Lesbók Morgunblaðsins - 04.12.1999, Qupperneq 10

Fremsti hluti Fjaðrárgljúfurs. Þar sem gljúfrið endar sést brúín yfir Fjaðrá og fjær sést hvar árin rennur út í Skaftá, en héðan að sjá virðist hraunbreiðan
ná út að sjóndeildarhring. Á eyrinni niðri í gljúfrinu sést fólk á leið inn með ánni, en sumir kjósa að skoða gljúfrið neðanfrá.
Þessi þursabergssúla stendur ein sér uppúr gljúfurbarminum.
GREIN OG LJÓSMYNDIR:
GÍSLI SIGURÐSSON
eir sem áforma ferð á næsta sumri
um Vestur-Skaftafellssýslu ættu
að taka á sig smávægilegan krók
frá þjóðveginum að Fjaðrár-
gljúfri, hafi þeir ekki komið þang-
að áður. Reyndar er þessi
náttúruperla vel þess virði að sjá
hana aftur og aftur, enda afar
breytileg eftir birtu og árstíðum og áreiðanlega
einnig tilkomumikil að vetrarlagi. Auðvelt er að
komast á bíl að gljúfrinu. Spölkorni vestan við
Kirkjubæjarklaustur eru vegamót og liggur
vegur upp að Hunkubökkum á Síðu þar sem nú
er vinsæl bændagisting. Þaðan eru aðeins 2 km
vestur að Fjaðrárgljúfri og liggur vegurinn
framhjá eyðibýlinu Heiði og síðan yfir Fjaðrá
framan við gljúfurkjaftinn, en gljúfrið sést ekki
þaðan nema að litlu leyti. Skammt vestan ár-
innar er Holt sem eitt sinn var sýslumannssetur
og hefur hús sýslumannsins fengið framhaldslíf
i Byggðasafninu í Skógum.
Hlíðarnar báðum megin Fjaðrár eru grösug-
ar en framan þeirra sést fram á grátt Skaftá-
reldahraunið, eða Nýja Eldhraun, og í fjarlægð-
inni rennur það saman við ströndina og
hafflötinn. Hraunið hefur hrakið Skaftá upp að
hlíðinni og þar rennur Fjaðrá í hana. Reyndar
stendur Fjarðará á gamla herforingjaráðskort-
inu, enda hefur vafizt fyrir mönnum að útskýra
þetta ömefni. Enginn fjörður er þarna og hefur
ekki heldur verið á sögulegum tíma fyrir daga
Eldhraunsins. Kortamenn hafa hinsvegar viljað
gera nafnið skiljanlegt og skírt ána upp. Hugs-
anlega er áin kennd við fjaðrir og þá ef til vill
verið nefnd Fjaðraá sem síðan styttist í fram-
burði. Það eru bara vangaveltur, en hægt er að
ímynda sér að fuglsfjaðrir eigi á einhvem hátt
sinn þátt í nafninu; ef til vill hefur þó einhverj-
um þótt hinar sérkennilegu bergsnasir minna á
fjaðrir, en úr því verður seint skorið.
Sé ætlunin að líta á Fjaðrárgljúfur og njóta
fegurðarinnar þar, verður að gefa sér tíma;
leggja bílnum á bílastæði við upphaf göngustíg-
ar sem liggur upp með gljúfrinu og leggja á
brattann. Sá bratti er þó ekki teljandi; leiðin
liggur upp eftir aflíðandi, grasi vöxnum brekk-
um. En í rauninni er hægt að fara ýmsar leiðir;
til dæmis inn eftir gljúfrinu þar sem Fjaðrá fell-
ur. Þá verður margsinnis að vaða yfir ána; hún
er í mestalagi hnédjúp segja staðkunnugir og
hvergi straumþung. Þannig er hægt að komast
inn í enda gljúfursins sem er einskonar kór í
þessari fjallkirkju og þar fellur áin niður í
gljúfrið í fallegum fossum.
Þeir eru þó margfalt færri sem kjósa að sjá
Fjaðrárgljúfur neðan frá farvegi árinnar. Hægt
er að þræða götur sem liggja spölkorn frá gljúf-
urbarminum, en bezt nýtur maður þessarar
náttúraperlu með því að fara sem næst gljúfr-
inu og þá með því að ganga út á bergbrúnir sem
skaga út með stuttu millibili. Að sjálfsögðu er
það ekki hættulaust; gljúfrið er um 100 m á dýpt
og hver sem fellur þar niður mun ekki þurfa um
að binda. Þrátt fyrir veralega umferð hafa þó
engin óhöpp orðið.
Fjaðrárgljúfur er fjarri því að vera samfelld-
ur, sléttur bergveggur. Það hefur grafizt í mis-
hart móberg og víða hafa myndazt geilar út frá
megingljúfrinu. Allar era þær fallegar og
myndrænar, en misjafnlega mikið grónar. Milli
þeirra eru bergranar, mosavaxnir að ofan, nema
þar sem ágangur mannsins hefur orðið mosan-
um ofviða, enda þolir hann ekki mikinn átroðn-
ing.
Upp af Síðunni er land grasi vafið. Ofan við
Fjaðrárgljúfur er hlýlegt dalverpi milli Kirkju-
Séð fram eftir Fjaórárgljúfri á sólríkum degi síðas
hafa inn í gljúfurveggina. Þrátt fyrir t
Við botn Fjaðrárgljúfurs. Hér eins og vtða við gljúfri
að mosinn þolir ekki álagið. Fjær sés
bæjarheiðar að austan og Steinsheiðar að vest-
an. Þar er eyðibýlið Heiðarsel, en Fjaðrá er
langt að rannin; hún sprettur upp í Geirlands-
hrauni og víðar á afrétti Síðumanna, en ánni
bætist ennfremur vatn þar sem Selá rennur í
hana skammt frá Heiðarseli.
Jón Jónsson jarðfræðingur hefur rannsakað
og skrifað um jarðfræði Vestur-Skaftafells-
sýslu, m.a. í Árbók Ferðafélags íslands 1983 og
FJAÐRÁRG
1 O LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 4. DESEMBER 1999