Lesbók Morgunblaðsins - 04.07.1998, Blaðsíða 9

Ljósmyndimar tók greinarhöfundur.
VÍST er Grænland grænt, að minnsta kosti stundum og sumstaðar. Myndin er úr Vatnsdai í Ketilsfirði á Suður-Grænlandi.
og næsta nágrenni.
VATNSDALUR í Húnavatnssýslu þykir fagur, en Vatnsdalur í Ketils- FJALLIÐ Ulamertorsuaq er 1.843 m á hæð og bergveggurinn erfrekar
firði er ekki síður svipmikill.
óárennilegur.
tveggja vikna breitt, fullt með fisk. Pétursvík-
urkirkja á alla Vatnsdalsbyggð. Inn frá Vatns-
dalsbyggð er stórt klaustur sem canonici reg-
ulares byggja; það er helgað Ólafí hinum helga
og heilögum Augustinus. Klaustrið á land allt
inn í botn og út allt hinum megin.
Á þessari lýsingu má sjá að mikil byggð hef-
ur verið í Ketilsfirði. Þrjár kirkjur hafa verið í
firðinum. Fundist hafa norrænar rústir á um
55 stöðum við og í næsta nágrenni við Ketils-
fjörð. Búskapur hefur verið á um 30 þeirra.
Áróskirkja hefur líklega staðið við mikinn
vog sem gengur út úr utanverðum firðinum að
austanverðu. Væntanlega hafa um 15 bæir til-
heyrt þeirri kirkju.
Litlu innan við voginn er mikið stöðuvatn, 13
km langt. Þvert inn af vatninu gengur stór-
brotinn 12 km langur skógi vaxinn dalur milli
hárra fjalla. Þetta er það svæði sem kallað hef-
ur verið Vatnsdalur í tíð norrænna manna.
Dalurinn inn af vatninu nefnist Qingua á græn-
lensku en sumir hafa nefnt hann Skógardal eða
jafnvel Paradísardal. Sú nafngift á sannarlega
við því náttúrufegurðin er engu lík. Hér er
mikið blómaskrúð og stærsti skógur Græn-
lands í dal sem er girtur háum fjöllum á alla
vegu. Stærstu birkitrén eru um 8 m há.
Frá vatninu rennur á, þá 600 m eða svo sem
eru niður að sjó í Ketilsfirði. Þar er að öllum
líkindum sá staður sem nefndist Pétursvík.
Kirkjan sem kennd var við víkina hefur samt
sem áður staðið við vatnið en ekki fjörðinn.
Fjórir bæir hafa staðið við fjörðinn í og við
Pétursvík. Aðrir fimm bæir hafa verið við vatn-
ið, þar af einn í dalnum inn af vatninu.
Nokkrir bæir voru á ströndinni milli Péturs-
víkur og Klausturdals og einn innan við
Klausturdalinn, skammt frá jökli. Við fjörðinn
vestanverðan voru færri bæir, væntanlega
fimm alls. Samkvæmt lýsingu Ivai's Bárðar-
sonar hefur það svæði tilheyrt munkunum í
Klausturdal en líklegt er að fólk af flestum
bæjum hafi sótt kirkju í Pétursvík og Árósum.
Nú á dögum er aðeins búið á einum stað við
Ketilsfjörð. Við fyrrnefndan vog stendur lítið
þorp, Tasiusaq, og þar búa um 85 manns. Auk
þorpsins eru fjárbændur með búskap á þremur
stöðum á svæðinu milli Tasiusaq og Vatnsdals.
Norðan við mynni Ketilsfjarðar er eyja sem
líklega var kölluð Hrakbjarnarey af norrænum
mönnum. Þar er Nanortalik, 1.500 manna bær.
Ketilsfjörður og svæðið austan fjarðarins
hentar vel fyrir þá sem sækjast eftir löngum
qg krefjandi gönguferðum. Nokkrir hópar frá
íslandi hafa lagt leið sína í Ketilsfjörð í þessum
erindum. Leiðir eru fjölbreyttar og mislangar.
Ein leið liggur frá Klausturdal yfir að fjarða-
kerfinu austan Ketilsfjarðar og áfram um
Vatnsdal til Tasiusaq. Stórgrýtisurðir,
moskítómý, skógai- og kjarr gera göngumönn-
um lífið leitt en hin stórbrotna og framandi
náttúra bætir slíkt upp.
Veðurfai- er gott. í júlí er ekki óalgengt að
hitinn sé um 15-20 C og úrkoma er fremur lítil.
Þeh- sem heimsækja Ketilsfjörð velta gjai’n-
an fyrir sér ýmsum spurningum um þann tíma
þegar non-æn byggð var í blóma. Hvernig var
daglegt líf þeirra sem bjuggu í þessari hrika-
legu náttúru? Hvernig leið byggðin undn- lok?
Þetta eru leyndarmál sem fjöllin geyma.
Höfundur er jarðfræðingur.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 4. JÚLÍ 1998 9