Lesbók Morgunblaðsins - 20.06.1998, Blaðsíða 20

LISTAMENN MEÐ NATTURU
m Að Þingeyrum í Austur-
Húnavatnssýslu hefur stað-
ið yfir náttúrulistaþingið
Líkt og vængjablak lista-
mannahópsins Seltene Er-
den og íslenskra gesta
þeirra. Kynning listaverka
» þeirra hefst í dag kl. 14.
ORLYGUR STEINN
SIGURJÓNSSON hitti
hópinn og skoðaði verkin.
LISTAMENNIRNIR að Þingeyrum
hafa drjúgan hluta júnímánaðar unnið
að listsköpun á jörð Ingimundar Sig-
fússonar, íslenska sendiherrans í
Þýskalandi. Átta þýskar listakomir í
hópnum Seltene Erden, sem stofnað-
ur var árið 1992, tíðka þau vinnubrögð
að bjóða öðrum listamönnum að vinna
tf með sér að ákveðnum verkefnum og að þessu
sinni eru gestir þeirra fjórir íslenskir lista-
menn og -kona. Kynning listaverkanna hefst í
dag kl. 14 með ávarpi fulltrúa þýska sendiherr-
ans á Islandi, sem er verndari sýningarinnar
og Jóna Fanney Svavarsdóttir syngur einsöng
í Þingeyrarkirlq'u. Við sama tækifæri verður
gestum boðið að taka þátt í „flugæfingum“,
sem listamennirnir hafa sjálfir iðkað hvern
morgun fram að þessu meðal annars til að
sameinast náttúrunni og leyfa anda hennai- að
koma sér á flug en að öðru leyti er tilgangurinn
að sameina fólk og vinnu auk þess sem léttar
leikfimisæfingar gera öllum gott, ekki síst þeg-
— ar framundan er dijúgur spotti um sýningar-
svæðið.
Samtal við náttúruna
Efniviðurinn í listaverkunum er aðeins nátt-
úrulegur og hann finna listamennirnir í um-
hverfi Þingeyra enda er það mikilvægur hluti
af heildaráhrifum sýningarinnar. „Við komum
ekki með tilbúin verk úr vinnustofum okkar
heldur vinnum við verkið á staðnum. Listaverk
okkar verða hluti af náttúrunni, eins og mann-
eskjan er hluti okkar,“ segja listakonumar í
Seltene Erden. Vatn og vindar, vöxtur og visn-
un er jafnmikill hluti listaverkanna eins og
efniviðurinn sjálfur og áhrif jarðar. Þegar þær
lýsa inntaki verkanna segja þær að list úti í
náttúrunni sé í raun túlkun á því á hvaða hátt
náttúran sé skynjuð og hvers konar skilningur
liggi þar að baki. „Það er síðan tilraun hvers og
eins að eiga samtal við náttúruna með list-
rænni sköpun og á þann hátt að endurskoða af-
stöðu sína til hennar.“
íslenskir gestir listakvennanna eru Krist-
bergur Pétursson, Jón Thor Gíslason, Finna B.
Steinsson og Kristinn E. Hrafnsson. Tvö síð-
astnefndu voru búin með sín verk og farin
heim þegar hópurinn tók á móti blaðamönnum,
en þeir Jón Thor og Kristbergur voru ásamt
þýsku vinkonunum sínum enn að störfum. Sel-
tene Erden hefur það að markmiði við verkefni
á borð við þetta, að listræn og persónuleg
skoðanaskipti fari fram og þess vegna býr
meira undir heldur en að sýna verk á sýningu.
,Að loknum vinnudegi hittist allur hópurinn og
þá fara fram umræður um listina yfir borðum,“
segir Jón Thor, sem á eitt verk á sýningunni.
„Þetta vinnufyrirkomulag finnst mér gott því
vanalega er maður frekar einangraður við
myndlistina," segir hann. Jón Thor nefnir verk
sitt Viðvörun! og sækir hugmyndina til ævin-
týraheima þar sem endurtekið þema birtist
með þeim hætti að mennirnir standa andspæn-
is „Stóru móður“ sem hlutgervingi náttúrunn-
ar. „Náttúran á sér dökkar hliðar og sæti hún
illri meðferð getur hún slegið til baka,“ segir
Jón Thor.
Reglan um efnisvalið
Öll verkin eru úr efnum sem samlagast nátt-
únmni og má þar nefna rekavið, mó, ull, sjáv-
argrjót, bein, og torf. Við gerð verkanna er
gert ráð fyrir hlutdeild náttúrunnar í sköpun-
w inni. Frost fer að lyfta, mýrar munu umlykja
og vindar veðra. Enginn veit hvenær sköpunin
hættir. Seltene Erden hefur þá reglu að kjósi
einhver að vinna með efni sem ekki eru nátt-
úruleg, verði að ræða málin og rökstyðja efn-
isvalið. „Síðan eru greidd atkvæði,“ segir Jón
fSpgil
. * »>•
l í
wmmámm.
sffipi
r ' r ■Li '|j ú 7 J
í Wi Ijk o.vj
SELTENH Erden og íslenskir gestir þeirra tengdir vináttuböndum eftir þingið.
Morgunblaðið/Golli
MARIA Schatzmuller-Lukas:
Thor. Hér að Þingeyrum eru verk hverra efni
munu seint falla inn í hringrás náttúrunnar.
Kristbergur á eitt þeirra og rekur rök sín fyrir
efnisvalinu. „Eg nota ál í einu verka minna,
Vetrarbraut, og á það má líta sem hugleiðingu
um andstæð sjónarmið sem varða stóriðju og
náttúruvernd," segir hann. „Álið er glitrandi
og vísar til atvinnu og peninga, það glóir, en
getur verið glópagull," segir hann. Annað
dæmi um undantekningu frá náttúruefnisregl-
unni er verk Finnu B. Steinssonar, Undirstaða,
úr grágrýti og múr. Verkið er gert úr sama
grjóti og kirkjan á Þingeyrum, sem vígð var
1877 og kallast á við hana þar sem hún blasir
við úr suðri og minnir á hlutverk Þingeyra í
menningarsögunni. Þar markaði Jón biskup
Ögmundarson grundvöll undir kirkju snemma
á 12. öld. Þessi staður varð síðan miðstöð
sagnaritunar á íslandi. Finna segir að því hafi
verið haldið fram að hér merki „undirstaðá*
það sama og „understanding“, þ.e. „skilning-
ur“. „Ég hafði þetta í huga þegar ég valdi verk-
inu nafn, en staðsetninguna valdi ég með
„víða“ merkingu orðsins víðsýni í huga,“ segir
Finna. „I listum er aldrei hægt að hafa reglur
án þess að brjóta þær, því það væri í andstöðu
Stólar.
KRISTINNE. Hrafnsson.
að sem eftir er.
við listina," segir Jón Thor og bætir því við að
mikilvægi reglu Seltene Erden sé hins vegar
fólgið í hvatningu til að umgangast náttúruna
með virðingu. Ein vísbendingin í þá átt er verk
UIli Haller. Hún hefur reist tveggja metra há-
an turn úr trénuðum lúpínustofnum, sem reist-
ur er til dýrðar uppgræðslu, en minnir samt
með lögun sinni á Babýlonsturn ef menn
hneigjast of mikið til drambs og gleyma að
rækta náttúruna.
Töfrar rekaviðarins
Rekaviðurinn er fyrh'ferðarmikill í nokkrum
verkum listakvennanna. Hugmyndir sínar gegn
stríði og skelfilegum afleiðingum þess óháð tíma
og stað tjáir Viola Kramer meðal annars í rek-
anum með því að búa til kviktré sem hún hefur
raðað hlið við hlið líkt og væri búið að leggja til
sjórekna sækappa. Með verkinu sýnir hún líka
börur, sem minna á flóttafólk í stríðshrjáðum
löndum, sem hrekst frá heimilum sínum með
nauðsynlegustu eigur sínar. Mai-ia Schátzmúll-
er-Lukas notar hins vegar rekann til að búa til
stólbök við lyngi vaxnar þúfur í sessuhlutverki.
Stólarnir gefa auganu leið til sólsetui-s eða til
fagurrar fjallasýnai- eftir því hvaða stól maður
velur sér. Rekinn er samofinn
sögunni um víkingana í verki
Mariu Uhlig en hún er að upp-
lagi veflistakona. I birkilundi
hefur Maria hengt netta reka-
viðarkubba í greinamar og þeg-
ar golan ýtir við þeim vaknar til-
finning fyrir öldum hafsins sem
báru víkingana upp að ströndum
Islands. I huga Mariu er rekinn
veðrað líf frá öllum heimshornum
og hún vefur í greinar birkisins
rekaviðarílísar og annað smálegt
og tengir þannig saman nútíð og
fortíð. I huga Kaiinar Lubberich
hefur rekaviðurinn ekki síður mik-
ið gildi. Verk hennar, sem hún hef-
ur komið fyrir við kirkjugarðinn, er
búið til úr tveim brenndum rekavið-
arstaurum, sem hún segir að megi
skoða sem hryggsúlu tveggja
kvenna, Agnesar Magnúsdóttur,
sem tekin var af lífi fyrir 170 árum í
Vatnsdalshólum, steinsnar frá Þing-
eyrum og Vatnsenda-Rósu. „Ég bind staurana
upp á steypt grindverkið og sný höfðum þeirra
þannig að hnakkamir vísa að kirkjunni og legg
þannig áherslu á þá upplifun mína á Agnesi og
Rósu að þær hafi verið sterkar konm- og hafnar
yfir þau gildi sem haldið var á lofti í nafni
kristninnar,“ segir listakonan meðal annars um
verk sitt. Þráðbeinir staurarnir minna á reisn
kvennanna og koluð áferð þeirra á mótlæti sem
einstaklingsfrelsi þarf að þola vegna sterkra
samfélagsboða.
Slórt sýningarsvæði
Sýningargestir sem leggja leið sína að Þing-
eyrum í sumar mega gera ráð fyrir hálfs ann-
ars klukkustundar viðveru ætli þeir að skoða
verkin, en þeim tíma er vel varið því fallegt er
um að litast hjá Helgu Thoroddsen og Gunnari
Ríkharðssyni sem reka ferðaþjónustu að Þing-
eyrum. Listamennirnir fara burt og eftir
standa verk þeirra til vitnis um samveru, vin-
áttu og náttúruupplifun. Náttúran sjálf mun
taka niður sýninguna þegar henni þóknast en
líða má langur tími þar til ekkert verður eftir
annað en minningin ein um vængjablak lista-
mannanna og gesta þeirra.
%20 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 20. JÚNÍI998