Tíminn - 25.11.1967, Blaðsíða 6

TÍMINN
LAUGARDAGUR 25. nóvember 1967.
íslenzk rit í frumgerS í mni-
aðri Ijósprentunarútgáfu
F'yrirtœki® Bndurprent s.f. í
R'eykjaivík hefur í sanwiinnu við
forstöðiuinieiin Landisbókasafns
ins hleyipt af stokikum hinni merk
ustu útgáfu, sem fengið hefur
saimiheitið „ísienzik rdt í frum-
gerö“. Fyrri útg’áfunni er gerð
svolátandi grein:
„Lamdsibóikasafin íslands og End
unprent s.f. hafa ákveðið að gefa
út, ef svn má takast, nofckur merk
íslenzk rit í frumgerð þeirra.
Safnsins menn velja ritin og
semja — eða tóta semja — inn-
gang, iþar sern gierð verður grein
fyrir ritunum og frumútgáf.u
iþeirra. Bndurprent sf. annast að
öðru ieyti alla útgerð ritanna og
sér uim dreifingu þeirra".
Þessi fyrsta bók „íslenzkra rita
í frumgerð“ er „Nokkrir marg-
fróðir söguþættir íslendinga“, er
út bom að Hiólum í Hjaltadal ár-
iið 1'756. Þessi bók hefur að geyma
Biandamannasögu, VSglundar-
söigu, Öltoofraþátt, Hávarðarsögu
Ísfirðings, Þórðarsögu hreðu,
Grettissögu, Bárðarsögu Snæfelíls-
áss, Gestssögu Bárðarsonsr og
Jökulþátt Búasonar.
Ólafur Pálmason ritar inn-
ganginn, og í lok hans er sam.au
dreginn á ensku þráður hans er
Gunnar Nordal hefur þýtt. Þessi
inngangur Ólafs er hin skemmti-
Ljóðabókin „BRIMBERG"
eftir Gunnar B. Jónsson frá Sjávarborg
Kem'ir út í byrjun des-
ember n. k. Bókin verður
yíir 160 blaðsíður, í
Krán broti, bundin í gott
band.
Verð til áskrifenda 200,-
kr- í bókabúðum um
300,00 vegna aukakostn
aðar.
í bók þessari, sem
VBRIMBERG;“
heitir verða; m. a.:
Sjómannaljóð
Grínkvæði
Ástarljóð
Minningarljóð
og Stökur
Áskrifendalistar liggja trammi í bókabúðum, og
víðar. — Áskriftasími 15047
Gerist áskrifendur, það borgar sig.
Útgefandi. _______________
UPPBOD
Uppboð verður haldið 1 Bélagsheimilinu Stapa í
Ytri-Njarðvík, laugardaginn 25. nóvember og hefst
kl. 13,30. Selt verður meðal annars: Ýmiskonar
fatnaður, leikföng, gjafavörur. úr, myndavélar,
kvikmyndatökuvélar, sýningarvélar, hljómplötur,
rafmagnsrakvélar, snyrtivörur o.m.fl.
Greiðsla í reiðufé við hamarshögg.
Lögreglustjórinn, Keflavíikurflúgvelli,
3. nóvember 1967.
BJÖRN INGVARSSON
NÝKOMID
Smursprautur, stútar og harkar, — einnig olíu-
könnur og dælur-
SMYRILL, Laugavegi 170. Sími 12260.
legasta ritgerð oig þar er mikíinn
fróðleik að finna um Hólaprent
og brugðdð upp nokkrum viðhorfs
myndum samtímans tdl íslend-
ingasagna. Ódiafur segir, að svo
vinðist sem byrjað hafi verið að
prenta Margfróða söiguþætti fljót
lega eftir að Gdsli biskup Magnús
son settist á Hólastól haustið
1756, endia er formáli dagisettur
6. návemiber það ár, en fullprent-
uð hafi bókdn verið í febrúar
11756. Hún mun hafa verið prent-
uð í þúsund eintökum, og má
það teljast vænt upplag, jafnved
miðað við haiustið 1967, þegar
þjóðin er orðin 200 þúsund. Bók
im er með tdu depda brotaletrd, en
vísur á stærra letrd. Hún er í
fjórblaðabroti og 23 arkir að
stærð og þó viðbótarbdöð bæði að
framan og aftan. Þetta er raunar
fyrsta prentun íslendingiasagna
hér á lanidi. Textinn er ekkert
vísindaverk. Útgefend-ur segja,
að valinu hafi ráðið, að þessar
sögur séu stuttar og gamansamar
en lofa síið'ar öðrum sögum betri.
Á þivií urðu þó minni efndir en
stoyddi, enda varð heldur lítil
sala í söguhókunum frá Bólum.
Mun það hafa borið tid, að þjóð-
in var aðeins um 50 þúsund, heim
ilin stór og fá og ekki keypt
nema ein bók á heimili, og það
aðeins á hinum betri, en einnig
var mjög hart í ári um þessar
mundir og við bættist, að hrein
og bein herför var hafin gegn
þessum hneykslijssögum íslend-
inga og stóðu þar saman toóng-
ur og kinkja, þótt samkomulagið
hjá þeim um aðra bluti vœri
e'kki sevinil'ega sem bezt. Um hitt
þarf þó ekki aið fara í neinar
grafgötur, að alþýða manna unni
þessum sögum mat þær vel og
þær voru í lestri eða sogn bezta
sbemmtun þjóðarinnar ásamt rim
unum. Hin íslemzka söguútgáfa á
HQóLum var ekfci mikill bógur, erj
þó þótti ærin haetta af henni stafa'
og er furðudegt að vita gegna og
góða fraimíaramenn þeirra aldar
bauusyngja þessar sögur á sama
hátt og Björn HaMdórsson í Sauð-
lauksdal gerir í bréfi tid Finns
Slkáilholtsbiskups 1760, er hann
finnur að bókaútgáfu á Hólum:
„Þaðan útganga gamlar sögur,
en á meðad þeirra nokkrar
hneykslislegar ljótar lyga- og
trölasögiur, hvar með fáfróður
almiúgi lokikast til að miðla af
sínum brauðbita fyrir það, sem
kóngleg majestet hefur fordæmt
til eilíifrar gleymsku með þvd að
banna að lesa það“. Þessi bréf-
stúfur er séra Birni í Sauðdauks-
dad til lítiMar fremdar.
Bisibupar mumu ebki hafa haft
brenmandi áhuga á útgáfu íslend-
ingasagna, sem varla er von, en
þó er Gísli Magmússon ekki sá
, Sletftít
SUígagtööbÉ?
00
HSlcntingfl:
Zií Srrf tU&xat 6f tmtun&ii
03 2xt3w<Stitt!n3op;
peffa SaM S rt & $5 s g t tíí a œ
«ftttiif
\m§
©íliail SnB ’nBnte 24. giffum.
Sa^ii8:aaa!eiaíg!auaiaa8^Biia!ia:{a!a,^:a!iaiia:a!»ita».ta^íy!yyffiaat
þttjcfttt á fycohim i Sialfftf&I/
Síf re tfriPef 0yne
ANNO MDCCLVJ,
TitilblaS Hólaútgáfunnar af Nokkrum margfróðum söguþáttum íslendinga.
fyrsti, sem veitir því máli braut-
argengi, og ef til vill má jafn-
ved þaktoa öðrum en honum fram-
gang máisins. Halldór bisfcup
Brynjiólfsson, er settist á Hóla-
stód 1746 hafði mikinn hug á út-
gáfu íslendingasagna, og líkdega
hefur hann plœgt akurinn. Hjá
honum var Jón Grunnvífcingur
um skeið sem eins konar bók-
menntanáðumautur og samdi þá
hugleiðimgu um val bóka til prent
unar. Þar mælir Jón með útgáfu
sjö fsdendingasagna: Þónðarsögu
hreðu, Njiádu, Kormákssögu,
Gunnlaugssögu. Eglu, Laxdæiu 0?
Vatnsdælasögu. Jón viM ekki
þýða allar þessar sögur og leggur
til þess siðiferðilegt mat á efni
þeirra. Egilssögu vil hann ekki
þýða „sökum þursaskapar og a-
girndar Bgils“, og ekki Vatns-
dælasögu vegna „trödlsskapar
HroMeifs og Ljótar“.
Þennan skemmtilega fnóðleik
og margan annan_ má lesa í á-
gætum mngangi Ólafs Pálmason-
ar, og gefur þar glögga sýn i ís-
lenzkan bókmemmtaheim þessar-
ar aldar.
Hiér verður að sjálfsögðu e'kki
rœtt um þá , „margfróðu sögu-
þætti“, sem bókin geymir, Þeir
eru engum nýdunda, og aldrei
verður þetta metin nedn vísinda-
útgáfa. En þó er fróðlegt að
skyggnast í sknudduna, t.d. að
kynna sér „samrœmda stafsetn-
ingu“ átjándu aldar svo og huiga
að því, sem þarna er á annan
veg en í síðari og nátovæmari út-
gáfum og gera sér grein fyrir því,
hvernig á því stendur. Letrið er
þétt en þó vel iæsilpst enda
mun leturkostur Hólaprents hafa
verið nýiega endurbætt, er ti!
þessarar prentunar var tekið. Þá
er bókin trú mynd af bókagerð
áður fyrr hér á landi. Hafsteinn
Guðmumdisson, sá smekbvísi kunn
áttumaður í bókagerð hefur verið
með í ráðum um bókagerð og
pappírsvad, og er það handbragð
góður vitnisburður. Myndagerð af
frumiútgáfunni hafa þeir annazt
eigendur Endurprents s.f. Þor-
grímur Einarsson og Olav Han-
sen, og það er emgin handastoömm
og vafalaust hefur það ekki verið
neitt flýtisverk. Adþýðuprent-
smiðjan hefur premtað inngang-
inn og Nýja bákbandáð annazt
bandið, og er rétt að vikja að
því. Pappírimn er vandaiður með
pergamentáferð og bókin er etoki
skorin. Spjaddapappáir er fölblár-
með grislitaðri rönd á miðju
spjaldi, sem sditlegan virðuleitoa-
bte. Skinnið er vandað og gyM-
ing smágerv en falleg. Finnbogi
Guðmundsson, lamdsbókavörð-
ur, imum vafalítið eiga meginþátt
í vaii ritsins og annarri gerð bók-
árimnar.
Það mun ekki ofsagt, að vel sé
tM þessarar útgáfu vandað, og
gott er tM þess að vita, ef góðir
memn með sæmilegan vélakost
vilja helga sig þessu verki. Nóg
er af gömlum ritum til þess að
fytla þenman flokk íslenzkra rita
í frumgerð, fágætum dýrgripum,
sem fæstir hafa augum litið. Þess
vegma er það von mín, að mörg-
um bókelskum mamni þyki ekki
lítidl fengur að þessari útgáfu og
vilji eignast þessar bækur, sem
gefnar eru út í mjög litlu upp-
lagi. Frumgerð þessarar bókar
var þúsund eintök, þessi endurút-
gáfa er etoki nema 600.
AK
Olav Hansen, Þorgrímur Einarsson, Ólafur Pálmason og Finnbogi Guðmundsson meS hína nýiu útgáfu af
„Margfróðum söguþáttum.“