Alþýðublaðið - 07.11.1987, Blaðsíða 10

10
Laugardagur 7. nóvember 1987
MmilMJlBH
Sími: ‘681866
Útgefandi: Blaö hf.
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson.
Ritstjórnarfuiltrúi: Jón Danielsson.
Blaðamenn: Ingibjörg Árnadóttir, Kristján Þorvaldsson og
Sigriður Þrúður Stefánsdóttir.
Umsjónarmaður
helgarblaðs: Þorlákur Helgason.
Framkvæmdastjóri: Valdimar Jóhannesson.
Skrifstofa: Halldóra Jónsdóttir, Eva Guðmundsdóttir,
Þórdls Þórisdóttir, Olöf Heiður Þorsteinsdóttir
og Guðlaugur Tryggvi Karlsson.
Setning og umbrot:
Prentun:
Filmur og prent, Ármúla 38.
Blaðaprent hf., Síðumúla 12.
Áskriftarsíminn er 68186R
Áskriftargjald 600 kr. á mánuði. í lausasölu 50 kr. eintakið virka daga,
60 kr. um helgar.
BYLTINGIN 70 ÁRA
Rússneska Októberbyltingin er 70 ára í dag. Sovétmenn
kalla byltinguna Hina miklu sósíalísku byltingu og má
segja að það séu orð með sönnu. Fyrsta tilraunin til að
steypa rússneska keisaranum úr stóli var gerð í febrúar
1905 en sú tilraun var brotin grimmdarlegaá bak aftur. Tólf
árum síðarvarkeisradæminu bylt. Veraldarsagan breyttist
stórlega þann 26. október 1917 með falli Vetrarhallarinnar
í Petrograd og þegar rauði herinn braut stjórnarher keis-
aradæmisins endanlega á bak aftur og bolsévikar tóku
völdin úr höndum bráðabirgðarstjórnar Kerenskí. Fyrsta
sós aliska byltingin var orðin að staöreynd. Nú beið það
hlutverk leiðtoga byltingarinnar að stjórna landinu eftir
kenningum Marx og Leníns. Lenín tókst að semja um frið
við Þjóðverja og miklar breytingar sáu dagsins Ijós; á
fyrsta áratugnum var lagður grunnurinn að samyrkjubú-
skap og kommúnísku rikishagkerfi. En fljótlega varð Ijóst
að miklirerfiðleikarsteðjuðu aðdraumariki sósíalismans;
alræði öreiganna breyttist í alræði flokksforystu og leið-
toga með grimmu bíóðbaði og miskunnarlausu valdboði.
Byltingin át börnin sín og lifði af. Sovétríkjunum er enn
stjórnað af sósíalísku kerfi og samkvæmt hugmynda-
fræði Marx og Leníns. Að sjálfsögðu hafa 70 ár markað
miklar breytingar og hin upprunalega hugmyndafræði
hefur verið teygð og toguð eftir hentugleika hvers tíma.
Rússneska byltingin olli ekki aðeins straumhvörfum í
Rússlandi, helduröllum heiminum. Áhrif hennarvaraenn
þann dag í dag. Bandarlski blaðamaðurinn John Reed,
skrifaði bók um byltinguna sem hann var sjálfur vitni að.
Bókin bar nafnið „Tíu dagar sem skóku heiminn.“ Sá titill
er enn lifandi; byltingin skekur enn heiminn. Síðan hafa
stórar kommúnískar byltingar í anda hinnar rússnesku
verið gerðar; í Kína, á Kúbu, í þriðja heiminum og í S-
Ameríku. Önnur riki hafa fengið sósíalismann yfir sig án
þess að biðja um hann; eins og t.d. öll Austur-Evrópa sem
lokaðist inni ááhrifasvæði Sovétríkjannaað lokinni síðari
heimsstyrjöld. Þegar fjallað er um sögu hins sósíalíska
ríkis í Sovétríkjunum, gleymast oft hinarmiklu hörmungar
sem sovéska þjóðin hefur þurft að ganga í gegnum.
Stalin-tímabilið var tími innri ógna og blóðsúthellinga,
hungurs og neyðar en einnig tími styrjaldar þar sem rúm-
lega 20 milljónir Sovétmanna féllu í valinn. Engin önnur
þjóð þurfti að greiða jafn blóðugt gjald fyrirsíðari heims-
styrjöldina.
Sovétríkin hafa haldið fast í marxismann og lenínismann
þessi 70 ársem liðin eru frábyltingunni.Túlkunin hefurþó
verið afarólík og sennilega hefur aldrei fyrr verið gerð önn-
ur eins tilraun til að færa kommúnískar hugmyndir að lýð-
ræðishugsun Vesturlanda eins og í dag. Gorbachev og
fylgismenn hans hafa skilið að leiðin út úr einangrun og
stöðnun á sviði efnahagslifs, vísinda og tækni á tímum
fjarskipta og upplýsinga er ekki meiri einangrun, heldur
opnun. Þessi opnun hefurkomið mörgum á Vesturlöndum
á óvart og hugmyndum Gorbachevs um perestrojku og
glasnost tekið með varúð og tortyggni. Með hliðsjón af
sögu Sovétríkjanna undanfarin 70 árog þeirrarstaðreynd-
ar að þjóðin er risaveldi á sviði hernaðar, er slíkur fyrirvari
skiljanlegur. Það er þó vonandi að leiðtogar f Sovétríkjun-
um meini það sem þeirsegi; opni þjóðfélagið og skapi inn-
byggjendum landsins frelsi og réttlæti og efli hagvöxt öll-
um þegnum landsins til góða. Það er ennfremur vonandi
að friðarvilji þeirra sé einlægur og samningur um afnám
allra kjarnorkuvopna takist milli stórveldanna tveggja.
Framtíð Sovétríkjanna er nátengd framtíð alls heimsins.
FJOLMIÐLAR
SÉRHAGSMUNAPOT
Bölvað listakjaftæði, söng
ágætur andmenningarviti sí
og æ f mín eyru þegar ég
hafði um hríð með höndum
umsjón menningarsíðna f
dagblaði fyrirmörgum árum.
Síðan hefur ekki dregið úr
slíku kjaftæði I fjölmiðlunum,
heldur þvert á móti. Það hef-
ur frekar farið í vöxt en hitt,
að blöðin haldi menningar-
umfjöllun til haga á sérstök-
um síðum í stað þess að
hola henni niður hér og þar.
Enn á þó menningin töluvert
í land með að ná sömu stöðu
og íþróttir hafa notið í árarað-
ir. Enda má til sanns vegar
færa að blöðin hafi flest ekki
reynt að gera fréttir og frá-
sagnir af listum að jafn
spennandi lesefni og íþrótta-
síðurnar eru. Undantekningar
eru menningarsiður Þjóðvilj-
ans og listakálfur Morgun-
blaðsins á sunnudögum. Aft-
ur á móti hafa menningarsíð-
ur Helgarpóstsins, svokallað-
ur Listapóstur, verið lagðar
niður sem slíkar og ekki
alveg Ijóst hvaða stefnu
menningarumfjöllun blaðsins
er aó taka.
Hvað menninguna varðar
þá vita það allir sem unnið
hafa ( einhvern tíma á fjölmiðl-
um að listamenn eru einhver
aðgangsharðasti og á köflum
frekasti sérhagsmuna- og
þrýstihópur sem þangað leit-
ar. Menningarskrif megaekki
miðast við aö losa stjórnend-
ur fjölmiðlanna undan yfir-
gangi menningarvitanna. Þau
eiga að miðast við gildi
menningarviðburða og þarfir
fjölmiðilsins sjálfs.
I öllu því úrvali fjölmiðla-
efnis sem nú býðst er lista-
og menningarefni mikið að
vöxtum, ef ekki gæðum.
Blöðin birta umsagnir, frétta-
tilkynningar og viðtöl við lista-
menn og kúlturpáfa, útvarp
og sjónvarp gera það líka,
bæði í almennri dagskrá og
sérstökum menningarhólfum,
tímaritin ditto. Eitt verkur at-
hygli: Áhugi menningarþjóð-
arinnar á þessu efni hefur
ekki dugað til að hér komi út
sérstök lista- og menningar-
blöð. Að vfsu er Tlmarit Máls
og menningar gamalgróið og
raunar býsna mikið lífsmark
með því undanfarin ár, en
Skírnir og Andvari eru fræði-
leg ársrit fyrir tiltölulega fá-
menna söfnuði. Fjörmikil sér-
rit um hinar ýmsu listgreinar
eru eitt af því fáa sem íslend-
ingum hefur ekki lánast að
apa eftir stórþjóðunum. Hér
eru glansandi sérrit fyrir
áhugamenn um bíla, fþróttir,
heilsurækt, hárgreiðslu,
krossgáiur, iðnað, fiskveiðar,
popp, húsgögn og hönnun,
landbúnað, tölvur, verslun og
viðskipti, brandara og svo
framvegis og svo framvegis.
Hins vegar finnst ekkert
tímarit um tónlist, leiklist,
eða bókmenntir á hinum al-
þýðlega glansmarkaði. Annað
slagiö hafa menn reynt að
gefa út slík rit en þau hafa
ekki náð fótfestu eða nægj-
anlegri útbreiðslu.
Undantekning frá þessari
reglu er útgáfa kvikmynda-
tímarita. Hún hefurverið
reynd nokkrum sinnum á
undanförnum árum en jafnan
mistekist. Blöð með nöfnum
eins og Kvikmyndablaðið og
Myndmál hafa komið út
nokkrum sinnum, en þau
hafa dáið drottni sínum jafn-
harðan. Voru líka ófullkomin
blanda skólablaða og fræði-
mennsku. Nú er enn reynt
enda er áhugi á bíómyndum
og myndböndum trúlega al-
mennari en á öðrum list-
greinum. Nýja kvikmynda-
blaðið heitir Sjónmál og hef-
ur komið út tvívegis. Það hef-
ur tryggari undirstöðu en hin
fyrri, — er í óbeinum tengsl-
um við hið sókndjarfa útgáfu-
fvrirtæki Svart á hvítu.
Nýja tölublaðió af Sjónmáli
er á hinn bóginn verulega vel
heppnað. Það er ekki aðeins
veglega útgefið, litprentað og
rennilega hannað af Björgvini
Ólafssyni, heldur hefur að-
standendum heppnast að
leggja þær áherslur í efnis-
vali sem gera blaðið áhuga-
vert. Þar ræður mestu að inn-
lenda efniö er grípandi: Prýði
leg frásögn og myndir frá
tökum á I skugga hrafnsins,
fréttagrein um áætlanir ís-
lenskra kvikmyndagerðar-
manna um næstu verkefni,
viðtal við Friðrik Þór Friðriks-
son, úttekt á bíóáhuga ís-
lendinga. Erlendt efni er líka
sumt ágætt: Skemmtileg
grein llluga Jökulssonar um
leikaraferil Ronalds Reagan
og fjörug frásögn Ævars
Arnar Jósepssonar af Orson
Welles, svo dæmi séu tekin.
yfirleitt eru megingreinar
blaðsins ágætlega skrifaðar.
Aftur á móti geri ég nokkurn
ágreining við ýmsar af um-
sögnum blaðsins um mynd-
bönd.
Óskandi væri að þessi til-
raun til útgáfu blaðs fyrir
áhugamenn um kvikmyndir
renni ekki út í sandinn. Ef
hún tekst gæti það orðið for-
dæmi yfir útgáfu blaða við
hæfi áhugamanna um annað
listakjaftæði.
„Nýja tölublaðið af Sjónmáli er verulega vel-
heppnað,“ segir Árni Þórarinnson m. a. i pistli sínum um fjölmiðla.
Alpýðublaðið
Hvcrs vegna gáfu rússncsku
'anieignarsinnarn'.r þegar eítir
byltinguna þeim rikjum aftur
sjálfstæði sitt, sem áður lágu
undir kúgun keisaraveldisins?
Hvers vegna gáfu þeir Persiu
eftir allar skuldirnar og öll „rétt-
indi", er rússneska auðvaldiö átti
J>ar í landi?
Og hvers vegna er það þá, að
danskir jafnaðarmenn styðja bar-
áttu islenzkra verkamanna gegn
yfirráðum danskra og islenzkra
ásælnismanna ?
Geta ihaldsmennimir íslenzku
svarað þessum fáu spumingum?
Það er ekki hægt að ætlast til
þess. Þeir eru svo þrælbundnir
viö íslenzka og danska ihalds-
lund. - þeir eru svo tjóðraðir
við idenzkan sjóðþurðarhugsun-
arhátt. við ..spekulationer", við
bitlingabeiðnir og þjóðernis-
hræsni, — þeir eru svo þrælslega
hábundrir og auvirðilega staur-
settir við afturhaldið, að almenn-
um skynsemispumingum tekst
þeim eigi að svara nema út í hött.
Vesa'ings menn! Það væri hægt
eð gráta yfir ófarnaði ykkar, ef
það væri til nokkurs.
Stærsta vindlaverksmiðja Hollands, býr til beztu
hoilenzku vindlana, svo sem:
Fantasiu. — Perfectos, — Fleur de Paris,
Refnitas, - Jón Slgurðsson, — Fleur de Luxe,
Polar, — Cabinet — o. fl. — o. fl.
Tóbaksverzlun íslands h.f.
MIGNOT&deBLOCK
Albanskur sendiherra myrtur.
Frá Prag er símað: Altianskur
stúdent, nýkominn frá Kómaborg,
helir myrt Cena Bay, sendiherra
Albaniu, á kaffihúsi í Prag. Morö-
inginn vur handtekinn.
Hjónabönd.
Á laugardaginn voru gcfin sam-
an í hjónaband Katrin Sigurðar-
dóttir, pipulagningarmanns, >g
Loftur (tlafsson vélstjóri. Hcimili ■
Laugavcgi 71. Einnig voru gcfin
saman i dómkirkjunni af séra
Bjarna Jónssyni Kristín Eyjólfs-
dóttir úr Hafnarfirði og Húbert
Agústsson matsveinn. Enn voru
gefin saman sama dag Asta
Björnsdóttir frá Ananaustum og
Hjörtur Hjartárson kaupmaður.
Togararnir.
I morgun koinu af veiöum: ,,Ot-
ur" með 800 kassa ísfiskjar,
„Skallagrímur" mtð 78 tn. lifr-
ar, hann á nú að fara á is-
fiskveiðar , „Skúli fógeti" með
100 tn. lifiar, „Gylfi" af ísfisk-
veiðum, „Menja" af saltfiskvo.ið-
um og „Ealdur". Einnig kom
„Maí" frá Engiandi. „Arinbjörn
hersir" fór i gærkveldi vcstur á
firði til að taka is og fer þaðan
a ísfiskveiðar. „Karlsefni" kom í
gær frá Englandi. Var hann áð-
ur-en hingað kom búinn að fá
250 kassa isfiskjar og fór siðan
aftur á veiðar.