Lesbók Morgunblaðsins

Ulloq
Ataaseq assigiiaat ilaat
Saqqummersitaq pingaarneq:

Lesbók Morgunblaðsins - 21.11.1998, Qupperneq 19

Lesbók Morgunblaðsins - 21.11.1998, Qupperneq 19
* KÓRARNIR á æfingu í Langholtskirkju. Morgunblaðið/Kristinn RÍKI- DÓMUR ÞORKELS KÓR Langholtskirkju gengst fyrir tónleikum til heiðurs Þorkeli Sigurbjömssyni tónskáldi í Langholtskirkju í dag kl. 17. Jafnframt koma fram á tónleikunum Gradualekór Langholts- kirkju, Ólöf Kolbrún Harðardóttir sópran- söngkona og Monika Abendroth hörpuleikari. Eingöngu verða flutt kirkjuleg verk eftir Por- kel sem varð sextugur fyrr á þessu ári. Jón Stefánsson, sem stjórna mun flutningn- um, segir efnisskrána til vitnis um mikil af- köst Þorkels á sviði kirkjutónlistar í gegnum tíðina. „Ég leyfi mér að fullyrða að ekkert ís- lenskt tónskáld hafi samið jafn mikið af verk- um fyrir kirkjuna og Þorkell. Verk hans setja sterkan svip á íslenska kirkjutónlistarsögu. Þá hefur hann samið kynstrin öll af veraldleg- um kórverkum. Á kórtónleikum sem haldnir voru í Hallgrímskirkju í haust, Þorkeli til heiðurs, voru aðeins örfá verkanna þau sömu og hjá okkur. Á því má sjá hvílíkur ríkidómur felst i tónsmíðum hans fyrir kirkjuna að hægt skuli vera að fylla tvær efnisskrár með verk- um hans.“ Jón segir kói’verk og sálma Þorkels jafnan gera miklar kröfur til flytjenda - verkin séu samin með þeim hætti að þau verði að vera vel flutt til að njóta sín. Þessari áskonin hafa Kór og Gradualekór Langholtskirkju, um 110 manns samtals, tekið. Fjögur verkanna, sem ílutt verða í dag, samdi Þorkell sérstaklega með Kór Lang- holtskirkju í huga. Tvö þeirra, lofsöngvamir Davíð 92 og Hósíanna, voru samin í. tilefni af Norræna kirkjutónlistarmótinu í Helsinki 1978. Hefur kórinn flutt verkin víða um lönd síðan og segir Jón að þau veki alltaf, einkum Hósíanna, jafn mikla hrifningu. Árið 1990 var kórnum boðið ásamt Sinfón- íuhljómsveit íslands að taka þátt í vígslu tón- listarhússins í Tampere í Finnlandi. í þeirri för söng hann við biskupsmessu í Dómkirkj- unni og af því tilefni samdi Þorkell verk við texta úr Gamla testamentinu, Stælið. Fjórða og síðasta verkið er skírnarsálmur sem Þorkell samdi fyrir Kór Langholtskirkju fyiT á þessu ári og frumfluttur var við skírn í kirkjunni. Fleiri sálmalög verða á efnisski'ánni en mörg þeirra hafa náð mikilli hylli, svo sem Heyr himna smiður, brúðkaupssálmurinn Faðir vor þín eilíf elska vakir og kvöldsálmur- inn Nú hverfur sól í haf. Sum þessara laga hefur Þorkell samið við sálma föður síns, Sig- urbjörns Einarssonar biskups, og segir Jón þá feðga eiga einkar vel saman. „Þegar Sigur- björn á textann og Þorkell lagið er von á góðu!“ Gradualekórinn flytur meðal annars útsetn- ingar á tveimur jólasálmum úr Hymnodia Sacra, handriti síra Guðmundar Högnasonar í Vestmannaeyjum frá 1742 og útsetningu á Einn Guð í hæðinni, sem er þjóðlag úr fórum Ingunnar Bjarnadóttur. Þá flytur kórinn lof- sönginn Te Deum, sem Þorkell samdi fyrir ^ prestsvígslu bróður síns, herra Karls Sigur- björnssonar biskups, árið 1973. í því verki leikur Monika Abendroth á hörpu en að öðru leyti er efnisskráin án undirleiks. ÞEGAR þjóðféiagið virðist stefna hraðbyri til Orwellsískrar hryll- ingsmyndar, þar sem haldin verður ítarleg skrá um ystu og innstu leyndardóma manneslg- unnar, allar lækjarsprænur og bunulækir virkjaðar í þágu auðs og skammvinnra valda - og það sem meira er; einstaklingurinn hverfur end- anlega í fjöldann og verður númeraröð - er þá nokkur furða að sjónir manna beinist að kvæðum Jónasar Svafárs - þegar þeir sem gæta eiga lands og þjóðar sýnast dauðrotaðir - eða sofa svo fast að svefnárin mælast auð- veldlega á stofum sérfræðinganna, í áratug- um en ekki árum. Endanlegt gjaldþrot hugmynda og hug- sjóna er ekki nýuppgötvaður sannleikur, en nú hefur syrt í álinn svo um munar; súrreal- ískur sýrudraumur hefur tekið völdin af sér- hverjum heilvita manni. Þetta minnir á þegar sjálf - grasmoldin gekk af göflunum yfír hrunin hús með heiluhristing í jarðskjálfta suðurlandsins. Þá skiiðum við á fjórum og lærðum að hjóla - inní geðklofíð líf sem er þrýstiloft í gjaldþroti - fengum fíið til að fíjúga í segulmagnaðri tölvuvölvu sem tæknifrjógvar mannkynið með vélmenni á hvert heimili. Þá getum við geispað golunni - segir í kvæð- inu því. Nú er tími vísinda - og loforða um hugsanlegan ofsagróða í beinhörðum peningum sem af uppgötvunum snjallra raunvís- indamanna getur leitt. Hin venjulega manneskja heldur sig í skugganum, minni en nokkru sinni. Þorir vart að mæla því tungumálið tekur örum breyt- ingum líka. Sérfræðingarnir kasta á milli sín orðum sem fáir hafa heyrt - fáheyrðum orðum um enn fáheyrðari hluti sem erfitt reynist að fá nokkurn botn í; ætli gagnagrunnar nútímans séu ekki almenningi þegar allt kemur til alls, jafn framandlegir og lífið á Mars, eða geim- verurnar góðu á Snæfellsjökli. Á heimskringlu heilans hanga nú sem fyrr beinagrindur í faðmlögum. Bilið milli ríkra og snauðra eykst dag frá degi. Það er almælt að fátækt hefur fyrir alvöru fest rætur á ðls- landi, í margumtöluðu góðæri. Ekki geta allir makað krókinn í spákaupmennskunni á verð- bréfamörkuðunum. Verkalýðnum er skömmt- uð hungurlús úr hnefa, stéttaskiptingin vex hröðum skrefum líkt og samkvæmt fyrirfram ætlaðri ráðagerð bergrisa. Allt er því í lukk- unnar velstandi að sögn landsfeðranna. En margir spyrja sig: ef þetta er þeirra góðæri - HUGSJONIR GADDAVlRA Jónas Svafár er rammíslenskt skáld og verðugur arftaki aHpýðuskálda að mati ÞORVARÐAR HJÁLMARSSONAR sem segir að sum Ijóða Jónasar ort í gær séu eins og töluð út úr tíðarandanum í dag. JÓNAS E. Svafár. „Kannski er hann að brýna okkur til að gæta að okkur...“ hvert verður þá þeirra harðæri? Skyldu hinir gunnreifu fjármálaspekúlant- ar nútímans á verðbréfamörkuð- unum - hafa yfir faðirvor Jónasar Svafárs, áður en haldið er út á vígvöllinn á morgnana? Eða er það ekki alveg tilvalið fyrir kvóta- eigendur, að gera Vertíðar-Faðir- vorið að baráttusöng sínum? Hugsjónir í gaddavíra faðir vor þú sem ert á himnum höfuð þitt er fullt tungl sem veður í skýjum helgist þitt nafn tilkomi þitt ríki af morgunroða heimskautsins í sólargangi árstíðanna verði þinn vfiji svo á jörðu sem á himni þegar þú ferð á fjörur við hafið og skapar líf í meyjarmerkinu gef oss í dag vort daglegt brauð og sneið þeim sem eiga fyrirgef oss vorar skuldir þær eru hvorki fugl né fiskur en lántraustið fallið í gjalddaga svosemvérogfyi’irgefum vorum skuldunautum kvenfólki æsku og öldungum JÓNAS hefur sjálfur myndskreytt flest Ijóð sín. eigi leið þú oss í freistni með kvikfénaði iðnaði og verslun heldur frelsa oss frá illu veðurfari í skerjagarðinum því að þitt er ríkið mátturinn og dýrðin í aflabrögðum verðlagsins á heimsmarkaðnum að eilífu amen Það blæðir úr morgunsárinu Einhver sagði að skáldskapur og listir væru að mestu leyti; „guðdómlegt bull“ og oftar en ekki er maður sammála þessari skoð- un. Skáldum hættir til líkt og öllum öðnim mönnum að verða fótaskortur á tungunni og myndimar sem rísa eru ekki allar jafn til- komumiklar. Fáum er gefið að yrkja ættjarð- arljóð í nokkrum beinskeyttum hendingum. Sjálfsagt er gleðin víðsfjarri, og kiðin, kýmar, smalarnir, túnin, þoi-pin, heiðarnar og blómin. En heiður himinninn er þarna og víðáttan sem honum fylgir, í kjarnyrtum óði um ís- land: mold minnar hjartarótar heiður himinninn yfir hvítu myrkrinu * fyllist af hrísgrjónum Mörg kvæði Jónasar Svafárs minna á þjóð- vísur þó tungumálið sé harla ólíkt. Ljóðmál hans er nútímamál, spriklandi af nýyrðum og hugvitsamlega togað og teygt á alla kanta. Þó er eins og þjóðvísan kraumi alltaf undir niðri og komi alltíeinu upp á yfirborðið... æskuástir með brunnin bál brennimerkja mín leyndarmál tungur hugans tala lengi titrandi við hjartastrengi í trúnni á tregans höfuðborg ég treysti þér heita ástarsorg Jónas Svafár er rammíslenskt skáld og verðugm’ arftaki alþýðuskálda. Hann á margt . sameiginlegt með forverum sínum en heillast af súrrealísma í orðum og myndum - og fer sínar eigin leiðir. Sum ljóða hans ort í gær, eru eins og töluð út úr tíðarandanum í dag. Kannski er hann að brýna okkur til að gæta að okkur áður en myrkrið hvíta kæfir okkur öll og rænir okkur endanlega vitglórunni. Eða vara okkur við að láta fólk sem talar tungu- mál sem við skiljum ekki og slær um sig með orðum sem við vitum ekki hvað merkja, ráða ferðinni. Kannski er erindi hans það eitt að minna okkur á - að móðir lífs er moldin enn og málið vex á lýðsins tungu gangaafturgamlirmenn 4 gráhærðir með frosin lungu dagsins morgunn er draumasár dauðinn sefur í beinum dýra þungt vatn blæðir í húð og hár og husjónir í gaddavíra LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 21. NÓVEMBER 1998 19

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.