Tíminn - 22.11.1967, Blaðsíða 7

_______________________________________7
gaoiinigæifilegrar athugunar með
það fyrir augu'm að fá á heppi
legri skipan en nú er. Út af orða
skiptum Stef'áns og Ingólfs sagð
ist Viilhjálimur vilja upplýsá, a'ð
hændur hefðu lagt fram sínar til
iögur 5. september en síðan leið
nnánður áður en nokkrar tillög
jur komu fram frá nieytendum.
T’vrst eftir að sáttasemjari er
toúinn að hafa miálið með hönd
um í noik kr a daga, s em þeir legg ja
■fram sínar till'ögur og við teljum
bennan drátt öhæfilegan. Og nú
'híður málið dóms í yfirnefndinni
og hún hefur ekki enn kveðið upp
únskurð sinn.
Stefán Valgeirsson sagðist sam
mála frumvarpinu, en hins veg
ar kvaðst hann vilja mótmiæla
þieim rökstuðningi, sem fram
halfði kiomið í ræðu landlbúnaðar
ráðiherra, að búreiknin.gar hefðu
aðeins verið fœnðir frá síðustu
áramótum og þeir væru of fáir
og of lítið á þeim að byggja og
sömuieiðis væru vinnumæling-
ar off ófulil'komnar ennþá. Var
landþúniaðarráðherrann að boða
það, að ekki skyldi tekið tifflit til
þessara atriða við venðlagninigu
búvaranna nú. Nú eru bráðum
feominir þnir mánuðir síðan átti
að vera búið að verðleggja bú-
vöru lögum samikvœmt. Þetta
hlýtur að vekja grunsemdir með
al bænda að ætlunin sé að hlunni
fara þlá enn eiinu sinni. 19©6 mun
búrei'kningaiskriffis'tofan, Hagstafan
og St'éttarsaim'band bændia hafa
venið með um 200 úrtölk um bii-
reikninga bænda. Rasddi Steflán
síðan um niðurstöður þessiara bú
rei'kininga og niðurstöðun vinnu-
miælinga um vinnutímia bóndans
við hirðingu búistofnsins. Um
vininumiæl'ingarnar urðu sam-
mála fuilltrúi bænda og fuilltrúi
neytenda og gáfu út sameiginlegá
yfirlysingu og væri fráleitt að
ganga fram hjá þessum miMlvæga
þætti í verðlagningu búvaranna
nú. Má geta þess að nýja vísital
an, sem tala-ð er uan að taka upp,
er aðeins miðuð við eitt hundrað
úrtök og er taiið fulMært að
byggja á henni en búreikningarn
ir hjá landlbúníaðinum em miklu
betur undirlbyggðir en samt er lát
ið eins og ekikert sé enn á þeim
að byggja!
E'f skilja á landibúnaðiariiáðiherar
sivo að ekki venði verðlaigt sam
kvæmt ákvœðuim laga um þessi
effni að þessu sinni vil ég hiarð
lega miótmiæla því. Sá máil'atilibún
imgu.r, sem landbúnaðarráðherra
'kom með gefur vissulega tilefni
til grunsemda um að ríkisstjórn
in æíli að gerast hlutdræg í verð
'lagningunni og beita sér fyrir því
að á bændum verði bnotin lög og
þeir hlunnfarnir.
Ingólfur Jónsson, landlbúinaiðar
náðherra, sagði að fnumvarpið,
sem til umræðu væri, hefði verið
filutt í samnáði við fulltrúá bænda
í sexmannanefnd.
Sagði ráðherrann, að málfiutn
ingur Stefáns Valgeirsson'ar væri
ós'æmilegur. Það væri óþarfi að
gefa það í skyn, að ríkisstjórnin
væri að slkipta sér af verðlagn
ingu búvönunnar. Verðlagning-
unni má fresta, ef samkiomulag
næist um i>að. Eítir að samikamu
lagsumleitanir höfðu farið út um
þúfur í sexmannanefnd var mál
inu vísað til sáttasemjara og
niðurstaða mál'smeiðferðar hjá
honurn var sú að ekki væri unnt
að sætta aðilja. Var málinu þá
vísað tií yfir.nefndar og v'alinikunn
ur miaður skipaður oddiamaður.
Enn er únskurður yffirdómis ekki
ifeominn,
Vilhjálmiur Hjálmarsson sagði,
að í lögum standi, að bændui-
skuð.i fá Mi'ðstæð laun og aðrar
samibæriileigar stéttir, en ný á-
fevæði feveða á um að leita skuli
eftir. hver sé ársvinnutími bónda
og ætla honum kaup til samrœm
is við kaup viðmiðunarstétta. Bú
reikningaskrifstafan hefu.r etoki
staríað til að undinbyggja verð
lagningiu búvara, en hins vegar
var tilgreindiur vinnutíminn í
þessum reikningum o.g liggja'því
fyrir all góðar uipplýsingar um
hann í þassum reikningum frá
liðnum ánu.m. Rakti iálmur
störf að vinnumœlingum, sem
framikvæmdar voru síðar og mœi
ingar fór.u í ölium meginatriðum
saman við niðurstöður búreikn
inga undanfa.rinna ára. Vinnuilið
urinn er stærsti liðurinn' í verð-
lagningunni. Við teljum að þær
uipiplýsingar, sem fyrir Íiggja séu
svo veigamdklar, að ekki komi ann
að til mála en byggja verðlagn
inguna á þeim upplýsingum svo
lan.gt sem þær ná, en viljum að
aðeinis vei-ði verðlagt til eins árs.
Ég tel þann drátt, som orðið
hiofur á verðlagningiunni nú, al-
gerlega óhœfilegan. Það kemur
mjög til álita, að bændasamtökin
tafei verðlagsmiál'in í heild til
Umræðunni var frestað.
GESTKVÆMT I
SESSELJUSKÁLA
SJ—Reykjavík, mánudag.
Sesseljuskáli, sæluhús það er
Silysavarnafélagskonur á Akur-
eyri létu reisa á austanverðri
Öxnadaislieiði skanimt frá Bakka
scli er nú þegar farið að koma að
góðuin notum. Skálinn var vígður
í scptemberlok og er því ekki
enn 2ja mánaða gamall. Skálinn
lieitir í liöfuðið á Scsselju Eldjárn
sem liefur verið formaður Kvenna
deildar Slysavarnafélagsins á
Akureyri í meira cn þrjátíu ár
cða frá upphafi. Var skálinn smíð
aður í flekuin á ísafirði eftir fyrir
sögn forystumanna Slysavarnafé-
lags íslands og síðan fluttur til
norðurlands, og sá Jón Sigurjóns
son um uppselningu hans.
Fréttamaður Tímans átti tal við
Sesselju Eldjárn i dag og stað
festi hún þær fregnir að skálinn
hefði komið í góðar þarfir að und
anförnu. Sagði hún að ekki væri
unnt að gefa upp ákveðna tölu
þeirra er leitað hefðu skjóls í hús
inu, en víst væri að það væri mik-
ill fjöldi.
Sesseljuskáli stendur við þjóð-
veginn einmitt á þeim kafla, sem
torfærastur er í illveðrum. Marg
ar bifreiðir hafa teppzt á þessu
svæði að undanförnu og nýlega
kom það fyrir að bílar lentu út
út af veginum þarna í grennd.
Hafa ferðamenn þá leitað skjóls í
skálanum Dæmi eru til að fólk
hefur gist þar.
Kolakabyssa er í Sesseljuskála
PVambald ð 15. síðu

Flestir eru á eitt sáttir með
það, að Bandaríkjamienn séu
lengst kqsnnir allra þjóða i mat
vælaframleiðslu. Hvergi er úr-
val matvæla meira en hér.
Flestar íslenzkar húsmæður,
sem hér koma, gapa af undrun
eftir fyrstu ferðina í kjörbúð
ina. Þar er allt miðað við að
létta eldihússtörfin. Kældur,
frystur, þurrkaður eða niður-
soðin hálf-eða al-tilbúinn mat
ur er nú notaður á fjölmörgum
heimilum.
Framleiðendumir einþeittu
sér fyrst að smásölumarkaðn
um, en nú er svo komið, að
veitingahúsin eru farin að nota
tilbúma matinn í ríkara mæli
en nokkru sinni fyrr. Ef veit
ing.ahúsaeigendur og matvæla
heildsalar koma saman, beinist
talið fljótlega að hagræðis mat
(convenience foods). Matsalar
hafa reyndar notað hálfunnið
hráefni í mörg á,r. Þar má
n,efna fryst kjöt og fisk í
skömmtum, fryst grænmeti,
frystar sneiddar kartöflur, fryst
ar kökur o. s. frv. En nú eru
þeir að byrja að nota tillbúinn
hagræðismat, frystan f skömmt
um, sem aðeins þarf að hita í
þar til gerðum tækjum.
Ástæðan fyrir þessu er sú, að
það er r.ú víða orðið mjög erf
itt að fá gott fólk í eldihúsim.
Svo er líka hitt, að lög um
lágmarkslaun, sem nýlega hafa
tekið gildi, hafa hleypt rekst
urskostnaðnum fram úr hófi.
Framleiðendur keppast nú
um að komast á þennan nýja
markað. Nokkur fyrirtæki
bjóða upp á 20—30 aðalrétti,
og getur veitingalhússeigandinn
þannig soðið saman dágóðan
matseðil. Réttirnir eru ti' bæði
í eins manns skömmtum eða
í stærri skömmtum. Litlu
skammtarnir eru í plastpokum
en þeir stærri í álbökkum.
Lítil eða engin matreiðsla
fer fram fyrir máltiíðir. Gestur
inn kemur í salinn, sezt niður
og pantar sér matinn. Þjónn
fer fram í eldliús með pöntun
ina. Þar er réttur sá, sem gest-
urinn biður um, tekinn út úr
frystinum gaddfreðinn, pokinn
settur , sérstakan pott með sjóð
andi vatni, tekinn upp eftir um
fimm mínútur og innihaldið
sett á disk eða fat.
Fyrirtæki þau, sem fram-
leiða hagræðis matinn, hafa á
að skipa sérfræðingum, sem
fara in,n á veitingahúsin og
gera áætlanir og útreikninga.
Þeir sýna svo eigendunum
fram á, hve mikið muni spar
ast við að nota bagræðiskerfið.
Sérfræðingarnir selja svo ekki
einasta matinn, heldur einnig
tækin, sem til þarf til að hita
upp matinn. Er það bæði sér
stakir hitapottar og geisla-ofu
ar. Einnig leiðbeina þeir með
samsetninigu matseðla og þess
háttar.
Ég hitti um daginn sölumann
hjá hagræðis matvælaframleið-
enda frá Kaliforníu. Hann
sagði mér, að á litlum veit-
ingastofum, sem tækju upp
kerfið, væri hægt að fækka
starfsfólki í eldihúsi úr fimm
í tvennt, bjóða upp á fjöl-
breyttari og jafnbetri mat með
meiri hagnaði.
Fyrirtæki hans leitar mark
aðs í háskólum og hjá mötu-
neytum stórra verksmiðja, en
þar er jafnan skortur á góðu
starfsfólki, en kostnaði fæðis
verður að stílla í hóf. Hann
sagði mér til dæmis, að há-
skóli einn þar vestra ætlaði að
by,ggja 800 manna stúdenta-
garð með mötumieyti og eld-
húsi. Ilann hefði sýnt þeim
frám á með töl.um, að ef hag-
ræðis matarkerfið yrði sett
þar inn, yrði hægt að skera
niður áæitlaða stærð eld'hússins
þannig, að rúm yrði fyrir her-
bergi fyrir 200 nemendur í
viðtoót, miðað við sömu stærð
byggingarinnar.
Það er alveg ótrúlegt, lwe
margt nýtt er sífellt að koma
fram í matvælaiðnaðinum hér.
Um daginn sá ég tvær nýjung
ar frá eggjaframleiðanda. Sú
fyrri var hraðfrysit, harðsoðin,
söxuð egg til að nota í ýmsa
rétti, eins og t. d. eggjasalat,
sem hér er vinsælt álegg. Hin
var samt stórkostlegri: Hrað-
fryst, harðsoðin tveggja feta
löng egg í plastumbúðum! Jú,
rauðan var í miðjunni og hvít
an allt í kring. Þessi löngu egg
voru ætluð til notkunar á veit
ingahúsum, sem nota mikið af
niðursneiddum eggjum. Allar
sneiðarnar verða jafn stórar,
eins og stærsta sneiðin úr
venjulegu eggi, en litlar sneið
ar og endar verða engir. Fyrir
all löngu er nú farið að nota
hér bæði þurrkuð og hraðfryst
hrærð egg.
Síifellt er verið að gera til-
raunir með ffrostþurrkun mat-
væla, og hafa nokkrar tegundir
þegar verið settar á markað.
Þar á meðal eru maís-flögur
(corn flakes) með frostþurrkuð
um bláberjum eða jarðaberjum.
Þegar maður hellir mjólkinni
út á, taka berin sitt eðlilega
lag og smakkast vel. Heyrt
hefi ég um frostþurrkaða, til-
búna morgunverði. Beikon og
egg kemur tilbúið á ál-bakka,
og þarf ekki annað en hella
sjóðandi vatni yfir bakkann til
að máltíðin sé til reiðu.
Bakarí eru nú að mestu að
hverfa af sjónarsviðinu hér
vestra, enda er þar sama á-
standið og heima; lærlingar
hafa ekki fengizt til að læra
iðnina. Stóru maitvælaframleið-
endurnir hafa hlaupið í skarð
ið og leyst vandann. Þeir baka
kökur og tertur í stórum stQ,
frysta og senda um allt lamdið.
Kjörbúðirnar setja síðan upp
lítil „bakarí“ inni í verzlunun
um. Ofn er keyptur og ein
kona ráðin til að „baka“ fyrstu
kökurnar. Húsmæðurnar hafa
svo úrval af ,nýtoökuðum“ bök
um við hendina!
Það eru ekki allir á eitt sátt
ir með það, hversu góður þessi
tilbúni varningur sé. En fram
farirnar eru örar og alltaf er
vesáð að bæta gæðin. Víst er
um það, að þessi þrdun verður
ekki stöðvuð. Kannske á hún
eftir að ná til íslands einhvern
tíma. Þá verður gaman að
kaupa sér álbakka með hrað-
frystu saltkjöti og baunum.
Þórir S. Gröndal.