Alþýðublaðið - 31.10.1987, Page 16

16
Laugardagur 31. október 1987
geta veitt. Þarna er ennfrem-
ur samfélag útvalinna sem
hvetur einstaklingana inn-
byröis til árangurs í rann-
sóknum. Þaö er því hvorki
tími né staður til að fá móral;
enda fari rannsóknir vfsinda-
mannanna að ganga vel,
verða þeir helteknir af árangr-
inum í sinu fagi.
Aðeins eitt skot
Johnson útskýrir starf
deildarinnar fyrir okkur og
hann lýsir einstökum vopn-
um i smáatriðum. Aðalvand-
ann telur hann vera eldflaug-
arnar: „Þær eru ekki nógu
stórar og sterkar til að lyfta
þeim tækjum sem þarf að
koma út I geiminn ef byggja
á geimvarnarkerfið upp. Gróf-
lega þarf slík flaug að geta
lyft rúmum 2 tonnum. Slík
flaug er ekki til í dag. Við
verðum einnig að geta skotið
vopnum hraðar á loft en við
getum I dag. Það væri
kannski hægt að flytja skot-
pallana til Alaska til að ná
hraðar upp.“
Johnson dregur því eftirfar-
andi ályktun: „Best er að
hafa sem flest geimvarnar-
vopnin á jörðu niðri. Til dæm-
is 100 færanlegar leysigeisla-
byssur. En séu vopnin út í
geimnum, sem sum verða
óneitanlega að vera staðsett,
er best að hafa þau eins hátt
uppi og hægt er vegna bugð-
unnar á hnettinum. Hins veg-
ar verðum við að muna að
leysigeislabyssur geta ekki
hafið skothrið. Þær skjóta að-
eins einu skoti sem verður
að hitta. Og það verður ekki
hægt að gangsetja röntgen-
leysibyssuna nema með
kjarnorku. Það þýðir að ef
hún á að komast i gagnið
verðum við að gera a.m.k. 10
kjarnorkusprengingar í til-
raunaskyni."
Ský otfönmír
vandamál
|^Það er komið hádegi. Við
^pngum yfir í matskálann.
Hitinn er aðeins bærilegri
þar inni. Salurinn er stór,
með mörgum borðum, hann
er I Ijósum litum og bergmál-
ar af diskaglamri og samræð-
um. Eftir matinn er okkur ek-
ið enn innar í svæðið, gegn-
um nýjar girðingar og fram-
hjá nýjum vöröum sem at-
huga passa okkar. Við erum
nú staddir á svæði leyndar-
mála og fáum því aðeins að
hreyfa okkur eftir gefnum fyr-
irmælum.
Hér hitti ég Samuel F.
Eccles, sterklegan, grannan
mann um fimmtugt. Hann er
gráhærður, broshress, sól-
brenndur og í Ijósum jakka.
Eccles er eðlisfræðingur og
einn vísindamannanna að
baki elektrónuleysi byssunn-
ar (Free Electron Laser),
tækni sem byggir á að
elektrónískum geisla er um-
breytt í leysigeisla. Leysi-
geislinn er innan rófs sjáan-
legs Ijóss og leysigeislinn
sendur á sjáanlegum Ijósöld-
um.
Eccles útskýrir mátt
elektrónuleysibyssunnar:
„Leysigeisli ferðast með
hraða Ijóssins. Hugmyndin er
að skjóta geislanum í eld-
flaugar óvinarins áður en
kjarnaoddarnir leysast úr
læöingi. Geislinn brennur sig
inn í yfirborð flaugarinnar og
sendir sjokköldur inn I vopn-
ið og eyðileggur það. Þetta er
draumurinn. Hvort það virkar
I dag, veit enginn. Hins vegar
verður leysigeislinn að ferð-
ast gegnum skýlausan himin.
Þar af leiðandi þyrfti að
byggja slíkar leysigeislabyss-
ur á 7 eða 8 mismunandi
stöðum ájörðu niöri, til aö
tryggja að ekki sé skýjað á
öllum stöðum ef kjarnorku-
árás yrði gerð. En vandamálin
eru fleiri. Það þarf mikla orku
til að skjóta með leysigeisla-
byssu. Heila kjarnorkustöð."
Tœknimaður vinnur við hluta af samstœðu sem framleiðir rafeindageisla i
leysigeislavopn. Myndin er tekin í Livermore — rannsóknastofunum.
Michael Ross blaðafulltrúi Livermore: „l'að kostar á bilinu 10—50 milijónir
dollara aö sprengja eina kjarnorkusprengju í tilraunaskyni. “
Aö skjóta uppsafnaðri
orku
Tilraunir með geislatækni
og geislabyssur nær aldar-
fjórðung aftur í tímann. Fyrir
15 árum kom skriður á til-
raunirnar og nú eru menn
langt komnir með að leysa
fyrri vandamál eins og að
halda geisla stöðugum sem
skotið er órafjarlægðir. Geim-
varnaráætlunin er stærsta
verkefni sem leysigeisladeild-
in hjá Livermore hefur fengið.
Eitt þeirra vopna sem eru I
þróun er rafeindabyssan sem
sendir rafeindir eða elektrón-
ur gegnum hvaða efni sem
er.
„Rafeindirnar fara í gegn-
um allt,“ segir Eccles. „Þetta
er gífurleg uppsöfnuð orka
sem skotið er á ákveðið skot-
mark og sprengir það í tætlur
þegar orkan leysist úr læð-
ingi við að hitta hlutinn. Ég
get ekki sagt þér hvað við
getum skotið rafeindum
langt. Það er hernaðarleynd-
armál. En við erum núna að
smfða rafeindabyssu sem er
um 500 metra að lengd. Og
við erum einnig að framleiða
eina minni." Aðspurður hvort
slík frarrtleiðsla brjóti ekki í
bága við gagnflaugasamning
stórveldanna, svarar Eccles
að þetta sé „taktískt" vopn
ekki geimvarnarvopn.
Við göngum nið jr í til-
raunasal þar sem rafeinda-
leysirinn er I byggingu.
Eccles útskýrir I fræðilegu
máli hvernig eðlisfræðin er
hugsuð og hvernig vopnið
virkar. „Það er hvergi til slíkur
leysir I heiminum í dag,“ seg-
ir Eccles með dálítlu stolti.
Við höfum gert tilraunir með
lágorkuleysibyssum og skot-
ið geisla frá Hawaii upp í
geimskutluna einu sinni. Há-
orkuskot er hins vegar annar
hlutur. Það hitar andrúmsloft-
iö á 9 mismunandi vegu og
eyðileggur fyrir næsta skoti.
Þetta er eitt þeirra vandamála
sem við verðum að leysa.
Þess vegna verðum við að
gera nýjar tilraunir og þess
vegna verðum við að byggja
stóran leysi.“
Við virðum fyrir okkur
þetta framtíðarvopn sem er í
tilraunabyggingu í æðstu
rannsóknarstofum banda-
rískra vísindamanna sem fást
við tilraunir og framleiðslu á
kjarnorku- og leysigeisla-
vopnum. Þegar við komum
aftur út í sólina og hitann,
spyr ég Eccles hvenær raf-
eindaleysinn og önnur geim-
varnarvopn verði tilbúin til
framleiðslu.
„Það er erfitt að segja,“
svarar hann og brosir framan
í sólina. „Áætlunin gerir ráð
fyrir 1990—1991. Nær væri að
áætla 1994—95. Stjórnmála-
mennirnir og hershöfðingj-
arnir vilja að við leysum öll
tæknivandamál en vilja ekki
láta okkur fá neina peninga f
rannsóknimar."
Þegar við kveðjum vísinda-
mennina og ökum frá Liver-
more með gulbrenndar hæðir
á báða bóga, er degi tekið að
halla. Bráðum hellist svöl og
heiðskír Kaliforníunóttin með
óendanlegan stjörnuhimin yf-
ir okkur.
Enn er þessi stjörnuhiminn
óvopnaður.
<AJ<»
LEIKFÉLAG
REYKJAVlKUR VH
Leikritasamkeppni
í tilefni af opnun Borgarleikhúss efnir Leikfélag
Reykjavíkurtil leikritasamkeppni. Fresturtil að skila
inn leikritum er til 31. október 1988 og mun dóm-
nefnd skila úrskuröi sínum 15. janúar 1989. Dóm-
nefndina skipa Hallmar Sigurðsson, leikhússtjóri,
Hafliöi Arngrímsson tilnefndur af Rithöfundasam-
bandi íslands og Sigríöur Hagalín, leikari.
Samkeppnin er tvíþætt, þar sem annars vegar verða
veitt verðlaun fyrir barnaleikrit og hins vegar leikrit
sem ekki er bundið því skilyrði.
Verðlaunaupphæð nemur samtals kr. 1.000.000, og
er upphæðin bundin lánskjaravísitölu nóvember-
mánaðar 1987, 1841 stig. Veitt verða ein fyrstu verð-
laun I hvorum flokki, ekki lægri en kr. 300.000 hver, en
að öðru leyti hefur dómnefnd frjálsar hendur um
skiptingu verðlauna. Verðlaun eru óháð höfundar-
launum ef verkin verða valin til flutnings hjáfélaginu
og áskilur Leikfélag Reykjavíkur sér forgang að
flutningsrétti á öllum innsendum verkum í sam-
keppnina.
Leikritum skal skila með dulnefni eða kenni og skal
fylgja lokað umslag merkt sama dulnefni eða kenni
með réttu nafni höfundar.
Frá Menntaskólanum
við Hamrahlíð
Öldungadeild Menntaskólans við Hamrahlíð
Frumkvöðull fullorðinsfræðslu
Öldungadeild M.H. var stofnuð 1972 og síðan þá hafa þús-
undirkarlaog kvennastundað þarnám og nokkurhundruð
lokið stúdentsprófi.
Þarft þú að rifja upp, bæta við eða hefja nýtt nám?
í Öldungadeild M.H. býðst nemendum, 20 ára og eldri,
menntaskólanám á 6 brautum. Kennarar skólans eru vel
þjálfað og menntað starfslið sem tryggir gæði náms og
kennslu.
Þú getur stundað nám í mörgum greinum eða fáum eftir
því sem þér hentar.
Þú getur lært:
Tungumál: Raungreinar: Félagsgreinar:
Ensku Stærðfræði Félagsfræði
Dönsku Eðlisfræði Mannfræði
Þýsku Efnafræði Stjórnmálafr.
Frönsku Líffræði Hagfræði
Spænsku Jarðfræði Sálfræði
ítölsku Sögu
Latínu Listfræði
Rússnesku
Esperanto
Auk þess er í boöi fjölbreytt nám i tölvunotkun, Dæoi
grunnnám og fyrir lengra komna: forritun, ritvinnsla,
MULTIPLAN og DBASE III + (P.C. og BBC tölvur).
í boði er nám í íslensku: ritþjálfun og bókmenntalestur, al-
mennar bókmenntir, heimspeki, trúfræði o.m.fl.
Er þetta eitthvað fyrir þig?
Ef svo er þá er innritun nýnema og valkönnun fyrir vorönn
1988 dagana 2. til 5. nóv. kl. 17-19.
Innritunargjald er kr. 1000.
Kennslugjald, sem greiðist f upphafi vorannar, er kr. 4.800.
Fyrirþað getur þú stundað nám í eins mörgum greinum og
við verðum komið.
Rektor.
Rafeindavirkjar óskast
Flugmálastjórn óskar eftir að ráða 2 rafeindavirkja
eða starfskrafta með sambærilega menntun í 2 stöð-
ur eftirlitsmanna flugöryggistækja hjá radíódeild.
Laun samkvæmt launakerfi starfsmanna ríkisins.
Umsækjendur mega gera ráð fyrir að sækja nám-
skeið erlendis í meðferð flugleiðsögu- og fjarskipta-
tækja. Allar nánari upplýsingar um starfið má fá hjá
deildarstjóra radíódeildar.
Umsóknir, ásamt upplýsingum um aldur, menntun
og fyrri störf sendist samgönguráðuneytinu fyrir 13.
nóvember 1987.