Tíminn - 21.02.1967, Blaðsíða 5

ÞRIÐJUDAGTJR 21. febrúar 1967.
Otgefandi: FRAMSOKN ARFLOKKURINN
Framkvœmdastjórl: Krlstján Benediktsson. Ritstjórar: Þðrarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. FuUtrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Ang-
lýsingastj.: Steingrimur Gíslason Ritstj.skrifstofur t Eddu-
húsinu, símar 18300—18305. Skrifstofur: Bankastraeti 7. Af-
greiðslusimi 12323, Auglýsingasiml 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300 Askriftargjald kr 105.00 á mán Innanlands. — !
lausasölu kT. 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA n. t.
Ríkisstjórnin og láns-
fjárskorturinn
Hér í blaðinu hefur margsinnis verið sýnt fram á,
að síðan ,,viðreisnin“ svonefnda kom til sögu 1960,
hefur dregið hlutfallslega mjög verulega úr þjónustu
Seðlabankans og viðskiptabankanna við atvinnuvegina í
landinu. í fyrsta lagi hefur ríkisstjórnin fyrirskipað
Seðlabankanum að veita lægri afurðalán en áður. í öðru
lagi hefur ríkisstjórnin fyrirskipað Seðlabankanum að
skylda viðskiptabankana til að leggja sívaxandi hluta
af innlögðu sparifé á bundinn reikning í Seðlabankan-
um og dregur þessi frysting vitanlega stórkostlega úr
getu viðskiptabankanna til að veita atvinnuvegunum full-
nægjandi þjónustu.
Afleiðingarnar af þessari stefnu ríkisstjómarinnar
eru þær, að atvinnuvegirnir hafa á undanförnum árum
búið við sívaxandi skort á rekstrarlánum og f járfestingar-
lánum. í ræðu, sem Jón Héðinsson hélt nýlega á stúdenta-
fundi um sjávarútvegsmál, lýsti hann því rækilega, hvern-
ig þetta fer með útgerðina. Hann sagði, að rekstrar-
lánsskorturinn. yrði til þess, að innkaupin yrðu óhag-
stæðari en ella, verra vinnuafl fengist á bátana en ella
og öll þjónusta væri lakari af hendi leyst en. ella. Þessu
til viðbótar yrðu of miklar tafir á úthaldi vegna bil-
anna því að ekki hafi verið hægt að framkvæma at-
hugun á tækjum í upphafi vertíðar sökum peningaleysis.
Þannig veldur rekstrarlánsskorturinn útgerðinni
stórfelldu tjóni. En að er ekki útgerðin ein, sem hefur
þessa sögu að segja. Þetta gildir ekki síður um iðnað-
inn jafnvel enn frekar. Og landbúnaðinn einnig.
Slík er afleiðingin af sparifjárfrystingu ríkisstjórn-
arinnar og lánsfjárhöftum, sem fylgja í kjölfar hennar.
Af hálfu Framsóknarmanna hefur verið vakin at-
hygli á því á Alþingi, að hér sé beinlínis um brot á lög-
um Seðlabankans að ræða, því að þau ætla honum það
sem meginverkefni að sjá atvinnuvegunum fyrir hæfi-
legnu starfsfé. Framsóknarmenn hafa í framhaldi af
þessu flutt þá tillögu, að ríkisstjórnin sæi um, að Seðla-
bankinn gætti þessa aðalhlutverks síns. Þeirri tillögu
hefur stjórnarliðið nú vísað frá, því að hún sé óþörf!
Ríkisstjórnin telur það með öðrum orðum óþarft að
nokkuð sé bætt úr þeim rekstrarlánavandræðum, sem
lýst er í ræðu Jóns Héðinssonar. Hún telur ástandið
ágætt, eins og það er. Og því heldur hún dauðahaldi í
lánsfjárhöftin.
Rökin fyrir lánsfjárhöftunum hafa fyrir löngu reynst
þvaður eitt. Rökin hafa verið þau að nauðsynlegt væri
að láta atvinnuvegina búa við lánsfjárskort til að hamla
gegn verðbólgu. Reynslan hefur sýnt hið gagnstæða.
Verðbólgan hefur aldrei aukizt meira en síðan lánsfjár-
höftin komu til sögunnar, eins og svo glöggt kom fram
í ræðu Jóns Héðinssonar, er hann greindi frá því, að
„öll þjónusta við bátanna hefði vaxið að krónutölu um
nær helming frá því í ársbyrjun 1963“. Lánsfjárskortur
atvinnuveganna er líka augljós verðbólguvaldur, eins og
allt það, sem'gerir reksturinn dýrari og óhagkvæmari.
Það er sameiginlega hagsmunamál atvinnurekenda
og launþega, að rekstraraðstaða atvinnuveganna sé
bætt. Eitt úrræði í þeim efnum er að draga úr þeim
mikla lánsfjárskorti, sem þjakar atvinnulífið í dag. Þessu
marki verður því aðeins náð, að ríkisstjórninni sé steypt
úr stóli.
TIMINN
Páll Þorsteinsson alþm. j
Samtök eru máttur
„Island er lýðveldi með þing
bundinni stjórn.“ Þannig
hljóðar fyrsta grein stjórnar-
skrárinnar.
Lýðræði í nútima þjóðfélagi
verður að framkvæma þannig,
að almenningur kjósi leyni-
legri kosningu fulltrúa, er taka
sæti á þjóðþingi, bera þar sam-
an ráð sán og greiða atkvæði
um málefni ríkisins. Til þess að
annast framkvæmd settra laga
velur þjóðþingið eftir þingræð-
isreglum ríkisstjórn.
í lýðræðisríkjum tíðkast það
að kjósendar með svipaðar
skoðanir á þeim þjóðfélagsmál
um, sem mestu skipta, skipi sér
saman í flokk til að auka áhrif
sín. Sumir stjórnmálaflokkar
verða skammlífir, aðrir starfa
lengi, jafnvel kynslóð eftir
kynslóð.
Þræðir þjóðfélagsmála eru
margvíslega saman slungnir. í
öllum löndum, þar sem menn-
ing er með blóma, verður að
leggja fram mikla vinnu. Með
vinnunni eru sköpuð verðmæt-
in, bæði til lífsframfæris 'og
framkvæmda- Jafnframt eflir
vinnan þroska manna, og hún
á eninig að vera gleðigjafi-
Fjármagnið er afrakstur vinn-
unnar. Frá þeirri uppsprettu
er það runnið, þótt það fjár-
magn, sem er í veltu næri sig
sjálft með vöxtum og vaxta-
vöxtum, sem atvinnurekstur-
inn og vinnan bera uppi.
Vinnan og andlegur þroski
manna hefur leitt af sér öra
þróíw og síaukna tækni. Tækn-
in létar vinnuna, stóreykur af-
köstin og gerir kleift að iyfta
Grettistökum, svo að viðfangs-
efnin, sem menn taka sér fyrir
hendur, verða stærri og stærri
í sniðum. Atvinnureksturinn
þarf hvort tveggja vinnuafl og
fjármagn, en blómlegur at-
vinnurekstur er undirstaðan
að hagsæld hvers héraðs og að
velmegun íbúa þess. Aukin
tækni sparar vinnuafl, en full-
kominni tækni verður ekki
beitt nema hún styðjist við
mikið fjármagn bæði vegna
stofnkostnaðar og rekstrar. Al-
menningur leggur fram vinn-
una, en ríkisvaldið hefur sam-
ráð yfir meginhlut þess fjár,
sem til lánveitinga er eða veitt
sem opinber framlög.
Páll Þorsteinsson
Ef einhver landshluti, hérað
. eða atvinnugrein fær ekki eðli
lega hlutdeild af fjármagninu,
sem til ráðstöfunar er, þá dreg
ur úr tækniþróuninni á því
svæði, atvinnulíf og fram-
kvæmdir dragast aftur úr því
sem annars staðar gerist og
þessu fylgir síðan bein eða hlut
fallsleg fólksfækkun. Er þá
auðskilið, hve mikið er i húfi
fyrir almenning og fyrir lands
byggðina, að atvinnutækjum
og fjármagni þjóðarbúsins sé
dreift til stuðnings atvinnu-
rekstri og framkvæmdum um
allt land.
Á því tímabili, þegar Fram-
sóknarflokkurinn hafði úrslita-
áhrif á stjórn landsins, var
þeirri stjórnarstefnu fyígt, að
ríkisvaldið skyldi veita einka-
framtaki og almannasamtökum
öflugan fjárliagslegan stuðn-
ing og stuðla þannig að sjálf-
stæðum atvinnurekstri margra
manna bæði til sjávar og
sveita og um leið að jafnvægí
í byggð landsins.
Með hinni svonefndu „við-
reisn“ urðu stefnuhvörf. Fjár-
magnið skyldi látið renna þang
að fyrst og fremst sem mest
ar eru líkur fyrir skjótfengn-
um gróða, þangað sem stór-
gróðamenn koma ár sinni vel
fyrir borð.
Stefnumunurinn að þessu
leyti er augljós. Framsóknar-
flokkurinn vill, að fjármagn-
inu, sem ríkisvaldið hefur
umráð yfir, sé dreift til stuðn
ings atvinnurekstri og fram-
kvæmdum, hagsmunir almenn
ings látnir sitja í fyrirrúmi og
lilutur vinnunnar gerður sem
beztur. Nú er stjórnarstefnan
við það miðuð, að gróðasjónar-
mið gildi, en þá verður jafn-
an stærstur hlutur þeirra, sem
bezta hafa aðstöðu til að skara
eldi að sínni köku.
Sagan segir ,að Ingimundi
gamla þótti fagurt um að lit-
ast, er hann sótti upp í Vatns-
dal, sá þar góða landkosti og
nam þar land. „Lyfti þá mjög
brúnum manna.“ Miklu víðar
en þar hlógu Míðar við son-
um. Og sagan hefur endurtek-
ið sig að þessu leyti.
Nú er svo komið, að landkost
ir eru í minni metum en oft-
ast áður, en þeim mun meira
treyst á erlent fjármagn. Lög-
mál peninganna eru voldug og
viðsjál, og ef sú kalrlræna
hyggja, sem treystir á peninga
vald og vaxandi ítök erlendra
auðhringa í atvinnurekstri á
íslenzkri grund, nær undirtök-
um í landsmálum og heldur
þeim til langframa, þá mun
smám saman víða verða sú
lilíð við dal eða fjörð eða
strönd, sem við engum manni
hlær.
Hvemig er þá hægt að fá
breytingar á þeim málum, sein
ríkisvaldið ræður?
Það getur einstaklingurinn
yfirleitt ekki. En íslan.l er Jýð
veldi með þingbundinni stjórn
og lýðræðið veitir tækifæri til
þess, að fólkið, sem stendur
saman nógu margt og nógu
örugglega, getur knúið fram
breytingar á ríkisvaldinu. Það
getur treyst á samtök sín,
stjórnmálaflokkinn, ef því hef-
ur tekizt að gera hann nógu
sterkan til þess, að bann geti
gert það, sem einn eða fáir
megna ekki.
Eftir nokkrar vikur fara
fram almennar kosningar til
Alþingis.
Á kjördaginn hafa kjósend-
urnir valdið í sínum höndum.
ÞRIÐJUDAGSGREININ
Ráðstefna um Vietnammáliö
Ráðstefna um Vietnammálið og
stofnun íslenzkrar Vietnamnefnd-
ar.
íslendingar hafa fram til þessa
verið freanur sinnulitlir um Víet-
nam-málið. Það er álit undirritaðra
að þetta stafi fremur af samtaka-
leysi, en að íslendinga skorti á-
huga eða skilning á móiinu. Öllum
hugsandi körlum og konum hlýt-
ur að vera ljós sú ábyrgð, sem
þetta mál leggur okkur á herðar.
Styrjaldir, jafnvel staðbundnar,
varða hvert einasta mannsbarn á
hnettinum. j
Undanfarnar vikur hafa fariðj
fram viðræður milli nokkurra is-J
lenzkra félagasamtaka um nauðsyn
þess, að við ísl. höfumst eitt-
hvað að í þessu máli. Hefur núj
náðst samkomulag um hinar fyrstu I
samræmdu aðgerðir, í fyrsta lagi
að halda ráðstefnu um Víetnam-
málið, í öðru lagi að stofna íslenzka
Víetnamnefnd. Að samkomulaginu
standa eftirtalin átta félög: Félag
frjálslyndra stúdenta, Félag ót-
tækra stúdenta, Menningav- jg
friðarsamtök íslenzkra kvenna, ftit
höfundafélag íslands, Samband
ungra framsóknarmanna, Samband
ungra jafnaðarmanna, Stúdentafé-
lag jafnaðarmanna og Æskulýðs-
fylkingin — Samband ungra sósía-
lista. Ráðstefnan um Víetnammál-
ið verður haldin dagana 25. og 23.
febr. n.k. í samkomuhúsinu Tjarn-
arbúð í Reykjavík. Dagskrá hennar
verður í meginatriðum á þá leið,
að viðfangsefninu verður skipt í
tvo meginþætti: saga Víetnammáls-
ins verður rædd fyrri daginn, en
seinni daginn verður rætt um bar-
áttuna gegn Víetnamstríðinu. Ráð-
stefnan verður sett af Thor Vil-
hjálmssyni rithöfundi. en meðal
I framsögumánna um fyrri dagskrár
íliðinn verða Magnús Torfi Ólafs-
son fyrrv. blaðamaður og Árni
Gunnarsson fréttamaður. Fram-
sögumenn seinni dag ráðstefnunn-
ar verða m.a. Andri ísaksson sál-
fræðingur, Ólafur Einarsson stud.
mag., Stefán Jónsson fréttamaður
Tómas Karlsson, blaðamaður,
og Sigurður A. Magnússon blaða-
maður.
Eins og fyrr segir er svo fyrsr-
hugað að stofnsetja íslenzka Viet-
namnefnd. Verður hún opin bæði
einstaklingum og félögum. Verk-
efni hennar verður fyrst og fremst
að-skipuleggja og hafa frumkvæði
í baráttunni gegn Víetnamstríðinu
hér á landi. f ávarpi til væntan-
legra stofnenda segja stofnfélðgin
m.a.:
„Aðalréttlætiskrafa víetnömsku
Framhald á bls. 16.