Tíminn - 17.05.1967, Blaðsíða 3

Á ég að gæta bróður
míns
Já vissulega. Hver og einn sem
jétar kristna trú í orði, bann á
einnig að sýna hana í verki. Við
eigum að hjálpa þeim sem við veg
inn liggur, að svo -miklaj leyti,
sem það er l'agt í okkar vald,
enda þurfum við ekki nema að
líta nokkur augnablik í kringum
okkur til að s-já að meðal okkar
er alltaf ein'hver sem þarfnast
hjáipar okkar, í orði eða venki.
Á Faxaskj-óli 2 hé-r í Vest-
mannaeyjum er maður bú-s-ettur
að nafni Þórður Steflánsson. Hann
varð fyrir þeirri iþungu reynslu
fyrir nokkrum ár-um að hann fékk
meinsemd í höfuðið. Þar sem ekk
ert v-arð við þ-etta ráðið hér, var
hann s-end-ur til framandi lands.
Þær einu fréttir sem af honum
bárust -urðu ekki ráðnar í aðra
átt en að lítiil iífsvon værL
Það sýnist hafa gerzt krafta
verk. Hjónin komu bæði heim
(kona h-ans h-afði verið -u-tan til
að vera hjá honum). Hann h-afði
fótavist. Efcki var kv-artað. Hin
ágæta kona 'hans leiddi hann
bvölds og morgna út í fegurð
náttúrunnar, því að þegar hér var
komið h-afði Þórður misst alla
sjón. En athafnaþráin var óskilj-
anle-ga mikil og hann átti vini.
Erlendur bróðir og fl. létu smíða
spunavél undir forustu h-ins list-
ræna vélasmiðis Guðjóns Jónsson-
ar Hásteinsvegi 28. Með þessari
vél spann Þórður tóverk úr
þorskanetariðli (aflögðum þorsika
netum) þ-etta er notað í fa-nga-
línur á báta og skip og
hefur reynzt mjög vel.
M-eð þessiu gátu hjónin unnið
sér og sín-um fyrir brauði og
h-ú'saiskjóli. En nú syrti í áilinn —
það er komið útlent gerviefni að
vísu fínlegra, en mér er sagt ekki
eins sterkt. Með til'komu þessa
efnis hefur salan stórminnkað hjá
Þórði. Er það því tilgangur minn
með þessum fáu línum til þeirra,
s-em fangalínur hafa ke-ypt lijá
Þórði og einnig hina sem á þ-esis
konar tóverki þurfa að halda að
hringja í síma 1439. Með þessu
eru noikkur grömm lögð á vogar-
skál hins góða, sem er í raun-
inni þ-að sem hver og einn ís-
lendin-gur þráir innst í sínu
hjarta.
Vestmannaeyjum 26.4. 1967
Stefán Jónsson
frá Steinaborg.
Eití sýnishorn smekks
og háttvísi
Þar fórum við íslendingar að
gafa, nuddum oikkur um tvær mer-
ar, sem reyndar voru kallaðar
h-estar í Milb. Með gjöf þeirri
bi-rtist ávæningur a-f því að svo
væru skepnurn-ar mikil-sháttar að
tvisýnt sé hvenær annað jafngott
verðu-r til a-ftu-r.
„Forláttu“, sagði gamla fólkið,
þegar líkt stóð á. Það er efilaust
lakari íslenzka en fj-asið um á-
gæti gjafanna, en hvort til svarið
ber m-eiri 'háttiviísi?
Og gefið er tiil Danmerkur.
Einni beztu búfjárræktarþjóð
heimsins — þjóð, sem vel kann
að m-eta kynfestu og stíl í lit og
öðrum einkennum gripa sinna,
eru sendar kynblendingsmerar,
sem búast má við að gefi afkvæmi
ólík móðerninu, hvort sem þá
batnar eða versnar. Sjálfar eru
m-erarnar ósamstæðar að lit og
ólíkar í ganglagi, þótt systur séu,
hvort sem fleira stangast í þeim
„konungiega bús-tofni.“
Vitlega er valið og vel fyrir
talað.
Skammast enginn sín?
Sigurður Jónsson frá Brún.
7 fyrir 8
Kjördæma skipan okkar er
ekki nógu góð.
7 fyrir 8 sýnist mér
sam-eini fyl'ki þjóð.
Þegar síðast __ var brey-tt kjör-
dæmaskipun á íslandi hugsaði ég
talsver-t urn þau mál og komst
að þeirri niðurstöðu, sem ég hef
greint frá: tiu atriði í nýjia stjóm
arskrá bls. 13—14 í þriðja riti
Hreippamans 1959. Næist rita ég
um þessi mál á bls. 72 í 7. riti
og í 8 riti 7 þjóðráð fyrir samtíð
og framtdð á blis. 64—67.
Þeir sem ekki hafa kynnt sér
þessar til'lögur mínar ætbu að at-
huga þær þegar stjórnarskráin
verður -abhu-guð og endurbætt.
Kan Kristjánsson alþingismað-
ur hefur rætt og ritað allmikið
um þessi máil og lagt fram tillög-
ur til abhugunar. Nú 9. maí er rit-
að í Tírnann um „Endurskoðun
stjórnarskrárinnar og sé ég þar að
Karl -h-efur kynnt sér þeissi mál
frá mörgum hliðum.
f þes'sari nýju g-rein 9. þ.m.
eru nefnd 9 málsatriði. 1. For-
setaembættið „Það er topp-
fígúra“ sa-gði sómabóndi fyrir 14
árum. Það kann að vera fullmik-
ið sagt, en meiri völd og makt
hefði forsetinn ef hann væri ætíð
æðsti valdsmaður þjóðarinnar og
veldi með sér 6 valinkunna menn
í ríkisstjórn með samþykki al-
þingiis. Annað, þriðj-a og fjórða
atriði hef ég lítið hugsað um,
en 5. atriði, um þjóðarat-kvæði,
þurfa að vera svo glöggar reglur
að þingmenn geti ekki bannað
þjóðinni að greiða atkvæði um
ágreiningismál, sem míklu máli
skipta fyrir sarntíð og langa fnam-
tíð t.d. hægri h-andar akstur. —
6. atriði um kjörgengi oig kosn-
r
A framabraut
erlendis
Sá maður sem hóf starfsfræðslu
hérlendis var svo sem kunnugt er
Ólafur Gunnarsson ' sálfræðingur
frá Vík í Lóni. En á honum sann-
aðist að „fáir njóta eld-anna, sem
fyrstir kveikja þá.“
Yfirvöld kennslumála þoldu
ekki athafnasemi hans og dugnað.
Ólafur hefir óvenjulega hæfileika
til að lá-ta hlutina hreyfast og
fer sínar leiðir. „Fann ei skyldu
sína heldur að heiðra sama og
allir allt“ --
Starfsfræðsudagar þeir, sem
hann stóð fyrir hér í Reykjavík
og víðsvegar um land, voru áhrifa
rík námskeið og um leið miklar
hátíðir á sína vísu. Margir sakna
þeirra.
Ólafur fluttist af landi brott.
Nú er hann starfandi skólasálfræð
ingur í Svíþjóð.
í sænska blaðinu Falu-Kuriren
9. marz s. 1., er birt mynd af
Ólafi Gunnarssyni og frú hans
Judith. — Segir þar frá því að
hann starfi nú sem skólasálfræð
ingur í Vermlandi.
Falu-Kuriren er aðalblað Dal-
anna og gefið út í Palun, sem er
helzta borgin þar.
í umdæmi Ólafs, eru alls um
30 þúsundir manna búsettar í
nokkrum sveitarfélögum. Hefir
hann sér til aðstoðar við skólasál-
fræðingsstörfin 12 manns. Aðal-
bækistöðvar embættisins eru í
Hagforsborg, sem er stærsta borg
in í Vermlandi.
Ólafur Gunnarsson mun vera
fyrsti íslendingurinn, sem hlotið
hefir sjálfstæða og leiðandi skóla
sálfræðingsstöðu í Svíþjóð, en
þessu starfi hefir hann gegnt frá
1. jan. 1966.
í síðastliðnum september viður
kenndi sérfræðinganefnd sænska
sálfræðingasambandsins menntun
Ólafs jafngild-a sænskri licentiat
menntun .(fil. lic), sem mun vera
æðsta menntagráða Svía að undan
skilinni doktorsgráðu.
Hann hefir þannig hlotið rétt-
indi til að gegna hvers konar sál
fræðingsstörfum í Svrþjóð m. a.
kennslu við æðstu menntastofnan
ir og haf-a í þeim efnum forstöðu
stofnana á hendi. K.K.
ingaaldur vil ég segj-a 17 ára, heið
ariegt fólk ætti að hafa vit á að
veljia forustumenn héraðs og þjóð
ar ef það veiikir ekki dómgreind
sína með áfengi og t-óbaki. Um 7.
8. og 9. atriði segi ég að bezt er
að skipta íslandi í 7 fyiki með 7 g
Framhald á bls. 9.
3
Á VÍÐAVANGI
,.Á framfaraleið"
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
gefið út einhvers konar fylgi-
rit Morgunblaðtiins, Varðar og
ísafoldar, og er þar saman
þjappað sjálfshóli því, sem
dýrlegast hefur tekizt að semja
•á íhaldsheimilinu, eins konar
samstofna „viðreisnar“-guð-
spjall. Á forsíðu er birt m.vnd
af postulum Bjarna. Er það
fríður flokkur á kveðjustund
við Alþingishúsið. Bjarni ritar
aðfararorð og hefur boðorð sín
fimm. Telur hann sig og post-
ula sína hafa unnið dyggilega
eftir þeim í „viðreisninni“ en
eitt ber þó hæst:
„Við atliugun á framvindu
þessara tveggja kjörtímabila
þykir sjálfum mér þetta eftir-
minnilegast“, segir hann.
„Tekizt hefur að koma fram
algerri stefnubreytingu í efna-
hags- og viðskiptamálum. Nú
er farin leið athafnafrelsis í
stað hafta og ríkisforsjár".
Þetta er sem sagt skýrasta
dæmi, sem Bjarni veit um það
að vera „á framfaraleið“.
„Allt annað unnið
fvrir gýg/#
Þegar valdatími núverandi
stjómar var hálfnaður 1963,
lýsti forseti stjómarinnar,
Ólafur Thórs, því yfir, að því
miður hefði stjórninni ekki
tekizt að halda verðbólgunni í
skefjum eins og yfirlýst var
meginmarkmið stjómarinnar f
upphafi, og hann sagði, að
þetta væri svo háskalegt, að
allt annað væri unnið fyrir gýg,
ef þetta tækist ekki. Hann
taldi að stjóminni hefði ein-
mitt mistekizt að stýra réttri
þróun í efnahags- og viðskipta-
málum.
Síðan tók Bjarni við stjórn-
artaumum, og í hans valdatíð
Iiefur verðbólgan ekki aðeins
vaxið svipað því sem var á
valdatíma Ólafs, heldur tvöfait
eða þrefalt meira með geigvæn
legri afleiðingum en nokkru
sinni fyrr.
Tindurinn hans Bjarna
En við næstu leiðamörk lýs-
ir Bjarai ekki þessari þróun
með þeim orðum, að því miður
hafi ekki tekizt að ráða við
verðbólguna, og það sé svo
liættulegt, að allt annað sé unn
ið fyrir gýg, ef það takist ekki,
eins og Ólafur sagði. Umsögn
hans er þvert á móti sú, að
honum þyki það „eftirminni-
legast“ og mikilvægast, að „tek
izt hefur að koma fram algerri
stefnubreytingu í efnahags- og
viðskiptamálum“, sem sagt að
þróun síðustu ára í efnahags-
málunum, óðaverðbólgan, hafi
verið eftirsóknarverðasta keppi
kefli hans í stjórnarstörfum.
Sú gjá, sem Ólafur Thórs
taldi hættulegasta, er tindur-
jnn, sem Bjarni reynir að klífa,
og honum þykir bezt að minn-
ast þess nú, að hann skuli hafa
komizt á þennan tind.
Að berjast við
sjálfan sig
Bjama þykir það lika mikil-
vægt, að stjórn hans hafi horf-
ið frá „höftum og ríkisforsjá“.
Með þessum orðum er hann að
jóðla þá gömlu tuggu, sem r.ú
virðist heizta dúsa íhaldsins
— að höft og ríkisforsjá séu
afkvæmi og fósturböm ann-
arra en S j álfstæðismanna, en
Framhald á bls. 23.
Gamalt vitni vakið upp
Það hefði verið ánægjulégt,
ef „hjálpræðisher“ Morgun-
blaðsin-s hefði lofað gamla
manninum, Sigurði Kristjáns-
syni fyrrv. alþingismanni, að
sleppa við að vera leiddur upp
á pall til þess að vitna um
hættu þá er sáluhjálp manna
stafi af kaupfélögunum og
Samibandinu. Gamlir menn,
sem lokið hafa löngu dags-
verki eiga skilið að lifa í friði
og losna við að rifja upp villu-
kenningar þær, sem þeir hafa
varið verulegum hluta ævi sinn
ar til að útbreiða án árangurs.
Morgunblaðið 11. maí s. 1.
lætur Sigurð endurtaka marg-
sungið lokavers í vínviðarsöng
heittrúaðra andstæðinga sam-
vinnuhreyfingarinnar og síð-
asta úrræði þeirra til þess oð
vekja tortryggni þekkingar-
lausra manna á kaupfélögunum
og SÍS. Hann segir: „Kaupfélög
in höfðu gildi á sínum tíma,
en það tilíheyrir fortíðinni."
Enn fremur segir hann að þing
menn Framsóknarflokksins hafi
stundum verið „teknir ú-t i
Kaupfélaginu rétt eins og hver
önnur vara.“ Sennilega villist
gamli maðurinn þarna á gam-
ansögu, sem sögð var um létt-
lyndan bónda fyrir norðan.
Hann var spurður hvar sonur
hans hefði náð sér í konuefni.
„Hann fékk hana í búð“, sagði
bóndinn og mælti hann það
hvorki til vansæmdar syni sín-
um né tilvonandi tengdadóttur,
heldur af meðfæddum húmor.
Þriðja meinlokan, sem blaða-
manninum tekst að láta Sigurð
Kristjánsson segja er: „Aukin
menntun og meiri fjárráð hafa
dregið úr valdi kaupfélaganna
og drepa þessa kreddu smám
saman.“
Um fyrsta atriðið í þessari
trúarjátningu gamla mannsins
er það að segja, að þegar and-
stæðingar samvinnufélaganna
eru þrotnir að öllum rökum til
þess að sanna fánýti kaupfélag-
anna, grípa þeir gjarnan til
þess ráðs að segja að félögin
hafi haft „gildi á sínum tíma“
en séu nú úr-elt og ga-gn-sl-aus. Á
fyrstu 5C árum kaupfélaganna
hér á landi héldu sömu menn
því fram, að félögin væru þjóð
hættulegar glæfrastofnanir.
Þegar svo við blasti sú aug-
ljósa staðreynd, að kaupfélög
in höfðu átt mestan þá-tt í því
að gera verzlunina innlenda og
frjálsa, að gera framleiðslu
landbúnaðarins að gæðavöru og
afla henni nýrra markaða, að
beita sér fyrir nýjungum í iðn
aði, framleiðslu og tækni, að
koma í veg fyrir að arður af
íslenzkri verzlun rynni burtu úr
landinu og stuðla að því að
arðurinn af vinnu manna og
erfiði félli þeim sjálfum í hlut
á grundvelli réttlætis og sam-
hjálpar, að kaupfélögin höfðu
verið slík lyftistöng framfara í
landinu að engin hafði slík
þekkzt áður, gáfust þeir upp
við hina gömlu áróðursaðferð.
í stað þess reyna þeir nú, í
trausti þess að fólkið i landinu
sé haldið blindu þekkingarleysi
á sögulegum staðreyndum, að
láta sem kaupfélögin hafi ver
ið góð og blessuð, en séu nú úr
elt og gagnslaus.
Aðra skoðun hafa frjálslynd
ir umbótamenn um allan heim,
sem nú sjá þá von helzta fyrir
ráðþrota mannkyn, að efla sam
vinnufélögin og taka réttlætis-
og bræðralags hugsjón þeirra
til fyrirmyndar í mannlegum
viðskiptum. Og aðra skoðun
hafa hinir 30 þúsund kaupfélags
menn og fjölskyldur þeirra hér
á landi, hvar í flokki sem þeir
standa. Þessi rógsaðferð er f
þeirra augum lélegur brandari
á kostnað höfundanna sjálfra.
Þriðja atriðið, sem áður er
nefnt ef taka ætti það alvarlega
er hins vegar bending um það,
sem að vísu ýmsir höfðu grun
um áður, að ef andstæðingar
samvinnufélaganna fá að halda
áfram að ráða í þjóðfélaginu, sé
meiningin að beita áróðri, sem
í vitnisburðinum er kallaður
„menntun“, og stjórn og yfir
ráðum fjármagns til þess að
koma kaupfélögunum á kné og
„drepa þessa kreddu smám
saman". Þetta atriði mætti vera
samvinnufólkinu í landinu til
áminningar og varnaðar um
hvað raunverulega vakir fyrir
andstæðingum samvinnuhreyf-
ingarinnar. Það er viðurkenn-
ing á þeirri bardagaaðferð,
sem beitt er og hótun varðandi
framtíðina. P.H.J.