Lesbók Morgunblaðsins - 16.01.1999, Qupperneq 11

anverðum rétt í þann mund, sem hann var að
byrja að auka hraðann. Afturendinn sökk og
vatnið bullaði upp með beltunum og áfram
sökk hann uns framendinn einn stóð upp úr.
Skíðin voru uppi á skörinni og fremsti hluti
beltanna rétt náði að grípa í hana. Mótorinn
og bensíntankarnir, sem eru aftast í bílnum,
hurfu í djúpið. Pað varð ekkert að gert. Vatn-
ið streymdi inn í bílinn og fyllti afturhluta
hans allt upp undir hillu, sem er ofarlega aft-
ur í honum en að framanverðu gutlaði það um
sætisbrúnir. Við skulum eitt augnablik reyna
að setja okkur í spor þremeninganna þarna
úti á ísnum. Ástandið var vissulega ekki gott.
Búnir að missa bílinn til hálfs ofan í eina af
stórám landsins órafjarlægð frá byggðinni og
það í svartasta skammdeginu. Farangurinn
allur við það að blotna, vélin á kafi í vatni og
því litlar líkur til þess að ná bflnum upp nema
til kæmu öflugri tól en hér voru tiltæk. Það
leit út fyrir að þeir væru í orðsins fyllstu
merkingu komnir á kaldan klaka. Hér mátti
þó engan tíma missa. Þeir höfðu snör handtök
við að bjarga úr bílnum farangrinum og nest-
inu, ásamt rafgeyminum og öllu öðru, sem
náðist úr honum þar á meðal talstöðinni. Far-
angur þennan báru þeir á land nokkur hund-
ruð metra upp frá bílnum. Þá var smalað sam-
an öllum áhöldum, sem komið gætu að gagni
svo sem járnkarli, skóflum, íssporjárni og
þess háttar. Eitthvað höfðu þeir af blökkum
og köðlum, en þetta var ekki fjölskrúðugt úr-
val áhalda þegar haft er í huga það verk, sem
fyrir þeim lá. Hér dugði þó ekkert hik. Birtu-
tíminn stuttur og því ekki annað að gera en að
láta hendur standa fram úr ermum. Þá bætti
ekki úr skák að veður fór versnandi. Þeir tóku
nú til óspilltra málanna við að losa bílinn eða
öllu heldur við að reyna það. Fyrst varð að út-
búa einhverja festu í ísinn. Þegar því var lokið
reyndu þeir að nota strekkjara og tóg til þess
að lyfta bílnum úr vökinni. Allt kom þó fyrir
ekki. Beltin höktu í skörinni og náðu engu því
gripi, sem að gagni kæmi og að auki fraus
krapið jafnótt í þeim og gerði þetta allt ei’fið-
ara. Það leit svo sem ekki vel út með árangur-
inn af þessu basli, dýpið frá yíirborði rúmlega
hálfur annar metri og afturendi bílsins stóð í
botni. Það skal nokkuð til að lyfta bíl, sem
vegur tvö tonn, úr slíkri vök ekki síst þegar
vélaraflið er úr leik. Afram var þó puðað við
þetta vonlitla verk fram í myrkur en árang-
urslaust. Veðrið versnaði í sífellu. Gekk yfir í
útsynning með slydduhríð og miklum veður-
ham. Það sýndist ekki álitlegt að halda til í
bflnum. Straumurinn gæti grafið frá honum
og hugsanlega rynni hann þá allur niður í vök-
ina. Sigurjón tók af skarið, taldi það bæði
óráðlegt og lítt framkvæmanlegt. Hinir féllust
á það sjónarmið. Þeir fóru í það að grafa holu
í snjóinn í gilskoru, sem þar var utan í höfðan-
um. Þarna gerðu þeir eins konar snjóhús.
Nauðsynlegasta útbúnað tóku þeir með sér í
holuna. Aður höfðu þeir reynt að tengja tal-
stöðina. Nú kom rafgeymirinn í góðar þarfir.
Loftnetið settu þeir upp á bambusstöng, sem
var meðferðis. Kallað var eftir aðstoð nokki-a
stund en - ekkert svar.
Við vorum ekki björgulegir útlits þessir
þrír í brúnamyrkri um kvöld þegar farið vai-
frá vökinni upp í snjóholu, sagði Guðmundur
síðar. Ég hélt að ég yrði nú bara að ganga frá
Gusa þarna í ánni.
Hvað um það. Þarna urðu þeir að hírast eft-
ir hrakfarir dagsins. Eitthvað hefur nú svefn-
inn verið takmarkaður þar sem þeir lágu í
holunni blautir, hraktir og vonlitlir um betri
tíð að sinni. Veðrið var mjög slæmt um nótt-
ina en að mestu gengið niður þegar farið var á
ról undir morgun. Þeir tóku nú til við fyrri
iðju, að ná bflnum upp og reyna að ná sam-
bandi við einhvern úr byggðinni um talstöð-
ina. Hvort tveggja að því er virtist án áráng-
urs sem fyrr. Þannig leið þessi dagur að
kvöldi. Víst má öllum ljóst vera að þegar hér
var komið sögu hafa þeir verið famir að efast
um að þeir næðu bílnum upp af eigin ramm-
leik.
Þcgar neyðin er stserst
Nokkru eftir að dimmt var orðið þóttist ein-
hver sjá bjarma af ljósi. Rætt var um að
skjóta upp blysi en Guðmundur hafði merkja-
byssu meðferðis. Karl neitaði þessu þó stað-
fastlega, sagðist engin merki vilja senda upp
fyrr en vissa fengist fyrir því að þarna væri
bíll á ferð, en bjarminn stækkaði og tók brátt
á sig mynd þeirrar aðstoðar, er þeim var svo
brýn. Nú var ekki lengur um að villast. Þeir
skutu því úr merkjabyssunni og kyntu bál úr
tiltæku rusli og bensínvættum tvisti. Auk
þess brugðu þeir upp Ijósi. Þetta allt auðveld-
aði komumönnum að halda stefnunni. Köll
þeirra í talstöðina höfðu þá heyrst eftir allt
saman. Það getur hver sagt sér það sjálfur að
þessi sýn hefur verið þeim þremenningum
mikill léttir. Þreytan hefur þokað fyrir nýju
þreki, erfiðleikarnir vikið fyrir bjartsýni, þeg-
ar Vísil-snjóbíllinn, Kraki, náði til þeirra. Þar
voru í för gamlir vinir og ferðafélagar en
HVERT SKAL halda?
Teikning Halldórs Péturs-
sonar af þeim félögum
Guðmundi Jónassyni og
Sigurjóni Rist.
úr portinu á lagernum nema í fyrsta gír á lága
drifinu en þá varð hann sprækari nokkra
stund. Það var álitamál hvaða leið skyldi
halda austur yfir fjall. Hellisheiði var sögð
ófær og Krísuvíkurleið gat orðið tafsöm ef
bíllinn bilaði. Ákveðið var að fara heiðina.
Snjóbíllinn væri til taks ef ófærðin yrði of
mikil fyrir trukkinn. Nú, það kæmi þá í ljós til
hvers hann dygði og hugsanlegt væri að fá
annan bíl fyrir austan ef þessi legði upp
laupana. I Elliðaárbrekkunni komu aftur
gangtruflanir í trukkinn. Þar afhenti Gunnar
Hauki tækið til fullra yfirráða. Ók hann bíln-
um að mestu eftir það. Ferðin austur gekk
þolanlega þó hægt væri farið. Áfram var hald-
ið alla nóttina en gekk hægt vegna ófærðar og
gangtruflana. Að Galtalæk var komið klukkan
níu að morgni 18. desember. Þar fengu þeir
rausnarlegar móttökur og snæddu vel, enda
svangir eftir erfiði næturinnar. Þá var tankað
og umsvifalaust haldið innúr. Töldu þeir mikið
nauðsynjamál að ná inn að Hrafnabjörgum
fyrir myrkur. Þar sem snjór var orðinn næg-
ur var Kraki tekinn af palli og Rarik-trukkui-- -
inn skilinn eftir. Það var nokkru nær byggð-
inni en hinir bflarnir stóðu enda hafði bætt á
snjóinn frá því að þeir félagar fóru inn úr 11.
desember. Þeim þóttu góð skipti að losna við
trukkinn, komast á farartæki, sem þeir vissu
að átti að vera í lagi. Veðrið mátti heita gott,
bjart og fremur stillt, en kastaði éljum. Færið
var þokkalegt og sóttist því ferðin allvel. í
ljósaskiptunum var komið inn að Hrafna-
björgum eins og ætlunin hafði verið. Þótt nú
væri tekið að bregða birtu var leiðin þaðan til
þess að gera auðrötuð undir hlíðunum og
færðust þeir nú óðum nær Svartakróki. Um
kvöldmatarleyti komu þeir út undan fjöllun-
um við Dyngjuhornið og stöðvuðu bílinn til
þess að ákveða stefnuna á Svartakrók. Naum-
ast hafði það verið gert er merkjaskotið reið
af og rétt á eftir sáu þeir bál loga. Ekið var í ■*-
stefnu á það og Ijóstýru, sem brugðið var upp.
Skömmu síðar komust þeir á leiðarenda.
Ferðin hafði tekið um sólarhring frá því að
skilaboðin bárust. Það segir meira en mörg
orð. Tóku menn nú tal saman og sögðu tíðindi.
Hangikjötið klái-aðist á undraskjótan hátt og
það kom í ljós að þar á staðnum var fátt æti-
legt. í bílunum við Valahnjúka var einhver
matur en fyrir lítið kom það nú um sinn.
Menn létu sér fátt um finnast enda ekki ætl-
unin að dvelja þarna lengi.
Hvert skal stefna?
Nær þegar var hafist handa úti á ánni.
Höggvin voru göt á ísinn og búnar til festing-
ar, eftir það var farið að hífa í bílinn með
strekkjara. Gekk það illa sem fyrr enda fátt
um staði á Gusa framanverðum,
sem þola átak. Stuðarinn er
of veikbyggður, helst var talið
mögulegt að festa í skíðafæt-
urna en annar þeirra var ný-
viðgerður og vafasamt hve
mikið hann þyldi. Enn sem
fyrr fraus krapið í beltun-
um. Vélin var aftur á móti
ófrosin niðri í vatninu. Var
brugðið á það ráð að
SIGURJÓN Rist var vanur svaðilförum og orðinn þjóðsagnapersóna eins og Guðmundur Jón-
asson. Sigurjón er hér við vatnamælingar.
SNJÓBÍLLINN Kraki.
heyrum nú hvernig þeir eru komnir inn á
Svartakrók.
Um kvöldmatarleytið þann 17. desember
hringdi síminn hjá Gunnari Guðmundssyni.
Hann er kunnur ferðamaður, einn þeirra Ár-
menninga, sem Guðmundur flutti á skíði inn í
Jósefsdal um árabli og að auki höfðu þeir ver-
ið saman í jöklaferðum. í símanúm var Carl
Eiríksson, sömuleiðis áhugasamur jöklafari
og mikill undramaður í öllu, er að fjarskiptum
laut. Hann flutti Gunnari þau sldlaboð frá
Guðmundi og félögum að hann kæmi hið
snarasta inn á Svartakrók þeim til aðstoðar.
Skilaboðin voru óljós en þó varð af þeim ráðið
að Gusi væri fastur í krapi og að þeir skyldu
hafa með sér blakkir og langa taug. Gunnar
kvaddi þegar til fararinnar með sér Hauk
Hallgrímsson. Hann er og margreyndur
ferðamaður og úrræðagóður dugnaðarforkur.
Þá gerði hann og ráðstafanir til þess að með
þeim kæmi Heiðar Steingrímsson. Heiðar var
bílstjóri hjá Guðmundi, karlmenni hið mesta
og öllum hnútum kunnugur. Gunnar átti Vísil
snjóbíl, sem gekk undir nafninu Kraki. Sigur-
jón hafði sent skeyti þar sem beðið var um að-
stoð til raforkumálastjóra og Raforkumála-
skrifstofan lagði þeim til GMC-trukk til þess
að flytja snjóbflinn. Tóku þeir strax til
óspilltra málanna við að undirbúa
ferð sína. Strekkjarar, blakkir,
tóg, staurar og vírrúlla ásamt
snjóbílnum var sett á pall
trukksins, sem þeir sóttu á lag-
erinn hjá Rarik. Tóku þeir með sér allt, sem
til var og helst þótti líklegt til þess að verða
að gagni - lögðu síðan strax af stað. Þeir voru
þess fullvissir að Gusi væri fastur í Tungnaá.
Þóttust þekkja sitt fólk, að ekki væri beðið um
aðstoð að ástæðulausu, auk þess voru þeir
kunnugh- þeim stað, sem upp var gefinn.
Lögðu þeir því kapp á að vera fljótir í förum.
Nesti höfðu þeir lítið. Gunnar greip með
slatta af sauðahangikjöti og kaffi hafði hann á
brúsa. Hinir voru með kaffibrúsa, sem þeir
höfðu ekki náð að drekka úr að deginum og
lítilræði af meðlæti. Enginn hugsaði um slíka
smámuni, töldu jafnvel að nóg væri af mat þar
innfrá. Þeim var og ríkt í huga að ferðin tæki
sem skemmstan tíma enda leið nú fast að jól-
um. Það kom strax í ljós að Rarik trukkurinn
var ekki beysinn. Þegar þeir lögðu af stað frá
Reykjavík um miðnætti fylgdu þeir út í ystu
æsar þeirri gömlu og góðu ferðareglu að fara
hægt af stað, því trukknum komu þeir ekki út
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 16. JANÚAR 1999 1 1