Tíminn - 17.05.1967, Blaðsíða 11

MIÐVTKUDAGTTR 17. maí 1967
TfMINN
n
KRABBAMEINSRANNS.
Frambald af bls. 5.
rannsókniarstofu á fyrstu bæð
hússins, en að öðru leyti hefur
Leitarstöð A fyrstu hæðina.
Fynstu umferð legíkrabharann-
sóknanna lauk að mestu s. 1.
sumar og höfðu þá alls verið
ra-nnsakaðar um 15 þús. konur,
og viar þá þegar hafizt handa
um aðra umferð. Árið 1966
voru alls 6885 konur rannsak-
aðar, reyndust 20 þeirra vera
með krabbamein, en tala þeirra
sem voru með frumubreyting-
ar var allmiklu hærri. Tveim1-
ur læíknum vtar bætt við starfs-
lið stöðvarinnar um síðustu
áraimót. Frú Alma Þórarinsson
er eftir sem áður yfirlæknir
ag hefur yfirumsjón með öllum
rannsóknum og skýrslu'gerðum
en Ólafur Jensson læknir hetf-
ur yfirumsjón og lokaeftirlit
með frumurannsóknum. M
starfa við stöðina 5 hjúkrunar
konur og tvaer stúlikur við
frumiurannsóknir.
Ti-1 Leitarstöðvar A kemur fólk
sem ekki kennir sér neins meins
en óskar eftir nannsólkn með til-
iiti til krabbameins. Forstöðumað
ur stöðvarinnar er Jón Hallgrímis
son læknir og hefur hiann auk
hinna venjulegu rannsókn,anstarfa
unnið að því að takia saman allar
rannsóknir stöðvarinnar á 10 ára
tímabili, og er því verki langt
komið.
Fjöldi fólks hefúr leitað til
Leitaristöðvar A og hefur hún
vart getað haft undian við að sinna
öllum þeim verkefnum, sem fyrir
hafa l'egið, en með tilkomu aukins
húsnæðis ætti að vera úr þvi bætt
a. m. k. í bili. Stöðin hefur ný-
lega fengið jlapanskar litmynda-
vélar til að leita uppi krabbamein
á hyrjunanstigi og hafa liæknam-
ir Haulkur Jónasson, Tómas Jóns-
s»n og Bjiami Bjamason kynnt
sér meðferð þessara tækja í sinni
hedmisláilfúnni hver. Mð hefur sýnt
sig, að krabbiamein myndast mikiu
frekar í sýrulausum maga heldur
en hjá þeim, sem ha'fa sýrumar
í góðu lagi, og mun því fyrst um
sinn reynt að ná til fólks með
gömul magasár eða sýrulausan
maga. í þessu tilviki má geta þess
að fsland er þriðja hæsta land í
heimi, hvað varðar tíðni maga-
krabba.
Þá hefur Leitarstöð A telkið upp
nýja aðferð til að leita uppi
krabbamein í þörmum. Er það lýs
ing upp í endalþarm, en á því
svæði, sem þannig er hægt að
rannsaka, myndast helmingur
allra krabbameina í þörmum.
Samkvæmt rannsóknum Jóns
Hallgnímssonar hafa ails 4520
manns leitað til Leitarstöðvar A
og eru þar konur í talsverðum
meirilhluta. Alls komu fram 17
krabbameinstiílfelli, en að jafnaði
fengu 8 af hundraði enga sjúlk-
dómsgreiningu.
heilt ár eða svo. Málverkunum
hefur verið smekklega komið fyr-
ir í vinnustofunni, hún er að von
um fremur lítil en getur að öðru
leyti fyllilega dugað sem sýning-
ansalur.
Sýningin verður opin til 22. þ.
m. ög er daglegur sýningartími
frá kl. 14—22.
ÍTALSKA FATALÍNAN
Framhald af bls. 5.
ítalirnir sýndu þarraa og at-
hygli, en sumt aif fatnaðinum
var kannski einum of frábrugð
ið venjulegum klæðnaði, en
gaman að sjá hann engu að síð
ur. Það voru Tita Ros.si og
Faraoni í Róm, Piashim Tta'l-
cashmere og Carla Ferrero í
Turin, Cari Merving og Merv-
ing og Lias í Turin, Saba í
Alessandria og Swan í Mílan,
sem sýndu þarna framleiðslu
sína.
SÝNING EGGERTS
i
Framhald af bls. 5.
19 sýningar og tekið þátt í 12 i
samsýningum. Þá hélt Eggert eitt;
sinn málverkasýningu um _ borð í 1
millilandaskipi á leið frá Ástralíu |
til Evrópu, og mun þar um al-
gert einsdæmi að ræða, a. m. k.
hvað tekur til íslenzkra listmálara.
Enda þótt liðin séu rétt 40 ár
frá því að Eggert hélt sína fyrstu
málverkasýningu, verður sýning
sú, sem nú stendur yfir, vart kö'll
uð afmælissýning, að því er Egg
ert segir sjálfur, enda er hér ekki
um að ræða yfirlitssýningu, sem
sýnir þróun hans sem listamanns,
heldur eru þetta aðallega fremur
nýjar myndir. Blaðamaður Tím-
ans innti Eggert eftir því, hvers i
vegna hann tæki vinnustofu sína
fram yfir sýningarsali borgarinn- j
ar, en bann kvað ógerlegt að sýna j
nokkurs staðar nema í Bogasaln-!
um og væri hann upptekinn í l
AÐALFUNDUR EIMSKIP
Framhald af bls. 5.
inn aldrei verið meiri bæði á er-
lendum og innlendum höfnum og
nemur aukningin miðað við árið
1965, í eriendum höifnum 171 við-
komu og á höfnum úti á landi
384.
Árið 1966 voru vörufilutningar
með skipum félagsins samtais 423
þús. tonn, og er það um 76 þús.
tonnurn eða 21,73% meira þunga-
magn en árið 1965.
Farjþegar með skipum félagsins
milli landa árið 1966 voru sam-
tals 7.928, en það er 583 farþeg-
um færra en árið 1965. Með ms.
Gulilfossi ferðuðust 7.206 ferþeg-
ar og með öðrum skipum 722 far-
þegar.
Samkvæmt efnaihagsreikningi
fólagsins námu eignir þess um síð
ustu áramót kr. 374.007.011,11, en
skuldir að meðtöldu hlutafé kr.
356.870.180.16, þannig að eignir
umfram skuldir á efnahagsreikn-
ingi nema kr. 17.136.830.95. Eru
skip félagsins, 12 að tölu, þá bók
færð á tæpar 136 milljónir króna.
í skýrslunni segir, að eitt mesta
nauðsynj'amiál félagsins sé að
byggja sem allra fyrst vandað
vörugeymsiluhús með öllum ný-
tízkuútbúnaði. Hafi að undan-
förnu staðið ytfir samningar í
þessu efni við Reykjiavíkurhöfn,
og sé málum nú svo komið, að
Eimski'pafélagið muni mega
vænta þess að fá á næstunni heirn
ild Hiafnarsjóðs til byggingar
vörugeymsluhúss á ákjósanlegasta
athafnasvæði í austurhluta Reykja
víkurihafnar, og þá jafnframt alla
þá fyrirgreiðslu, er hafnarstjórn
i getur látið í té, um byggingu á
öðru athafnasvæði á Austurbakka.
Er áætlað að fyrsti áfangi hins
fyrirhugaða vörugeymsluhúss
kosti um 60 milljónir króna.
Tillaga sú, sem samþykkt var
á fundinum um útgáfu jöfnunar-
hlutabréfa og aukningu blutafjár,
var í samræmi við ályktun síðasta
aðalfundar, en þar sem um er að
ræða breytingu á samþykktúm
félagsins, þarf samþykki tveggja
aðalfunda.
Tillagan, sem hlaut fullnaðar-
afgreiðslu á þessum aðalfundi,
hljóðar svo:
„1) Að H/f Eimskipafélag ís-
lands neyti þeirrar heimildar, sem
í skattalögum er veitt um útgáfu
jöfnunarhlutabréfa, þannig að
hlutaf'é félagsins verði tvöfaldað,
þ. e. hækkað úr kr. 16.807.500.00
í kr. 33.615.000.00.
Utgáfa jiöfnunarh'lutabréfa fari
fram að loknum aðalfundi 1967.
Felur fundurinn félagsstjórn að
afihenda hluthöfum án endur-
gjalds jöfnunarlhlutabréfin í réttu
hlutfalli við skrásetta hlutafjár-
eign þeirra.
2) Að á árunum 1967 tii 1. júlí
1971, verði stefnt að aukningu
hlutafjárins um all að 66,4 millj.
króna, þannig að það verði sam-
tals 100 millj. króna.
Felur fundurinn félagsstjórn
að leita til núverandi hluthafa um
þessa hlutafjáraukningu. Skal Mut
höfum gefinn kostur á að kaupa
aukningarihl'uti á nafnverði í réttu
hlutfalli við hlutafjáreign þeirra,
og greiða þá með jiöfnum atfborg-
unum á fjórum árum frá 1. júlí
1967 að telja. Hlutabréf sku'lu gef
in út um leið og greiðsla fer fram.
Að svo mi'klu leyti sem hlutbaf-
ar hafa ekki skrifað sig fyrir aukn
ingarhlutum fyrir árslok 1967, er
félagsstjórn heimilt að selja hverj
um sem er aukningarhluti fyrir
það verð og með þeim greiðslu-
skilmálum, er félagsstjórn ákveð-
ur“.
í stjöm Eimskipafélagsins eru
nú: Einar B. Guðmundsson, Birg-
ir Kjaran, Thor R. Thors, Pétur
Sigurðsson, Hialldór H. Jónsson og
Ingvar Vilhjálmsson. Jón Áma-
son, sem var í stjórninni, baðst
undan endurkjöri.
Af hálfu (Vestur-iíslendinga em
í stjóminni Ámi G. Eggertsson
og Grettir Eggertsson.
KAPPREIÐAR FÁKS
Framhald af bls. 5.
800 metra stökk. Fyrstur Þytur
á 68.3 sek. Eigandi hans er Sveinn
K. Sveinsson en knapi Aðalsteinn
Aðalsteinsson. Annar Faxi 73.4
sek. Eigandi Magnús Magnússon.
Þriðji Kalli á 75.3 sek. eigandi
Baldur Bergsteinsson.
í góðhestakeppni sigraði Grani
Leifs Jóhannessonar, annar var
Gautur, eign Sigriðar Johnson og
þriðji Börkur Þorláks G- Ottesens.
Hæstu verðlaun voru veitt fyrir
800 metra hlaupið. 1. verðlaun
voru 8 þús. kr. 2. verðlaun 4
þús. kr. og 3. verðlaun 2. þús. kr.
Samhliða 1. verðlaunum í því
hlaupi er veitur farandbikar, sem
nefndur er Björnsbikarinn.
Fyrir skeið eru hæstu verðlaun
in 4 þús. kr. 2. verðlaun 2 þús. kr.
og 3. verðlaun 1. þús. kr.
í 250 m. stökki eru 1. verðlaun
2 þús. kr. 2. verðlaun 1 þús. kr.
og 3. verðlaun 500 kr.
350 metra stökk. 1. verðlaun 4
þús. kr. 2. verðlaun 2 þús. kr.
og þriðju verðlaun 1 þús. kr.
1. verðlaun í gæðingakeppninni
em farandbikar sem gefinn er af
Árna Gestssyni heildsala.
Eins og fyrr er sagt var mikið
veðjað á kappreiðunum. 250 metra
stökkið gaf bezt af sér af öllum
hlaupunum, en þar gáfu 25 kr.
170 kr.
Áhugi á hestamennsku eykst
stöðugt og í sumar eru margar
hópferðir út á land. Fjölmennast
ir munu hestamenn fara á fjórð-
ungsmótið sem haldið verður á
Hellu í júnímánuði n. k.
AL>/ARLEGT ÁSTAND
Framhals aí öls. i
lakari en verið hafði undanfarin
ár. All mikil skuldasöfnun kom
því fram í ýmsum héruðum, bæði
við kaupfélögin og við lána'stofn-
anir.
— En hvað er svo að frétta frá
vetrinum, r«m nú er liðinn?
— f vetur hefur mjólkurfram-
leiðslan haVhð áfram að dragast
saman og á sönabilinu frá 1. sept.
s.l. til 1. maí er hún 10,4% minni
yfir landið í heild en á sama
tímia árið á undan. Af þessu öllu
er augljóst, að hagur bænda er
nú mun lakari en verið hefur und
anfarin ár.
— Hvernig er svo útlitið nú
með vordögunum í sveitum lands-
ins?
— Veturinn var mjög gjaffelld-
ur og langur. Hann lagðist
snemma að og var snjóþungur, þó
að vísu kæmi góður kafli eftir
áramótin, en síðari hlutinn hefur
verið heldur erfiður hvað
HSarfar criprfír Vnrití hpf-!
ur verið kalt allt fram að þess-
ari viku og allvíða um land hafa
verið frostnætur allt til þessia. Það
er því algerlega gróðurlaust um
allt land. Eins og ég sagði áðan
voru heybirgðir með minnsta m'óti
í haust og hey hafa gefizt mjlög
upp í vetur, þótt bændur hafi
reynt að drýgjia þau með því að
geifa með allra mesta móti af
kjarnafóðri. Sums staðar er orð-
inn heyskortur nú með vordög-
unum, sem mjög er erfitt að bæta
úr, því að hey er tæpast neinsstað
ar að fá. Menn eru að reyna að
bjarga bústofninum, sem allur er
á gjöf ennþá, með mikilli notkun
kjamfóðurs.
— En er þá auðvelt fyrir bænd-
ur að afla sér nægilegs kjarnfóð-
urs?
— Nei, það er miklum enfiðieik
um bundið. Þar koma tii hinar
enfiðu fjárhagsástæður bænda og
að þau fyrirtæki, sem annast inn-
flutning og sölu jafnþýðingarmik-
illa vara og kjarnfóðurs og áburð-
ar, eiga við mjög mikinn rekistr-
arfjárskort að búa.
— Já, hvað er að frétta af þeim
málum? Hivemig standa sakir varð
■andi hin margumtöluðu afurða-
lán?
— Reikstrarlán út á sauðfjáraf-
urðir hafa staðið í stað áð krónu-
tölu, eða því sem næst uim 10 ára
'S’keið og þó fremur lækkað. En
verðmæti afurðanna hefur hins
vegar aukizt mjög miikið á þessu
10 ára tímabili. Verðmæti sauð-
'fjiárafurða var, sam'kvæmt verð-
'lagsgrundvallarverði árið 1959,
■tæpar 270 milljónir króna, en er
nú á ytfirstandandi verðlagsári um
850 milljónir, þannig, að það hef-
ur aukizt um á milli 300 og
400% að verðmæti. Jafnframt hef
ur notkun rekstraryara farið stór-
kostlega vaxandi. Árið 1949 voru
áburðarkaup bænda um 72 millj.
króna, en eru áætluð núna í ár
um 220 millj. og hatfa meira en
þrefaldast að krónutölu. Svipað
hlutfall er í aukningu á verðmæti
kjarnfóðurs á sama tímabili. Aðr-
ar rekstrarvörur hafa stórhækkað
líka, svo sem vélar, varahlutir og
annað er til vélanna þar, en
eins og öllum er kunnugt byggja
bændurnir framleiðslu sína á vél-
væðingu í vaxandi mæli og það
er þeirra eina ráð gegn fólks-
fækkunni í sveitunum og skorti á
vinnuafli. Þarna er um stórbost-
legar fjárhæðir að ræða, sem bænd
urnir geta enganveginn án verið.
Niðurstaðan verður því sú, að
samvinnufólögin eiga í mjlög mikl
um örðugleikum, þó ekki sé meira
sagt, með að útvega þeim þessar
lífsnauðsynlegu rekstrarvörur,
vegna þess að greiðslugeta bænd-
anna sjálfra er stórlega skert,
eins og ég hefi lýst. Það er því
að skapast mjög alvarlegt ástand
víða um land og getur leitt til
beins hallæris, ef ekki tekst að
tryggja nægilegt kjarnfóður.
Núna þessa dagana er von á skip-
um með kjarnfóður til landsins,
en allt er í óvissu um það hvort
hægt verður að leyisa það út nægi-
lega snemma, vegna fjárskorts.
Sama er að segja um áburðinn.
— Og hvað er helzt til ráða til
þess að forða frá vandræðum?
— Stéttarsamband bænda hefur
verið að vinna að því. í vetur með
viðræðum við Seðlabankann, eða
stjórn hans, að fá aukningu á þess
um rekstrarlánum. Það hefur ver-
ið farið fram á að þau yrðu veru-
lega aukin til þess að greiða úr
þessum vandræðum. Þetta erindi
okkar hefur ekki fengizt afgreitt
ennþá hjá stjórn Seðlabankans,
en fáist ekki jákvæð lausn á því
alveg þessa dagana, þá getur það
leitt til stórkostlegra vandræða,
og jiafnvel ha'llœris á ýmsum stöð-
um á landinu.
— Það er stórt orð hallæri, og
lætur mönnum ekki kunnuglega í
eyrum. Er ástandið virkilega
svona alvarlegt?
— Já, það er satt, hallæri er
hryllilegt orð. En því miðiur, á-
standið er svona alvarlegt og það
verða allir að gera sér ljóst. En
hins vegar eigum við fastlega von
á því og treystum því, að úr
þessu verði bætt og málaleitun
Stéttarsambandsins hjá Seðlabank
anum fái jákvæð svör.
— En ef það verður ekki? Hivað
þá?
— Það hlýtur að verða, því
annars er voði á ferðum. Sauð-
burður er byrj-aður og allt fé á
gjöf, eins og ég sagði áðan. Jafn-
vel þó nú fari að hlýna, sem
maður sannarlega vonar, verður
ekki komizt líjá því að gefa án-
um mikið kjarnfóður, því ekki er
hægt að moka í þær heyjum vegna
þess hve lítið er af þeim, annars
mjólka þær ekki lömbunum, en
á því vel'ta afurðirnar næsta haust.
Það er ekki aðeins um það að
ræða að halda lífinu í sauðfénu,
heldur eru afurðirnar í veði. Al-
veg sama máli gildir um kýrnar.
Þar verður einnig um stórkostleg
an samdrátt afurða að ræða, ef
fóðurskortur verður.
— En hverju viltu svo spá um
sumarið?
— Ég vil engu spá, en ef tíð-
in fer nú batnandi og hlýnar
virkilega í veðri, er ástæða til að
vona að grói sæmilega fljótt, því
blaki er ekki mikill í jörðu. Og
ef ekki skortir áburð í vor ætti
að geta orðið sæmileg spretta á
túnum í sumar, því ekki mun nú
vera um verulegt kal í túnum að
ræða, a.m.k. ekki um meginhluta
landsins. Og það er harla þýðingar
mikið nú, þegar öll hey í land-
inu verða gefin upp, að ekki þurtfi
að takmarka áburðarnotkun og
hægt verði að tryggja svo sem
mögulegt er, að heyfengur verði
góður í sumar. Nú verður að
leggja alla áherzlu á það, að afla
sem mestra heyja, svo ekki komi
til þess aftur að fóðurskortur
verði í l'andinu. Og það er sann-
arlega von mín, að allt verði gert
sem unnt er til þess að greiða fyr
ir bændum í yfirstandandi erfið-
leikum, sem þeir eiga fullan rétt á
og er þar að auki þjóðarnauðsyn,
og að þeir fái síðan gott og far-
sælt sumar.
Það er einlæg ósk Tímans, að
þessar vonir formanns Stéttarsam
bandsins rætist. AUir hugsandi
menn í landinu hljóta að gera sér
grein fyrir því, að nútíma land-
bunaður verður ekki stundaður
án rekstrarfjár. Bændur á ís-
landi hafa unnið það afreksverk,
að stórauka framleiðslu sína þrátt
fyrir síminnkandi vinnuafl og
vaxandi fólksfæð í sveitunum. Það
hafa þeir gert með þvi að auba
og bæta vélabost í stórum stil og
með síaubinni notbun áburðar
og bjarnfóðurs. Grundvöllur alls
þessa er fjármagn, bæði til fjár-
festingar og rebstrar. Áður byggð
ist landbúnaðurinn á afli vinn-
andi handa, nú á fjármagni.
Tíminn þabbar Gunnari Guð-
bjart’ssyni fyrir hispurslausar upp
lýsingar um ástandið innan land-
búnaðarins nú í dag, sem hann
þebbir manna bezt. Um leið vill
blaðið sbora á bændur landsins að
standa fast að babi forustumanna
sinna í baráttu þeirra fyrir rétt-
látum úrbótum í vandamálum
bændastéttarinnar og fyrir sbiln-
ingi stjórnarvaldanna og lands-
manna allra á þörfum landbún-
aðarins. Það er sannarlega ekki
vitnisburður um velgengni, ef lát-
ið verður hjá líða að forða sveit-
unum frá hallæri vegna tímabund
ins óhagstæðs árferðis. Og það er
ósæmilegt nútíma þjóðfélagi, að
tryggja ebki undirstöðu atvinnu-
vegi, eins og iandbúnaði, réttlát-
an og nauðsynlegan aðgang að
rekstrarfé, á sama tíma og til
bændanna eru gerðar látlausar
kröfur um tækni, hagræðingu og
öflun lífsnauðsynja handa lands-
mönnum öllum.