Lesbók Morgunblaðsins - 12.12.1998, Blaðsíða 20

HONNUÐURINN
CHARLOTTE
PERRIAND
EFTIR BJARGEYJU GUÐMUNDSDÓTTUR
Samvinna | þeirra Perriand og Le Corbusiers varð
ákaflega árangursrík, húsgögn þeirra voru tákn
nýrra tíma og nýs líf sstíls.
CHARLOTTE Perriand með arkitektinum Le Corbusier árið 1928.
HÉR er ekki bróderað í púða,“
var svarið sem ungi nýút-
skrifaði innanhússhönnuður-
inn Charlotte Perriand fékk
þegar hún falaðist eftir vinnu
hjá arkitektinum Le Cor-
busier. Skoðanir hans á hús-
gagna- og innanhússhönnun
þessa tíma voru skýrar: Nútímamaðurinn
_*þurfti ekki á skrauti að halda í hýbýlum sín-
um heldur tækjum sem auðvelduðu honum
lífið. Pað var því ekki að undra að svarið væri
neikvætt. Þetta var árið 1927 en Charlotte
var ein af örfáum konum sem höfðu útskrif-
ast úr Ecole de l’Union centrales des Arts
decoratifs í París sem húsgagnahönnuður. Sú
menntun sem hún fékk var mjög hefðbundin
og stóð föstum fótum í arfleifð Beaux Arts
stefnunnar í Frakklandi. Allt handverk var
mjög vandað, skreytingar miklar og þungar
bæði á húsgögnum og hýbýlum.
Eftir að hún lauk námi, las hún bækur Le
vCorbusier „Vers une Architecture" og „Les
Arts décoratifs d’aujourd’hui". Það var lestpr
þessara bóka sem átti mestan þátt í því að
hún ákvað að freista þess að komast að sem
húsgagnahönnuður og nemandi á vinnustofu
Le Corbusier. Bókin fjallaði um hina nýju
stefnu, módemismann, og breytt viðhorf til
hönnunar sem Le Corbusier fannst nauðsyn-
leg í nýju þjóðfélagi tuttugustu aldarinnar, á
öld véla, bíla, króms, steypu og stáls. Hús
áttu að vera vélar til þess að búa í, húsgögn
voru tæki sem þjónuðu ákveðnum tilgangi og
allt átti að vera fjöldaframleitt úr endingar-
góðum en ódýrum efnum. Charlott Peiriand
varð heilluð af þessum hugmyndum og sagði
síðar í viðtali að bókin hefði opnað fyrir sér
nýjan heim. Eins og svo margir af hennar
kynslóð þá voru það véla- og tækninýjungar
r*jazztímabilsins sem höfðu mest áhrif á hana.
I kjölfar þessarar hugarfarsbreytingar
Charlotte Perriand, hannaði hún „bar undh'
súð“ og sýndi hann á húsgagnasýningunni
Salon D’Automn í París árið 1927. Krómað
stál, ál og gler vom aðalefniviðurinn en ný-
stárleg notkun Perriand á stál-rörum í háum
barstólunum og borð með glerplötu vöktu
verðskuldaða athygli á sýningunni. Það má
teljast með ólíkindum hvað óreyndum hönn-
uði eins og Perriand tókst að hrista af sér öll
þau áhrif sem menntun undanfarinna ára
hafði á verk hennar. Það hefur örugglega
kostað hana mikið hugrekki og sjálfstraust
en frá og með þessari sýningu var hún komin
í röð frumkvöðla módemismans.
Le Corbusier sá verk Perriand á sýning-
unni og varð svo hrifinn að honum snerist
Tiugur og bauð henni að vinna með sér að
húsgagnahönnun á vinnustofu sinni ásamt
því að gerast nemi hjá honum í arkitektúr.
Ástæður fyrir þessari hugarfarsbreytingu
hans era sennilega margþættar. Hann hafði
sjálfur reynt að hanna húsgögn áður, en út-
koman var ekki honum að skapi, þau voru
klunnaleg og dýr í framleiðslu. Skoðun hans
var reyndar sú að húsgagnaiðnaðurinn sjálf-
ur ætti að snúa sér að því að fjöldaframleiða
ódýr húsgögn. Þegar ekkert bólaði á slíku
framtaki var það alveg í hans anda að kalia til
sérfræðing á þessu sviði til samstarfs við sig.
Annað atriði sem gæti hafa haft áhrif á
■^kvörðun hans var að hönnuðir við Bauhaus
skólann í Þýskalandi, Marcel Brauer og Mies
van der Rohe, höfðu hafist handa við að
hanna húsgögn sem vora miklu betri og
þekktari en þau húsgögn sem hann sjálfur
hafði hannað. Launagreiðslur til starfsmanna
BAR UNDIR súð, C. Perriand 1927.
FRÁ HAUSTSÝNINGUNNI í Frakklandi, 1929.
ELDHÚS í Arc 1800 í Savoie, 1976
„CHAISE Longue“, Einn frægasti stóll sem hannaður hefur verið. Höfundar: Le Corbusier, P.
Jeanneret, C. Perriand, 1927.
SKRIFSTOFUR Air France í London, C. Perriand 1958.
hans og nema vora stopular og má segja að
vinnustofan hafi frekar verið rekin af hugsjón
en peningum. Þrátt fyrir að Le Corbusier
hafi verið orðinn þekktur arkitekt í Evrópu á
þessum tíma þá fékk hann sárafá verkefni
innan Frakklands.
Samvinna þeirra Charlotte Perriand og Le
Corbusier varð ákaflega árangursrík, hús-
gögn þeirra voru tákn nýrra tíma og nýs lífs-
stíls. Stólarnir sem þau hönnuðu eru fram-
leiddir enn þann dag í dag, í Cassina hús-
gagnaverksmiðjunni á Italíu. En það var
samt ekki fyrr en á sjöunda áratugnum sem
hún var nefnd á nafn sem höfundur að hús-
gögnunum ásamt Le Corbusier, þrátt fyrir
að hennar hlutur í hönnun þeirra hafi verið
mjög mikill.
Eftir að hafa verið í tíu ár hjá Le Corbusi-
er fannst Charlotte Perriand vera kominn
tími til að slíta sig lausa og vinna sjálfstætt.
Kannski fannst henni að hún þyrí'ti að starfa
undir eigin nafni en samvinnu við Le Cor-
busier var ekki lokið með öllu. Skömmu fyrir
þessi tímamót breytti hún að mörgu leyti um
stefnu þó að stíllinn væri ennþá einfaldur og
nútímalegur. Það var aðallega notkun á efni-
viði sem breyttist, í stað stáls notaði hún
meira tré og önnur hlýlegri náttúruleg efni í
alla sína hönnun. Hún fékk meiri áhuga á
gömlum hefðum í húsgagnasmíði frá sveita-
héruðum Frakklands en sem bam hafði hún
dvalið löngum stundum hjá fjölskyldu sinni í
Savoie og Burgundy. Tengsl Pemand við
Japan áttu án efa líka sinn þátt í þessari
breytingu. Arið 1941 bauðst hepni að fara til
Japans og vinna þar fyrir Útflutningsráð
Japansstjórnai'. Hún slapp naumlega frá
Marseille áður en Þjóðverjar hertóku Frakk-
land en Japan var ekki enn orðið þátttakandi
í seinni heimsstyi'jöldinni. Vinna hennar fólst
í því að ferðast um landið, skoða og velja hús-
gögn og aðra hluti sem voru vænlegir til
fjöldaframleiðslu og útílutnings til Evrópu.
Hún tók einnig að sér að breyta hönnun ým-
issa japanskra hluta til að fella þá betur að
evrópskum mai-kaði og lét jafnvel framleiða
sumt af eldri verkum sínum í nýjum efnum
með hefðbundnu japönsku handbragði. Frá
því að hún snéri aftur til Frakklands árið
1946 hefur hún unnið að mörgum verkefnum
innan Frakklands og utan. Helst mætti nefna
skrifstofur Air France í London og Japan,
eldhúsinnréttingar fyrir íbúðarblokk LeCor-
busier, Unité d’Habitation í Marseille, þrjú
skíðahótel í Savoie héraðinu í Frakklandi og
skrifstofur fyi-ir ferðamálaráð Frakka í
London í samvinnu við breska arkitektinn
Emö Goldfinger.
Stai-fsferill Charlotte Perriand hefur verið
bæði fjölbreyttur og óvenju langur. Hún
verður níutíu og fjögurra ára gömul á þessu
ári og hefur því starfað við hönnun í bráðum
sjötíu ár. Á síðasta ári hannaði hún sýningar-
skála fyrir UNESCO, endurhannaði sína eig-
in íbúð í París ásamt því að skrifa æfisögu
sína.
120 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/IISTIR 12. DESEMBER 1998