Tíminn - 10.09.1967, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
SUNNXJDAGUR 10. s«pt. 1967.
Nýr boðskapur
í forysbugrein MorgunblaSs
íns 29. fyrra mánaðar sagði á
þessa leið:
„Svo kann að fara, að ekki
reynist unnt fyrir íslenzku
þjóðina að halda fyllilega þeim
líEskjörum, sem við höfum
búið við að undanförnu, en þau
eru líka hin langsamlega beztu,
sem Menzka þjóðin hefur þekkt
og því engin vá fyrir dyrum,
þótt kjörin yrðu eitthvað lakari
um skeið, á meðan verið er að
komast yfir þá erfiðleika, sem
að steðja.*
Hér kveður við nokkuð ann-
an tón en í sama blaði fyrir
kosningamar 11. júní síðastl. Þá
var það kallaður ■ barlómur og
svartsýni hjá Framsóknarmönn
um þegar þeir héldu því fram,
að óhjákvæmilegt yrði að gera
víðtækar ráðstafanir til efling
ar atvinnuvegunum á komandi
hausti, ef ekki ætti því ver að
fara. Af hálfu Framsóknar
manna var þó aldrei haldið
rram, að ástandið væri svo
alvarlegt, að til beinnar kjara
skerðingar þyrfti að koma. Það
íefðu áreiðanlega ekki orðið
aeitt smáletraðar fyrirsagnir í
\Tbl., ef slíku hefði verið hald-
ið fram þá.
Hverju var lofað?
Fyrir kosningamar var
akki boðuð kjaraskerðing í Mbl.,
íeldur lofað kjarabótum. Það,
rar sagt, að „viðreisnin“ hefði
iorkað því, að atvinnuvegirnir
oyggðu á traustum grundvelli,
eða „traustum grunni viðreisn
irinnar“ eins og Jóhann Haf-
;tein mun hafa orðað það. í
ilyktun landsfundar Sjálfstæð-
sflokksins, sem haldinn var
i síðastl. vori, sagði á þessa
leið:
„Þótt verðfall framleiðslunn-
ír kunni að draga úr hagvexti
im sinn, þá er efnahagur þjóð
írinnar nú svo traustur, að
rnðið á að vera að forðast
æruleg efnahagsleg vandræði,
:f skynsamlega er á mál-
jm haldið."
í framhaldi af þessu hljóðaði
‘yrsta og helzta fyrirheit lands
'undarins á þessa leið:
„1. Stefnt verði að víðtæku
iamkomulagi um verðlag og
;aupgjald, er treysti gengi
:rónunnar og tryggi atvinnuveg
mum samkeppnisaðstöðu, en
aunþegum batnandi kjör.“
Hér er sannarlega ekki ver-
ð að boða kjaraskerðingu, held
ir er heitið í sömu andránni
ið atvinnuvegunum skuli
ryggð samkeppnisaðstaða og
áunþegum batnandi kjör!
síldaraflinn
Nú kunna einhverjir að
>egja, að ástandið hafi breytzt
njög til hins verra síðan kosn-
ngar fóru fram. Þá var þó vit
ið um verðfall síldarafurðanna.
há var vitað, að aflinn á vetrar
/ertíðinni varð minni en allra
ieinustu árin. Hins vegar var
?á ekki vitað um, að síldar-
iflinn á sumarveiðunum yrði
ninni en seinnstu árin. En það
sr ekki nýtt, að síldaraflinn hafi
oröið litill en þó ekki þurft að
grípa til neyðarúrræða. Árin
1955—1960 varð heildarsíldar-
aflinn, sem hér . segir sam-
kvæmt Fjármálatíðindunum,
(talið í tonnum):
1955
1956
1957
1958
1959
1960
55.437
100.465
117.495
107.319
182.562
136.438
Meðalaflinn á þessu sex ára
tímabili var 116.119 tonn. .
Um síldaraflann í ár, eru þess
ar upplýsingar fyrir hendi: 5.
ágúst síðastl. var síldaraflinn
sunnanlands orðinn 40.611
tonn, og 26. ágúst sl. var síldar
aflinn austanlands orðinn 154.
703 tonn, eða samtals 195.31
tonn, sem er 68% meiri afli að
magni til en meðal ánsveiðin
var 1955 til 1960.
Það er vitanlega áfall, að
síldaraflinn í ár skuli verða
mun minni en þegar hann hef
ur orðið mestur. En rétt er þá
einnig að minnast þess, að
hann þefur oft orðið stórum
minni en í ár, án þess að það
eitt hafi þurft að orsaka neyð
arráðstafanir.
Þótt sfldarafllnn í ár sé enn miklu minni en allra seinustu árin, er hann
samt orSlnn 70% meiri en meSalafli áran'na 1955—60.
Menn og mákfni
Fyrirætlanfr ríkis-
stjórnarinnar
Það er bersýnilegt, að ríkis
stjórnin hyggst nota sér sam
drátt síldaraflans til þess að
réttlæta kjaraskerðingarráð-
stafanir, þótt allt öðru væri
heitið fyrir kosningarnar. Allur
áróður stjórnarblaðanna ber
þess blæ, að ætlunin sé að
skapa eins konar hræðslu-
ástand, er fái fólk til að sætta
sig við næstum því hvað sem
er. Nú er því keppzt við að
mála ástandið eins dökkt og
það var málað bjart fyrir kosn
ingarnar.
Helzt virðist það ætlun stjórn
arflokkanna, þegar búið er að
hræða fólk nógu mikið og
nógu lengi, að grípa til beinnar
eða óbeinnar gengisfellingar, þ.
e. annað hvort að skrá verðgildi
krónunnar minna eða leggja
á nýja stórfellda skatta og
verja þeim til uppbóta. Nið-
urstaðan verður svipuð fyrir
almenning, hvor leiðin sem val-
in er. Sennilega verður svo lög-
fest kaupbinding í einu eða
öðru formi. Það er a. m. k. vilji
Sjálfstæðisflokksins.
Orsök
erfióleikanna
Til þess að gera sér ljóst,
hvað gera þarf, verður fyrst
að átta sig á því, hverjar eru
orsakir erfiðleikanna. Megin-
orsakirnar eru ekki verðfall og
aflabrestur, þótt þetta tvennt
eigi sinn þátt í þeim. Höfuð
orsökin er sú, að það hefur ver
ið vanrækt að búa viðunanlega
að íslenzku framtaki. Lagðar
hafa verið á atvinnuvegina f'jöl
margar nýjar álögur, sem saman
lagt mynda þunga byrði. Beitt
hefur verið gegn þeim stórfelld
um lánsfjárhöftum og vaxtaokri.
Launþegum hefur verið neitað
um kjarabætur í öðru formi
en kauphækkunum, sem lent
hafa með fullum þunga á
útflutningsframleiðslunni. Iðn
aðinum hefur verið neitað um
nauðsynlegar leiðréttingar á
tollum. Erlendar iðnaðarvör-
ur hafa verið fluttar inn ótak-
markað, án þess að íslenzk
fyrirtæki væru undir það bú
In að mæta slíkri samkeppni.
Þannig mætti lengi rekja það,
hvernig þrengt hefur verið að
íslenzku framtaki.
Nauðsyn nýrrar
stefnu
Ef sömu stefnu verður fylgt
í þessum málum og gert hefur
verið undanfarið, munu ráðstaf
anir eins og gengisfelling og
auknar uppbætur reynast
hrein bráðabirgðaúrræði, sem
eru líklegust til þess eins að
gera illt verra. Það þarf allt
annað til að sigrast á þeim
erfiðleikum, sem nú er glímt
við. Að þessu var vikið í sjón-
varpskynningu flokkanna fyr
ir kosningarnar og fórust þá
einum af fulltrúum Fram-
sóknarflokksins, Þórarni Þór-
arinssyni, orð á þessa leið:
— Það er skoðun Framsóknar
manna, að hinir miklu fjárhags-
legu erfiðleikar, sem nú er
glímt við, verði ekki sigraðir
með neyðarráðstöfunum eins
og gengisfellingu, auknum upp
bótum eða öðru þess háttar. Þeir
verða aðeins sigraðir með marg
háttuðum ráðstöfunum og mis-
munandi, sem allar beinast að
því að efla íslenzkt framtak til
að hagnýta sér nýja tækni og
ný vinnubrögð. Aðeins með
þvi að búa vel að íslenzku fram
taki verður unnt að tryggja
næga atvinnu, bæta lífskjörin,
og efla félagslegar og verkleg-
ar framfarir. —
Það, sem nú skiptir höfuð-
máli, er að breyta viðhorfinu til
íslenzks framtaks. Afnema ýms
ar álögur, _ 0 sem lagðar hafa
verið á atvinnuvegina. Draga
úr lánsfjárhöftunum. Bæta
vaxtakjörin. Afnema tolla á
iðnaðarvélum og hráefni til iðn
aðar. Veita meira fjármagni til
aukinnar hagræðingar og vél-
væðingar. Skapa hvers konar
rannsóknarstarfsemi betri að
stöðu.
Markvissar fram-
kvæmdir
Það skiptir jafnframt höfuð
máli, ef sæmilegur árangur á að
nást, að takmörkuðu fjármagni
og vinnuafli þjóðarinnar verði
beint að þeim verkefnum, sem
mest eru aðkallandi,- í áður-
nefndri sjónvarpskynningu, var
viðhorfi Framsóknarmanna til
þessara mála lýst á eftirfarandi
hátt:
— Það er fjölmargt ógert á ís-
landi. Það er kannski ekki
hyggilegt að segja það fyr-
ir kosningar, en það verður
samt að segjast, að það er ekki
hægt að gera það allt í einu,
sem gera þarf. Þessvegna er
það grundvallaratriði í stefnu
Framsóknarflokksins, að gerð
verði áætlun, sem tryggi for-
gangsrétt þeirra framkvæmda,
sem gera þarf. Þessa áætlun á
að framkvæma með samstarfi
ríkisins, atvinnurekenda og
stéttarsamtaka.
Hvaða framkvæmdir eiga að
hafa forgangsrétt samkvæmt
þessari stefnu Framsóknar-
manna? Fyrst og fremst fram-
kvæmdir, sem miða að því að
efla atvinnuvegina, auka fjöl-
breytni þeirra, gera þá hag-
kvæmari og ódýrari. Það er
líka óhjákvæmilegt fyrir ís-
lenzka atvinnuvegi að fylgjast
vel með í þeirri tæknibyltingu,
sem nú fer fram í heiminum,
því að ella dregst þjóðin aftur
úr og lífiskjörin verða lakari
hér en annars staðar. En það
kostar stórfellt fjármagn að
fylgjast með í þessari tækni-
byltingu. Þess vegna leggja
Framsóknarmenn á það megin-
áherzlu að atvinnuvegunum
verði séð fyrir nægu fjármagni
Því má ekki loka spariféð inn
í Seðlabankanum, heldur verð-
ur að veita því til atvinnuveg-
anna og útvega þeim erlent
fjármagn til viðbótar.
Verði atvinnuvegunum séð
fyrir nægu fjármagni og sæmi-
lega búið að þeim að öðru
leyti, t.d. í skattamálum, þá er
það trú Framsóknarmanna, að
ekki muni standa á íslenzkum
framtaksmönnum að vinna
hinn hluta verksins. Hinar mik-
lu framfarir, sem hér hafa orð-
ið seinustu áratugina, sýna ótví
rætt að íslenzku framtaki má
treysta. —
Trúin á erlenda
forsjá
Ef til viíl er hér komið að
kjama málsins, því sem skilur
nú mest á milli í fslenzku stjóm
málum. Það er mismunandi trú
á íslenzkt framtak. Þeir stund-
arerfiðleikar, sem hljótast af
aflabrestinum á síldveiðunum,
hafa orðið til þess, að Mbl.
og forsætisráðherrann hafa byrj
að nýjan söng um nauðsyn
þess að efla erlent framtak á
Íslandi. í útvarpsviðtali hef
ur forsætisráðherra Ifka gefið
til kynna, að þessir erfiðleikar
geri það enn meira aðkallandi
en ella, að ísland tengist efna-
hagsbandalögunum í Evrópu á
einn eða annan hátt. Stundar-
erfiðleikana á þannig heldur en
betur að nota. í fyrsta lagi á
að nota þá til að sætta þjóðina
við kjaraskerðingu, þvert ofan
í kosningaloforðin í vor. í öðru
lagi á að nota þá til að láta
þjóðina fallast á inngöngu 1
efnahagsbandalögin i þeirri trú
að það leysi vanda hennar.
Efnahags-
bandalögin
Það er vitanlega sjálf ®í»trt að
þjóðin fari að athuga afstoöu
sína til efnahagsbandalaganna
og meti á því kost og löst. En
þar er um stærri mál að rraða
en svo, að taka eigi um það
skyndiákvarðanir. vegna bráða
birgðaerfiðleika. Sú revnsla
er þegar fengin af efnahags-
bandalögunum. að þátttaka i
þeim er ekki nein einhlít vörn
gegn efnahagslegum erfiðleik
um. Danir eiga i miklu basli
þrátt fyrir aðildina að EFTA
og Luxemborgarmenn. þrát*
fyrir aðildina að EBE Menn
skulu því taka með mikilli eát
þeim gyllingum forsætisrái'
herrans. að hér sé að finn -
hina gullnu lausn Eti allt þott
skraf hans og Mbl. sýnir hin
vegar vel, hve mjög vissir lei^
togar Sjálfstæðisflokksins setia
allt sitt traust á erlent framtav
og erlenda forystu.
Það virðist ekki hvarfla að
þeim, að hægt sé að sigrast a
erfiðleikunum með þvi að eíla
íslenzkt framíak.