Lesbók Morgunblaðsins - 11.07.1998, Síða 7

grími Jónssyni, Finni Jónssyni og Jóhanni
Briem í Reykjavík og við Konunglega listahá-
skólann í Kaupmannahöfn þegar hún hélt vest-
ur um haf þrítug að aldri, árið 1943. Þar nam
hún við Art Students League í New York og
meðal kennara hennar voru Morris Kantor og
Hans Hofmann. Módernisminn kraumaði og
sauð í borginni á þessum árum þegar fjölmarg-
ir evrópskir listamenn höfðu flúið heimalönd
sín og leitað á náðir hins friðsæla Lands tæki-
færanna. Nína komst í kynni við ýmsa af þess-
um myndlistarmönnum, eins og Fernand Lé-
ger, Willem de Kooning og Mark Rothko
ásamt bandarískum listamönnum eins og
Jackson Pollock og Bamett Newman, hópur
sem síðar gekk undir nafninu New York-skól-
inn. Þarna kynnist Nína einnig eiginmanni sín-
um, vísindamanninum og listmálaranum dr.
A.L. Copley eða L. Alcopley og þau giftu sig
árið 1949. Það brá hins vegar svo við að þegar
Nína fór til Islands sama ár reið hreinsunar-
stefna Josephs McCarthys yfir og henni var
synjað um landvistarleyfi við endurkomu.
Næstu 10 árin bjuggu Nína og A1 ásamt dóttur
sinni bæði í París og Lundúnum en sneru aftur
„heim“ til New York í árslok 1959. Nína
Tryggvadóttir lést í New York sumarið 1968.
Höfnunin fól í sér frelsi
„Þessi hópur abstraktmálara sem foreldrar
mínir umgengust í New York voru, ef svo má
segja, utangarðslistamenn," segir Una Dóra.
„Vinsælustu málai-ar þess tíma máluðu fígúra-
tífar myndir og það hvarflaði aldrei að þeim að
einhver ætti eftir að sýna verkum þeh'ra
minnsta áhuga, a.m.k. ekki utan veggja þess-
ara tveggja gallería sem þau sýndu verk sín í,
hvað þá að einhver ætti eftir að kaupa þau.
Þess vegna gengu þessir listamenn fullkom-
lega frjálsir að sinni vinnu og gátu leyft sér
hvað sem var, því hverjum var svosem ekki
sama.“ Gagnrýni og samræður voru þeim mun
meh-i innan listamannahópsins og listin í
SJÁLFSMYND frá 1960.
ABSTRAKT frá 1965.
T>v

stöðugri endurskoðun. „í mínum huga felur
myndlistarsýning í sér skoðanaskipti því
þannig var það í þessum hópi listamanna sem
foreldrar mínir umgengust. Þar fóru menn á
opnanir til að ræða málin og skiptast á skoðun-
um og hver ný sýning var eins og svar við því
sem einhver annar listamaður hafði áður sett
fram á sinni sýningu. Nú er það hins vegar svo
að listamönnum er ekki lengur boðið á opnanir
heldur einungis álitlegum fjárfestum," segir
Una Dóra og kímir við. „Það er athyglisvert að
þeir listamenn sem foreldrar mínir umgengust
og eru enn á lífi halda stöðugt áfram að þróast
og breytast. Eg nefni sem dæmi Kristján Da-
víðsson, sem heldur stöðugt áfram að rannsaka
eigindi málverksins og finna listsköpun sinni
nýjan farveg. Þannig var viðhorfi þeirra til list-
sköpunar, - hvert einstakt málverk fól í sér
nýtt upphaf."
Ofsi og siðan íhugun
Það er augljóst að Nína gladdist mjög yfir
því að vera aftur komin til New York eftir „út-
legðina" í Evrópu, og geta farið að blanda aftur
geði við vini sína og þann hóp listamanna sem í
borginni bjó. Pop-listin var að skjóta rótum en
abstrakt-expressjónísku málaramir sýndu líka
mikið og nutu nú meiri vinsælda en áður. I
Sjálfsmynd frá 1960 horfir hún íbyggnum aug-
um beint á áhorfandann og í abstraktverkun-
um hefur losnað um línur og form sem áður
voru strangar bundin geometríunni. Una Dóra
telur ekki ólíklegt að móður sinni hafi vaxið ás-
megin við að umgangast aftur skoðanasystkin
sín í listinni. Það birtir yfir litanotkuninni og
litirnir eru kraftmiklir og fjörugir. Sá listamað-
ur sem Nína dáði hvað mest var Rembrant og í
litanotkun tók hún sér mjög til fyrirmyndar þá
innri birtu sem stafaði af litunum í verkum
ABSTRAKT frá 1967.
meistarans. Þannig er bakgrunnurinn í verk-
um hennar gjarnan dökkui- og ljósari litir
byggðir ofaná í mörgum lögum og ýmsum blæ-
brigðum. Liturinn var henni allt í málverkum
sem hún líkti við myndræn ljóð. Ofsi hennar
við vinnuna verður þeim mun greinilegri þar
sem verkin á sýningunni eru flestöll smá og
unnin af hraða og öryggi, næstum eins og
frumdrög að stærri verkum, - litlar litasinfóní-
ur.
Þegar frá líður hægist aftur um í huga lista-
konunnar og við tekur tímabil íhugunai- og
sannleiksleitar. Litirnir verða dimmari,
muskulegh’ og hógværari. Nína einfaldar
myndmál sitt, hver pensildráttur fer að skipta
máli og sé hann óþarfur, þá fær hann að
hverfa. „Þó að málverkin verði mun einfaldari
á síðustu æviái-um Nínu er ekki þar með sagt
að þau verði einföld,“ segir Una Dóra. „Því það
er svo margt sem einfaldleikinn felur í sér.
Kjarninn er margslunginn og djúpur.“ Það er
líka eins og hugurinn hvarfli meira heim til ís-
lands, inn á milli málverka sem flest bera titil-
inn Abstrakt eru verk sem skírskota til nátt-
úru og menningar heimalandins; eins og verkið
Saga, sem er í eigu Listasafns Islands, og
Esja, sem er á sýningunni í Sigurjónssafni,
málað á vinnustofu Nínu í íbúð fjölskyldunnar
við Fálkagötu. „Er þetta ekki frábær íbúð?!“
spurði mamma mig þegar hún fór með mig á
Fálkagötuna í fyrsta sinn,“ segir Una Dóra.
„Eg átti erfitt með að skilja ánægju hennar yf-
ir þessari fjárfestingu, þar sem húsið var
óklárað og það vantaði alla innveggi í íbúðina, -
þar var ekki neitt! Útsýnið var þó til staðar og
út um stofugluggann mátti sjá Keili, Bessa-
staði og Esjuna. Og það var auðvitað það eina
sem skipti mömmu máli.“
Sýningunni lýkur 8. ágúst nk.
LESBÓK MORGUNBIAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 11. JÚLÍ 1998 7