Alþýðublaðið - 06.08.1988, Blaðsíða 10

Alþýðublaðið - 06.08.1988, Blaðsíða 10
AUK/SIAK15-218 10 Laugardagur 6. ágúst 1988 síðustu árin sem hann iifði. í raun bjargaði dauði hans þeim báðum frá aftökusveit- inni. Báðir voru þessir menn viðförlir og andlit Sovétríkj- anna út á við, sérstaklega Mikojan sem var sérfræðing- ur í utanríkisverslun. Krúsjoff nefnirdæmi þess hve ruglaður Stalín var orðinn að lokum: „Ég man eitt sinn þegar Stalín fór að tala um tortryggni sína gagnvart Molotov. Við vorum staddir á sumarsetri Stalins, þegar hann fékk skyndilega þá flugu í höfuðið að Molotov ynni fyrir bandarlsku leyni- þjónustuna. Stalín hafði nefnilega frétt af því, að þegar Molotov var á ferðalagi í Bandaríkjunum, hefði hann ferðast milli Washington og New York í járnbrautarlest. Og ef maðurinn ferðast með lest, þá hlaut það aö vera einkalest hans. Stalín gat ekki skilið hvernig Molotov hafði eignast alla þá fjármuni til að kauga heila járnbrautar- lest, nema að vera í þjónustu bandarísku leyniþjónustunn- ar. Þótt viö reyndum að sann- færa Stalín að Molotov gæti hafa ferðast milli borga í Bandaríkjunum án þess að eiga járnbrautarlestir, linnti hann ekki látum fyrr en hann hafði sent skeyti til sendi- herra okkar hjá Sameinuðu þjóðunum og spurst fyrir um málið. Það var ekki fyrr en sendiherrann hafði sent nei- kvætt svar til baka, að Stalín sannfærðist um að Molotov ætti ekki eigin járnbrautar- lestir í Banadaríkjunum." KOKKURINN FRÁ KÁKASÍU Stalín treysti engum. Krú- sjoff nefnir það í bók sinni að þegar hann hafi snúið til baka frá vígstöðvunum til Moskvu, hafi hann tekið eftir því að allt aðstoðarlið Stalíns var frá Georgíu, heimahéraði Stalíns: „Meðal þeirra var yfirkokkur frá Kaukasíu sem hafði það hlutverk með hönd- um að búa til sérstakan kjöt- rétt handa Stalín. Kokkurinn var gerður að hershöfðingja fyrir vikið og hafði fengið fleiri og fleiri orður í hvert skipti sem ég sá hann, greini- lega fyrir hetjudáðir sínar við kjötkatlana. Eitt sinn sá Stal- ín að ég starði á orður kokks- ins og horfði nístandi augna- ráði á mig og vissi vel hvað ég hugsaði. En enginn okkar sagði eitt aukatekið orð. Öll- um fannst óbærilegt að kokk- urinn frá Kaukasíu gengi um með fangið fullt af kjötréttum og yfir matnum dingluðu heiðursmerkin í barmi þessa sérstaka hershöfðingja. Auk kokksins var bryti í liði Stalíns sem sá um innkaup á vínföngum og kjöti i eldhús einvaldsins. Brytinn var gerð- ur að offursta og brjóst hans var þakiö heiðursmerkjum. Það versta af öllu var þó að Stalín lét brytann sitjatil borðs með okkur og ætlaðist til þess að við töluðum opið um ýmis málefni ríkisins meðan hann hlustaði á. Þetta sýnir mér að Stalín var tekinn að ruglast þegar á stríðsárun- um.“ DAUÐI STALÍNS Snemma morguns þann 4. mars 1953 tilkynnti Moskvu- útvarpið að Stalín hefði feng- ið heilablæðingu „í íbúð sinni í Moskvu.“ Sannleikur- ULTRA OLÍAN FYRIR KRÖFUHART FÓLK - - • WIU U Ul I ' iiuii r\ui airvuoi, v^ilii aiui ayuo . X • K ■ . • I * lingu. wm Olíufélagið hf inn var hins vegar sá, að Stal- ín fékk heilablæðinguna á . landsetri sínu fyrir utan Moskvuborg. Tveimur sólar- hringum síðar, um fjögurleyt- ið að morgni, kom önnur til- kynning frá Moskvuútvarpinu. Að loknum miklum trumbu- slætti var tilkynnt að „hjarta mannsins sem var vopna- bróðir Leníns, fánaberi snill- ingisins og málsvari hans, leiðtogi og lærimeistari Kommúnistaflokksins og Sovétrikjanna, væri hætt að slá.“ í endurminningum Krú- sjoffs er að finna makalausa lýsingu á síðustu stundunum með Stalín. Félagarnir úr innsta hring voru kallaðir að næturlagi til Stalíns. Hann hafði fundist liggjandi á gólf- inu rúmum sólarhring eftir mikla veislu sem hann hélt fyrir vinnufélaga sína að venju. I Ijós kom að hægri handleggurog vinstri fót- leggur Stalíns voru iamaðirog brátt tók að draga af honum. Hann gat ekki talaó og lækn- arnir stumruðu yfir honum en félagar úr innsta hring skipt- ust á að standa vaktir. Stalín var við meðvitund þótt hann gæti lítið tjáð sig. En honum tókst að kveðja félaga sína sem hann óttað- ist og sem óttuðust hann. Krjúsoff lýsir hinstu stund- inni eftirfarandi: „Stalín tók í hönd okkar allra. Ég rétti honum höndina og hann tók í hana með vinstri hönd því hann gat ekki hreyft þá hægri. Meö handartaki sínu tjáði hann tilfinningar sínar. Um leið og Stalín var orð- inn alvarlega veikur, tók Bería að niða hann og sýna fyrir- litningu sina á honum. Það var viðurstyggilegt að hlusta á hann. En það var fróðlegt að fylgjast með Bería þegar Stalin náði meðvitund og stundum hressist hann svo að við héldum að hann mundi lifa slagið af. Þegar það gerðist, kastaði Bería sér á fjóra fætur við rúmið, greip hönd Stalíns og byrjaði að kyssa hana. Um leið og Stal- ín missti meðvitund á nýjan leik og lyngdi aftur augunum, reis Bería á fætur og hrækti. Þetta var hinn eiginlegi Bería; falskur gagnvart öllum og einnig Stalín sem hann sagðist tilbiðja og dýrka en í rauninni hrækti á.“ Og nokkrum tímum síðar lést Stalín:„Læknarnir sögðu að hann væri að skilja við og dauðastríðið hafið. Skyndi- lega hætti hann að anda. Stórvaxinn maður ruddist fram og hóf að gefa honum nudd og blés í munn hans. Ég verð að viðurkenna að ég vorkenndi Stalín, því maður- inn var svo harðhentur. Mér fannst erfitt að horfa á hann fara þannig meö Stalin. Ég sagöi: „Hættið þessu. Hvaða tilgangi á þetta að þjóna? Yður tekst ekki að gæða hann lífi. Hann er dáinn.“ Þeir hættu öllum lífgunartil- raunum. Það var satt — Stal- ín var látinn. Á sama andartaki og Stalín hætti að draga lifsandann, flýtti Bería sér út í bifreið sína og ók til Moskvu." En þótt að Bería hafi ætlað sér að ná öllum völdum, tókst honum ekki það ætlun- arverk sitt. Arftakar Stalins söfnuðust saman, þótt dreifðir væru, og beittu sam- eiginlegum kröftum til að handsama Bería áður en hann varð of valdamikill. Aðeins nokkrum mánuðum eftir dauða Stalíns var Bería tekinn af lífi. Baráttu Malenkovs og Krú- sjoffs lyktaði með sigri hins síðarnefnda. Krúsjoff varð þó sjálfur að hrökklast frá völd- um tæþum áratug síðar þegar valdamennirnir í Kreml sameinuðust gegn honum og þíðutímabili Krúsjott-áranna lauk.

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.