Lesbók Morgunblaðsins - 26.06.1999, Blaðsíða 17

SKAGFIRZKI bændakórinn um 1917. Fremri röð; Þorbjörn Björnsson, Sigurður Sigurðsson, Sæmundur Ólafsson og Benedikt Sigurðsson.
Aftari röð; Sigurður Skagfield, Bjarni Sigurðsson, Pétur Sigurðsson, Kristján Hansen og Þorvaldur Guðmundsson.
PÉTUR mun hafa samið flest lög sín við
þetta skatthol, sem hann smíðaði sjálfur.
Geirmundar-staðir í Sæmundarhlíð. Eftir málaðri mynd Sigurðar Snorrasonar
í Stóru Gröf frá 1937.
Sigurgeiri Jónssyni, organleikara á Akur-
eyri, og auk þess las hann allt sem hann
komst yfir um hljómfræði og tónsetningu.
Þegar er Pétur kom frá Akureyri vann hann
ásamt Benedikt á Fjalli að því að stofna í
karlakór, og fyrsti árangur var það, að vorið
1916 söng karlakvartett nokkur lög á
skemmtisamkomu í Víðimýri og söngstjór-
inn var Pétur, þá aðeins 17 ára gamall. Þetta
var vísirinn að hinum nafntogaða skagfirska
Bændakór. Haustið eftir var söngmönnum
fjölgað um helming og var svo nokkur ár og
aldrei urðu þeir fleiri en níu. Allt góðir söng-
menn og sumir í hópnum afburða raddmenn.
Bændakórinn starfaði í 10 ár við hin örðug-
ustu skilyrði. Þá voru lélegir vegir, þá voru
engir bílar, þá var sími ekki nema á einstaka
stað. Og vegalengd milli heimila kórmanna
40 til 50 kílómetrar. En söngur Bændakórs-
ins varð flestum ógleymanlegur er á hlýddu.
Fór þar saman frábær raddstyrkur og tón-
gæði og markviss og sköruleg stjórn hins
unga, skapheita söngstjóra. Síðla vetrar
1926 lagðist þessi merkilega starfsemi niður.
Sumir félaganna dóu, sumir fluttu úr hérað-
inu. Ogleymanlegum þætti í söngsögu
Skagafjarðar var lokið.
Organleikari við Reynistaðarkirkju varð
Pétur fljótlega eftir að hann flutti að Mel.
Hélt hann því starfi áfram, eftir að hann
flutti til Sauðárkróks, allt til ársins 1924. Við
Sauðárkrókskirkju var Pétur organleikari
frá ársbyrjun 1924 þar til í janúarbyrjun
1929, er við starfinu tók frændi hans, Eyþór
Stefánsson. Þennan vetur, 1929, frá janúar-
lokum til vors, stjómaði Pétur nýlega stofn-
uðum kór frammi í firðinum, og gaf honum <
nafnið „Heimir“, sem hann hefur síðan borið.
Söngkennari við bamaskóla Sauðárkróks
var Pétur frá því stuttu eftir komu sina
þangað og til æviloka. Péturs Sigurðssonar
mun lengi verða minnst í Skagafirði og viðar,
sem frábærs söngstjóra og tónskálds. Sjálfur
hélt hann tónsmíðum sínum lítt á lofti, vissi
sem var; Að þær vom ígripaverk á stolnum
stundum frá harðri lífsbaráttu fátæks
manns, sem var framúrskarandi skylduræk-
inn og kröfuharður við sjálfan sig. Manns
sem skilaði alveg ótrúlega miklu dagsverki á
öðrum sviðum, og verður það ei rakið hér. «. •
Hann átti „söguna stutta en göfuga".
Höfundurinn var bóndi ó Fjalli í Sæmundarhlíð.
Greinin var rituð í tilelni af útgáfu sönglaga Péturs
1969.
þessum sökum taka ef til vill margir smásög-
urnar fram yfir lengri verkin. Skáldsögurnar
Nýju Játningarnar og Brazzavilleströndin
auk smásagnanna era þau verk eftir Boyd
sem mest skilja eftir.
Margt til lista lagt
Furðu vekur að Boyd virðist jafnvígur á svo
mörg form. Smásögur frá honum gefa skáld-
sögunum ekkert eftir. Sjónvarpsleikrit eftir
Boyd era einnig vel úr garði gerð. Þótt kvik-
myndir sem gerðar hafa verið eftir verkum
hans hafi farið fyrir ofan garð og neðan hefur
Boyd sýnt að hann er snjall handritasmiður.
Eini gallinn á verkum sem komið hafa frá
Boyd er sá að sá granur læðist að lesandan-
um að Boyd eigi enn eftir að koma fram í öllu
sínu veldi. William Boyd hefur sýnt hve
óhemjufjölhæfur hann er og skrifað margar
og ólíkar bækur án þess þó að glata sérkenn-
um sínum. Vonandi líður ekki á löngu áður en
höfundur sameinar allt það sem hann kann í
einni bók.
Boyd er vandvirkur og framlegur höfund-
ur. Líkt og átrúnaðargoð hans Greene fæst
hann ýmist við að skrifa spennusögur og
óvenjulegar skáldsögur. Oft bregður reyfara-
höfundinum íyrir í alvarlegri bókunum og öf-
ugt. Boyd á einnig margt sameiginlegt með
bandaríska rithöfundinum Paul Theroux.
Margt er um skemmtilegar og oft furðulegar
persónur í bókum eftir Boyd. Höfundur á
sammerkt með landa sínum Charles Dickens
að geta skáldað eftirminnilegar sögurpersón-
ur að því er virðist fyrirhafnarlaust.
VIII ekki breyta kerfinu
Boyd er ekki frammúrstefnumaður. Hann
velur alþjóðleg og auðþekkt yrkisefni. Höf-
undur er gríðarvel að sér og sprenglærður.
Þótt William Boyd nýti sér óspart hve fróður
hann er fellur hann ekki í þá gryfju að flíka
þekkingu sinni úr hófi fram. Verk eftir Boyd
era ekki beinlínis af pólitískum eða samfé-
lagslegum toga. Rithöfundurinn er enginn af-
hrópunarmaður og gerir ekki tilkall til þess
að vera talsmaður kynslóðar sinnar. Bækur
eftir Boyd era sléttar og felldar, hver setning
þaulhugsuð, ekkert ritað í fáti. Af ofan-
greindu má ráða að Boyd er að ýmsu leyti af
William Boyd
gamla skólanum í sagnagerð. Boyd er at-
vinnumaður í húð og hár. Sú ögun þarf ekki
að vera afneitun listræns metnaðar nema síð-
ur sé.
Galli á gjöf Njarðar
Akkillesarhæll Boyds er ef til vill sá að
hann er frábær sögumaður en ber ekki af
öðram höfundum í því að flétta söguþráð.
Þetta kemur skýrt fram í spennusögunni Aft-
anblámanum (The Blue Afternoon) þar sem ,
atburðarásin fer of hægt af stað. Höfundur
bætir um betur í nýjasta reyfaranum Beltis-
dýrinu (Armadillo). Boyd kann þá list að
skrifa skemmti- og spennusögur án þess að
misbjóða smekkvísi lesandans eða gera lítið
úr gáfnafari hans. Sögumar era afburðavel
sagðar þótt því fari fjarri að finna megi fyrir
magnþranginni spennu á hverri síðu. Mann-
lýsingar hjá Boyd einar sér era óborganlegar
og duga lesandanum vel án þess að hann fái
bófahasar og byssubardaga í kaupbæti. Gera
mætti því skóna að Boyd sé of mikill atvinnu-
maður, án þess þó að ganga í lið með menn-
ingarvitunum. Aftur á móti verður að segjast
að natni höfundar kemur fram í hverri máls-
grein. Boyd er frábær sögumaður en stund-
um of tillitssamur við lesandann og leyfir
ekld sérkennum sínum að njóta sín til þess *
ýtrasta.
Miklar vænlingar
Enn hefur ekki komið vond bók frá Boyd.
Skáldsögurnar eru ólíkar innbyrðis en hand-
bragðið ætíð vandað. Eflaust slítur rithöfund-
urinn naflastrenginn milli sín og eldri höf-
unda breskra að fullu einn góðan veðurdag
og veður frarn undir eigin merki, eins og
hann hefur reyndar gert í smásögunum. Ein
af þjóðaríþróttum Breta er að standa í biðröð
og ekki dettur nokkram lifandi manni í hug
að troða sér fram fyrir náungann. Engu lík-
ara er að William Boyd sé meinilla við að ráð- ,
ast í stórvirki og skipa öndvegi. Þangað til
Boyd lætur þessa sérbresku hæversku lönd
og leið geta lesendur tekið forskot á sæluna
því að William Boyd hefur þá sérstöðu að
mæla má með hverri einustu bók eftir hann
þótt hann eigi enn glæstustu sigra sína fyrir
höndum.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/USTIR 26. JÚNÍ1999 1 7