Tíminn - 08.11.1967, Blaðsíða 9

MIÐVIKUDAGUR 8. nóvember 1957.
9
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb) Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og IndriSi
G. Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Aug-
lýsingastjóri: Steingrímur Gislason Ritstj.skrifstofur t Eddu-
húsinu, simar 18300—18305 Skrifsofur- Bankastræti 7 Af-
greiðslusími: 12323 Auglýsingasími: 19523 Aðrar skrifstofur.
sími 18300. Askriftargjald kr 105.00 á mán tnnanlands — í
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDa h. f.
Taugaveiklun í
stjórnarráðinu
Af viðræðum ríkisstjórnarinnar og samninganefnda
launþegasamtakanna hefur lítið frétzt síðustu daga, en
þó er talið að þær standi enn og einhverjar athuganir
á nýjum tillögum, sem fram hafa komið- Hins vegar
vekja skrif stjórnarblaðanna furðu manna og þykja
bera ótvíræðan vott um, að taugaveiklun á allháu stigi
hafi gripið ráðherrana. Það er eins og þeir viti varla
í hvora löppina þeir eiga að stiga og ríkisstjórnin aug-
lýsir annan daginn eftir tillögum annarra aðila og kveðst
vilja eiga samráð við aðra „utan þmgs og innan“, en hinn
daginn ber hún með skætingi og fúkyrðum á hverja
framrétta hönd þeirra sem vilja verða við tilmælum henn-
ar um að leggja eitthvað til máia.
Varla höfðu launþegasamtökin skýrt rí'kisstjórninni
frá sjónarmiðum sínum og fyrstu tillögum, er Úún lét
Morgunblaðið hreyta í þau fúkyrðum á þá lund, að þau
skyldu ekki ætla að þau fengju miklu að ráða, augljóst
væri þegar, að þaðan kæmu engar „raunhæfar“ tillög-
ur, og ríkisstjórnin þyrfti ekki að spyrja einn eða neinn
um það, hvað hún ætlaði að gera, því að hún hefði fullt
umboð til þess frá þjóðinni. Töfin á því að koma kjara-
skerðingarfrumvarpinu gegnum þingið væri orðin of
löng, og nú riði á að hespa það af.
Láti einhver félagssamtök það í ljós, að nauðsyn sé
á víðtækari samvinnu til þess að ráða fram úr hinium
mikla vanda, sem við er að eiga, þá lekur ríkisstjómin
taugaveiklunarkipp og lætur MbL ausa fukyrðum yfir þau.
Menn hljóta að spyrja, hvers konar loddaraleikur
það sé, sem ríkisstjórnin er að leika, er hún biður fyrst
unr tillögur og ráð, en eys síðan brigzlum yfir þá, sem
verða við óskum hennar. Impri einhver á öðrum leiðum
en þeim, sem ríkisstjórnin vill fara, þá reiðir hún ofstopa-
hnefann að mönnum og félógum. Hún biður menn að
benda á aðrar leiðir, en má svo ekki heyra þær nefndar.
Um hvað hefur ríkisstjórninvvenð að biðja?
Þetta er áreiðanlega ekki sa andi, sem þjóðin ætlast
tll af ríkisstjórn, sem á við mikinn vanda að etja. Þjóðin
ætlast hiklaust til meiri ábyrgðarkenndar og þó fyrst
og fremst þess, að ríksstjórnin stofni ekki með ofstopa
t.il enn meira hættuástands i landinu.
Skutulsveinar íhaldsins
Það hlýtur að vekja athygii manna um þesar mund-
ir, að fjölmargir Alþýðuflokksmenn, sem eru forystu-
menn í verkalýðsfélögum, mótmæia hiklaust kjaraskerð-
ingarráðstöfunum ríkisstjórnarmar og benda á aðrar
leiðir og standa þannig með felögum sínum í baráttu
fyrir því að knýja ríkisstjórnina til þess að standa við
gerða samninga, á sama tíma sem ráðherrar Alþýðu-
flokksins eru skutulsveinar íhaldsins og bera fram á
silfurbakka svörtustu íhaldsráðstaíanii, sem nokkur ís-
lenzk ríkisstjórn hefur gripið ul í pví skyni að seðja
ríkissjóð; sækir krónurnar sem sé beint upp á matborð
almennings. Og Gylfi ráðherra lýsir yfir, að þessi íhalds-
þjónusta sé samþykkt samhJjóða í miðstjórn Alþýðu-
flokksins. Síðan streitist formaður Alþýðuflokksins við
að rökstyðja það frammi cyrir Alþýðuflokksmönnum,
að 'hvergi hafi nú verið hægt að bera niður til réttlátari
fjártöku en á matborði alþýðuheimilanna! Alþýðuflokkur
inn hefur oft lagzt lágt í íhaldsþiónustu á undanfömum
árum, en nú mun hann hafa sýnt mesta „ábyrgð“ og
náð dýpstum „árangri“.
TÍMINN
I FRÉTTABRÉF FRA NEW YORK:
Þróunarlöndumim gengur illa
að endurgreiða eriendu lánin
Augljósr er að þau þarfnast mikilla óafturkræfra framlaga.
New York 31. okt.
I
ÞAÐ er orðið eitt mesta
vandainál hinna svonefndu þró
unarlanda að standa skil á af-
borgunum á þeim erlendum lán
um, sem þau hafa fengið á
undanförnum árum. Nokkur
þeirra hafa þegar \þurft að
semja um greiðslufrest. Brazi-
iía varð að gera það 1964, Arg-
entína oig Tyrkland 1965 og
Ghana og Indónesía í fyrra.
Nú virðist röðin komin að Ind-
iandi, Pakistan, Clhile, Kolom-
bíu, Nígeríu og Egyptalandi.
Á mæstu árum þykir fyrirsjáan
legt, að mörg fleiri lönd bæt-
ist í hópinn.
Meginástæðan, sem veldur
þessu, er að sjálfsögðu sú, að
gjaldeyristekjur þessara landa
hafa ekki aukizt í sama hlut-
falli og endurgreiðslurnar. Ind-
laná verður t.d. að borga 13%
meira í ár í endurgreiðslur,
þ.e vexti og afborganir af lán-
urn en í fyrra, en ekki eru
horfui á, að gjaldeyristekjur
Indlands aukist um meira en
2,8% á þessu ári. Um 22%
aí öllum útflutningstekjum
Indlands fara nú í afborganir
og vaxtaxgreiðslur vegná lána
erlendis. Brazilía er þó enn
verr stödd að þessu leyti. Þar
nema afborganir og vextir af
erlendum lánum um 29,4% af
útflutningstekjunum.
ÞAÐ er talið, að % hlutar
aí ölium nýjum lánum, sem
þróunarlöndin fá nú, fari ó-
beiní til að greiða afborganir
og vexti af eldri lánum. Það
verður því raunverulega ekki
nema þriðjungurinn eftir til
frairtKvæmda. Þetta dregur vi-t-
anlega mjög úr því, að nýju
iánin komi að fullu gagni.
Mörf lánin, sem þróunar-
iönúir. hafa fengið fyrir milli-
göngu alþjóðastofnana eða
vinveittra ríkisstjórna, hafa
verið afborgunarlaus fyrstu
arin Það er því allra seinustu
árin sem afborganir hafa kom-
íð til sögunnar að ráði. Þess
"egna hafa vaxta- og afborgun
argreiðslurnar hækkað mjög
snöggiega seinustu árin og
munu halda áfram að gera það
næsti árin Greiðsluvandi þró-
anarlandanna mun því mjög
aukast. á komandi árum og fleiri
og fleiri þurfa á greiðslufresti
að haida.
Þetta eru þó beztu lánin, sem
þróunarlöndin hafa átt kost á.
TiJ viðbótar því að vera af-
borgunarlaus fyrstu árin, eru
þau yfhdeitt heldur vaxtaláv
og tii langs tíma. Miklu 6 \
ugr' reynast þeim stuttu lán
in, sem eru tekin hjá venju-
legum bönkum og fjórmiála-
stofnunum Þau eru mörg ekki
nema til 7—10 ára og vextir
oft 6—7% Slík lán eru oft
meginhluti lánabyrgðarinnar
hjá mörgum löndum, t.d. 63%
af heiidarlánum Brazilíu, 59%
af heildarlánum Argentinu,
60*?? aí heildarlánum Nígeríu
og 49% af heildarlánum Júgó-
siavíu.
U Thant, framkvæmdastjórl SÞ.
— Hefur miklar áhyggjur áf fjár
hagsvandræðum þróunarland
HJÁ alþjóðlegum fjármála-
stofnunum er nú mjög rætt um,
hvernig eigi að leysa þetta
vandamál. Flesrtir telja nauðsyn
legt, að samið verði um ein-
uvern almennan greiðslufrest
eða afborgununum dreift yfir
iengri tima. Þá þykir augljóst,
að þetta sýni að gera verði ráð
stafann til að tryggja þróunar
iöndunum stórum bagstæðari
iánakjör í framtíðinni. Bæði
purfi vextirnir að vera lengri
og lánstíminn lengri. Slíkt verð
ur hinc vegar ekki framkvæmt,
nema einhver víðtækari og
sterkar alþjóðleg samtök komi
til en þau, sem nú eru fyrir
hendi
Þá er og að sjálfsögðu mikið
rætt um að tryggja þurfi bet-
ur að slíkum lánum verði ráð-
stafað til réttra framkvæmda
og þá fyrst og fremst til að
efla og auka útflutningsfram-
ieiðsluna. Sama gildir og um
framieiðslu sem sparar inn-
flu+ning og bætir þannig gjald-
eyrisstöðuna. Allmörg lönd
hafa íiaskað á því að nota er-
en* lánsfé til framkvæmda,
sem ekki bættu neitt gjaldeyris
stöðuna. eins og t.d. til vega-
gerðai eða opinberra bygginga.
slíkt kemur oft í koll síðar.
I' ÞESSU sambandi er vitan-
lega allmikið rætt um fjárfest-
ingu erlendra einkafyrirtækja
i bróunarlöndunum Hún leys-
ir þc ekki neitt umræddan
/anda nema síður sé. Af því
fé. sem einkafyrirtækin fjár-
iesta þróunarlöndunum, þarf
vitaniega að greiða bæði vexti
og afbovganir. Þessu til viðfoót-
ax kemur svo einnig, ef um
fyrirtæki er að ræða, verð-
ar einnig að greiða gróðann,
sero oftast er fluttur úr landi,
i eriendum gjaldeyri. Það verð
m bv enn óhagstæðara fyrir
'prounarland að afla er-
tendc fjár á þennan hátt, þótt
það geti samt þótt betra að
fara þessa leið undir vissum
Kringumstæðum en að aðhaf-
ast ekki neitt.
Það kemur hér einnig til
greina að útlendingar vilja
nelzt ekki fjárfesta fé sitt í öðr-
am rekstri en þeim, sem þykir
abatasamastur i hverju landi. (
Mesti erfiðleikinn er að fá láns
fé til framkvæmda. sem svara
ekki árangr fyrr en eftir
ængri tíma en eru samt mjög
aðkahandi
SU REYNSLA, sem hér er
íyrir hendi. bendir ótvírætt til
þess, að Lánaleiðin ein er ekki
Lullnægjandi til að tryggja
nógu skjóta og alhliða viðreisn
i þróunarlöndunum. Þau þurfa
einmg á óafturkræfum framlög-
um aö halda, ef viðreisn peura
á ekK. að draigast hættulega
á íanginn. Þessi óafturkræfu
framlög væri m.a. eðlilegt að
nota til að bæta menntunarskil
yrðin, því að raunar er það
undirstaða allra framfara. Þró-
unariöndin hafa ekki getu til
slórátaka á því sviði ef þau
eiga iafnhliða að efla atvinnu
vegi sína, styrkja samgöngu-
aerfi sitt o.s.frv. Menntunar- og
þekkingarskortur almennings í
þessum löndum á oft mikinn
pátt í því að ýmsar meirihátt-
ai framkvæmdir til eflingar at
vinnu-Iífi þeirra, hafa meira og
mínna misheppnazt.
ÞAÐ er : eðlilegu framihaldi
af bessu, sem farið ei að ræða
um það í enn meiri alvöru
en áðui, að hinar svonefndu
riku bjóðir verj’ ákveð.ium
1 hluta at þjóðartekjum sínum,
L.a. 1%, sem óafturkræfu fram
:agi tii þróunarlandanna. Þessi
riki verja þegar nokkrum fjár-
munum ; þessu skyni, en þó
niutfallslega minna en fyrir
10 árum, þegar tillit er tekið
Li) stóraukinna þjóðartekna
oeirra á þessu tímabili. Á þessu
10 ára timabili hefur bilið milli
ríku bjóðanna og fátæku þjóð
anna haldiö áfram að aukast.
því aP framleiðsluaukningin
hefur verið í reynd miklu
meiri hjá ríku þjóðunum. Það
a líka sinn þátt í því, að við-
skiptaþrounin hefur verið óhag
stæð fátæku þjóðunum á þess
um tíma Þær framleiða aðal-
lega iiráefni, en verðlag á þeim
hefur iitið hækkað og jafnvel
lækkað, en verðlag hins vegar
nækkaf á fullunnum iðnaðar-
vörum sem ríku löndin fram-
íeiða aðallega.
Þessi mál eru nú til um-
'■æðu hjá mörgum stofnunum
Sameinuðu þjóðanna. hjá Al-
pjóða-bankanum og ýmsum
aamtökum áhugamanna viða
um lönd Vafalaust bera þær
arangur fyrr en síðar. Mikil-
/ægi Sameinuðu þjóðanna er
ekkj sizt fólgin í þvi að þær
eiu vettvangur, þar sem h-ægt
er að ræða og upplýsa þessi
mál og vek.ia skilning og áhuga
þeirra sem mestu geta ráðið
í þessum efnum.
Þ.Þ.