-- inn, lengst til hægri á myndinni, er af einhverj- um ástæðum merktur SIS. Utan dyi-a var á stórum svæðum einn sam- felldur moldar- og ruslahaugur og þar var leik- svæði barnanna sem ólust upp í kampinum. Trúlega hefur þeim bara þótt það skemmtilegt; að minnsta kosti er ekki annað hægt að sjá af þremur yngismeyjum sem þar voru að leika sér í júnímánuði 1956. Tvær þeirra gætu verið fæddar fyrir 1950, en ein svo sem tveimur ár- um síðar og nú eru þær að líkindum virðulegar frúr, tæplega fimmtugar. Það er eftirtektar- vert miðað við þetta óhrjálega og óhreinlega umhverfi, hvað þær eru allar fallega klæddar og tvær þær stærri í gúmmístígvélum, sem hefur verið hentugasti skófatnaðurinn þarna. Telpurnar eru eins og dálítill sólargeisli í hverfi sem leit að minnsta kosti út eins og fá- tækrahverfi í útlendri stórborg, nema hvað hermannabraggai- eru yfirleitt ekki þar. Margir litu á braggahvei’fín, ekki sízt Kamp Knox, sem smánarblett á höfuðstaðnum og því var fagnað þegar braggarnir voru rifnir og fal- leg og hreinleg byggð íbúðarhúsa reis í stað- inn. Margir muna enn hvar Kamp Knox var í Vesturbænum, en sú tíð kemur að enginn man það lengur og á staðnum er ekkert sem minnir á það. Svæðið er því sem næst við vesturenda Reynimels og niður með Kaplaskjólsveginum. Nú, löngu eftir að Kamp Knox hvarf, má líta svo á að fengur hefði verið í að lofa einum íbúð- arbragga að standa og halda honum vel við. Hann hefði þá staðið sem minnismerki um húsakynni sem urðu heimkynni margra íslend- inga á tímabili og húsagerð sem landinn tók aldrei í sátt. Slík vai- andúðin á bröggum, að nú hálfri öld síðar setja menn upp hundshaus ef bogadregið þak sést á nýju húsi og segja: - Æ, þetta er eins og braggi. BAKARABREKKAN í ALDARBYRJUN Jón Helgason biskup er höfundur nokkmra Reykjavíkurmynda sem eru laglega gerðai-, hafa ótrírætt heimildagildi og eru menningar- legt verðmæti vegna þess hve nákvæmur Jón biskup var; þar skeikar ekki gluggapósti. Hér hefur biskupinn tekið sér stöðu á fógrum sum- ardegi árið 1903, ofarlega í Bakarabrekkunni. Hann horfir niður eftir Bankastræti og inn í Austurstræti og sér yfir nokkur húsanna í Kvosinni. Bankastræti var sannarlega gatan hans; þar ólst hann upp og bjó á fullorðinsárum. Af húsum sem þarna sjást, stendur hlaðna steinhúsið enn neðst í Bankastræti og var löngum kennt við Bókaverzlun Sigurðar Krist- jánssonar. Landsbanki íslands hafði samt upp- haflega aðsetur í þessu húsi; bankinn flutti þar inn 1886 og Bankastræti dregur nafn sitt af því. Gatan varð fyrst til með þeim hætti, að stift- amtmaðurinn fékk aðsetur í núverandi Stjórn- arráðshúsi árið 1820. Þá var gerð brú yfir Lækinn og uppúr því fór byggð að aukast í Þingholtunum. Amtmaðurinn vildi beina um- ferð frá hinum fornu Arnarhólströðum og þá fékk Bakarabrekkan, kennd við Bernhöft bak- ara, aðalhlutverk sem leið upp úr Kvosinni. Skömmu áður en Jón biskup málaði mynd- ina var kvartað yftr því að stígurinn upp brekk- una sé „brattur, hrjóstrugur og illfær í hálku nema brodduðum stígvélamönnum eða skafla- járnuðum húðai'klárum.“ Það var skáldið Benedikt Gröndal sem svo tók til orða. í sam- ræmi við þessa lýsingu Gröndals var gatan stundum nefnd Banastræti. íbúðarhúsið sem þarna er og snýr myndar- legum kvisti út að götunni og með dönsku sniði á gaflinum, var æskuheimili Jóns biskups. Upphaflega var húsið flutt tilhöggvið frá Nor- egi og reist í Stykkishólmi. Eigandi þess var Bergur Thorberg, amtmaður í Vesturamtinu. Þegai- hann fluttist til Reykjavíkur og varð amtmaður í Suður- og Vesturamti, lét hann taka húsið niður, flytja það suður og reisa á þessari lóð, sem hann hafði fengið úr landi Arnarhóls. Eftir Berg amtmann eignaðist hús- ið Helgi Hálfdanarson, forstöðumaður Presta- skólans og faðir Jóns biskups. Helgi bjó í hús- inu til dauðadags og síðan bjó Jón biskup Helgason í því. Á sama stað reis síðar hús Samvinnubankans og fleiri stæðileg, samfelld steinhús. í þeirri röð var m.a. virðulegasta skó- verzlun bæjarins um langt árabil, Skóverzlun Lái'usai’ G. Lúðvíkssonar. Nýjasta breytingin þai'na í brekkunni hefur orðið með fataverzlun og listagalleríi Sævars Kai-ls sem setur menn- ingarlegan svip á Bankastræti. Á árinu 1903 var enginn bíll til í Reykjavík; ári síðar kom sá fyrsti, Thomsensbíllinn. Hest- ar voru enn eina úi-ræðið til að létta sér sam- göngur á landi, hvort sem var til ferða eða flutninga. Hér er hópur ríðandi manna að koma í bæinn; konurnar i söðlum, en myndin ber líka með sér að hér hefur sá liður í fram- þróuninni orðið að gengið hefur verið frá rennusteinum öðru megin götunnar. Yfir þess- ari götumynd síðasta ársins áður en íslending- ar fengu heimastjórn hvílir mikil rósemi og ljúfur þokki. Að minnsta kosti hefur Jóni bisk- upi tekizt að túlka götuna sína þannig. ÁSDÍS JENNA ÁSTRÁÐSDÓTTIR VEROLDIN OKKAR Reynum að skynja heiminn í allri sinni dýrð, fegurð og visku sem býr í náttúrunni. Hlustum á raddir dýranna og hvað ilmandi blómin hafa að segja okkur. Heyrum yndislegu litlu fuglana syngja um ást, frið og samlyndi. Ef við getum þetta verður fögnuður að lifa. MÚR HEYRNARLEYSIS Sem í fjarska heyri ég óm sem færist nær og nær til mín sem get ekki skilið hann. Og um leið skynja ég dásemd heyrnarinnar. Samt sætti ég mig við múr heyrnarleysis míns og íinn hamingju í brosi daganna. Höfundurinn er skóld og nemandi í Reykjavík. MARÍA SKAGAN FYRSTA LOUUÓÐ Eitt sinn um vor barst mér til eyrna lóukvak snemma morguns inn um opinn glugga í stórri steinblokk. Og hjarta mitt fagnaði þvíað þessi söngur var dýrðin í upphæðum og friður á jörðu. MÁVERA Ég mun aldrei lesa þér ljóð mín á opinberum vettvangi. En leyfir þú þeim að lesa þig þegar húmar má vera þú heyrir dálítið ljós blakta á hálfbi’unnu skari. SYSTIR MÍN Systir mín sá Krist í klakaböndum fossins. Ég horfi á hana hlusta og einnig ég sá Krist en ekki í klakaböndum. Höfundurinn býr í Reykjavík. v LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 20. JÚNÍ1998 1 5

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.