Tíminn - 05.12.1967, Blaðsíða 6

18
TÍMKNN
ÞRIÐJUDAGUR 5. desember 1967
Ágúst Þorvaldsson:
Kosningaveizlunni er lokið
Herra forseti, hv. tiliheyrendur.
5'ornar heimildir greina frá því,
íð heiðnir menn hafi talið sér
eyfilegt, jþegar þeir vildu ná sigri,
að rnæJa fagurt en hyggja Mtt
AMrei mun þó sú aðferð haf a þótt
ítórmaninleg eða þeir vel að sigrin
ím fcomnir, er þeirxi aðferð beittu.
vleð vaxandi menningu og lýð-
ræðisíhugsjón var slík siðfræði
ið mæla fagurt og hyggja flátt
læmd úr leik. Þó hefur stundum
dJjað bóla á hinni fornu aðferð
íjá ýmsum stjórnmálamönnum,
>egar þeir hafa talið málstað sinn
danda höllum fœti og ekki þolað,
ið satt sé frá sagt um þeirra
/erk. Siífcar baráttuaðferðir hafa
>rðið til þess að veikja trú margra
nanna á lýðræði og á síðari ár
ím hefur svo farið, að lýðraeðið
ir víða á undanihaldi í heiminum,
iinmitt af þeim ástæðum, að bar-
ittuaðferðir ýmissa stjómmála-
nanna og stjórnmálaflokka hafa
ím of hneygzt til þess að vinna
rosningasigra á þeim grundvelli
ið mæla fagurt til kjósenda og
ofa miklu og góðu en leyna ýmsu.
Af sömiu rót er það einnig runn
ð, þegar ráðandi stjómmálaflokk
ir fara að móta löggj. þannig, að
iraga úr afskiptum og ákvörðun
irvaldi löggjafasamkomunnar en
afhenda emibættismönnum og ráðu
íeytum þetta vald. Slíkar ráðstaf
anir eru allar gerðir tíl þess, að
/iðfcomandi ríkisstjórn, geti sem
nest komizt framhjá löggjafarsam
tomunni, svo stjómarandstöðufl..
:ái ekki tækifæri til afskipta. Því
nlður hefur sá þingmeirihluti og
ni stjórn, er hann styður og sem
íér hefur ráðið ríkjum síðastlið
n 8 ár mjög farið inn á þessa
íættulegu braut og þar með
reifct lýðræðislega og þingræðis
ega meðferð mála. Eitt af þeim
nálum, sem núv. stjómarflokkar
íafa tekið air höndum Alþingis og
ært tíl embættismanna og ríkis-
ítjómar er skráning krónunnar,
;em Seðlabankinn hefur í orði
cveðnu nú, en allir vita, eð raun
/erulega er ákveðið af ríkissjóm
nnL Af hinu stafar þó kannski
ninni hætta, að stjóraarliðið hef
ír mjög tekið upp fyrir bosning
ir og tileinkað sér þá siðfræði
íeiðinna manna í fornöld að mæla
'agrrrt, en hyggja flátt
Loforðin
Er þar skemmst að mimniast
/iðredsn arsöngsins og sögturniair um
illa þá ódáinsakra, er nú myndu
im alla framtíð spretta sjálfsán-
r, ef núverandi stjóm fengi að
íalda völdum. Þeir sögðu þjóð
nni á sl. 1. vori fyrir kosningar,
ið hér kæmi ekki til gengisfell-
ngar. Það væru þeir búnir að
ryggja með traustum gjaldeyris
'arasjóði og allir fjármálavitring
ir úti í öðrum löndum hefðu fram
irskarandi traust á fjármálastjórn
nni hér. Þeir lækkuðu vöruverðið
yrir kosningarnar, svo að ýmsar
'örur, eins og mjólk, smjör og
cartöflur vom seldar fyrir hálf-
drði, en rflrissjóður látinn borga
íinn helminginn. Þetta var sann-
;ölluð fcosningaveizla. Dálitill
iluti kjósendanna varð glaður og
hyggjulaus og veitti stjórainni
imboð til að sitja. En það voru
:kki margir mánuðir liðnir frá
cosningunum, þegar hið sanna,
em stjórnaramistaðan, hafði hald
ð fram í kosningábaráttunni,, fór
ið koma í Ijós. Fyrsta áþreifanlega
iönnunin var lækkun á niður-
greiðslum vömverðsins, sú hækk
un niðurgreiðslanna, sem sett var
á fyrir kosningar, var aftur tek-
in. Kosningaveizlunni var lofcið.
Annað kom og í Ijós, verzlunar
hallinn við útlönd jókst ískyggi
lega og gjaldeyrissjóðurinn frœgi
eyddist því miður fljótt. Það hefði
ekki verið talin viturleg spá, eða
af góðgimi mælt, ef einhver hefði
farið að tala um það é s. L vori
á kjósendafundum, að rikisstjóm
in væri búin að taka gjaldeyris
lán fyrir jól, svo kaupmenn gætu
flutt inn jólavaminginn, en það
er nú samt svo fcomið, að fyrir 1
eða 2 vikum var slffct lán tekið,
að upphæð 160 millj. kr. Stjóm
in svanar því til, að þetta stafi af
aflabresti og verðfalli á ísl. fram
leiðsluvöram erlendis. Ekki skal
ég neita því, að vöruverð hafi
lækkað erlendis á okkar afurðum
síðustu mánuði og dregið hafi úr
aflamagnL Þó má vel geta þess,
að verð á saltfiski hefur aldrei
verið eins hátt og á þessu ári,
það hefur að vísu tregast mjög
afli tíl verkunar í salt, en það ma
vel spyrja ríkisstjómina af hverju
hiún hafi á síðustu árum horft á
það aðgerðarlaus, að togurum hef
ur stórfækkað og fiskibá*ar hafa
verið látnir í tuga-> eða hundraða
tali hætta að veiða fisk til verk
unar í salt. Þessi dýru framleiðslu
ækl liggja víða ónotuð og grotna
niður og meðan eftirspum eftir
saltfiski eykst og verðið fer hækk
andl.
Lögmálsþrælar
Það hettar oft verið miranzt
á það við ríkisstjómina hér á hinu
háa Alþingi og á öðmm vettvangi
að nauðsyn bæri til að hafa meiri
skipulagningn og yfirstjóm á
atvinnuvegunum og hinum stóru
og dýriu tækjum þeirra og að
hvaða framleiðslugreinum ætti á
hverjum tfma að beina vinnuafli
og vélum. Þetta hefur hæstv.
stjórn efcki mátt heyra. Hún kveðst
trúa á einlhver lögmál í efnalhags-
og atvinnumálum, þar sem sam-
fceppni framlboiðs og eftirsipiuTnar
eigi að ráða. Hæstv. ríkisstjóm
hefur ekki tilfiinkað sér Ihið foma
og merka heilrœði: Verið ekki
lögmálsþrælar, því að hún hefur
viiljað gera það að undirstöðu
atriði viðreisnarspekinnar, að allt
skuli stjómast af lögmáli fram-
boðs og eftirspumar. Sú kenning
fær ekki staðist og allra sízt hjá
svo fámennri þjóð sem við íslend
ingar erum. Efnaihagsvanda þjóð
arinnar verður að leysa með skipu
legri yfirsýn og samráði allra
þeirra aðila, sem það mál láta
sig varða og það gera auðvitað
allir sijómmálaflokkar landsins.
Það verður aldrei hægt að ráða
fram úr hinum erfiðu efnahags-
vandamálum, sem íslenzka þjóðin
er nú komin í nema um þau verði
samið af þeim öllum, og það
látið ganga fyrir öðra að leysa
það mikla vandamáL
Stjórnin fari frá
Það er á engu sviði eins hættu
legt fyrir litinn meiri hl. að ætla
sér allt valdið eins og á efnahags
málasviðinu, þegar í mikinn vanda
er komið. Ég lít svo á, að ekki sé
hægt að leysa efnalhagsvandann tíl
framlbúðar nema þar komi til sam-
komulag og ábyrgð allra stjóm-
málafliokkanna. Þeir eru fuilltrúar
fólks, sem allt vili þjóð sinni vel
og þráir það eitt að ná góðum
árangri í lífsbaráttu sinni eftír
því, sem landið getur veitt. Ég
er viss um, að þjóðin vill ekki, að
lítil meiriiMutí, jafnvel þótt hann
hefði ekki siagt þjóðimni ósatt íyrir
kosnánigar um raunvemlegar, efna
hagsástæður sínar, hangi hér við
völd og heimti hlýðni þegnanna
við hvers konar fyrirmælum, sem
eru eitt í ár og annað á næsta
ári, eins og reynslan hefur verið
að undanfömu. Það eina, sem í
haust var sæmandi fyrir hæstv.
ríkisstjórn var að segja af sér og
taka svo þátt í að koma hér á
Ágúst Þorvaldsson
stjóm allra flokka, sem hefði
sett sér það mark og samið um
það að skiljast ekki fyrr við en
búið væri að tryggja atvinnuveg
um landsmanna það öryggi, sem
veitt gæti þeim vaxtar- og þroska
skilyrði og þjóðinni allri góða
framtíð og velgengni, því að vel
gengni atvinnuveganna eru allir
þegnar landsins einnig háðir um
sína eigin afkomu. Síðan hið svo-
nefnda júnísamkomulag var gert
1964 og kaupgreiðsluvísitala tók
gildi að nýju, hetar verið sæmi
legur friður um kjaramálin. Varla
þarf að efa, hvað af þvi hlýzt, ef
vísitölunni er kippt úr sambandi.
Það verður endurtekning á fyrri
neynslu frá áranum 1969—1964,
deiltrr og verkföIL sem þjóðin öll
líður við.
Gengisfellingin
Genglsfellingón mun leiða
af sér mikLa verðhækkunar-
öLdu, eins og alltaf verður við slík
ar ráðstafanir, ekki sizt þegar
svo stórfelld gengislækkun er
gerð. Ég trúi því illa, að fólk eins
og allur fjöldi verkamanna og iðn
aðarmanna sem ekki hefur með
8 stunda vinnudegi nema 110—
120 þús. kr. árslaun, geti þolað
verðhækkun án þess að fá slíkt
bætL Ég er viss um, að þessar
stéttír finna leiðir til að knýja
fram leiðréttingar á sínum kjör
um. En það eru hins vegar tii í
þjóðfélaginu aðrir aðilar, sem
ekki hafa slíka aðstöðu og á ég
þar við gamla fólkið, sem er að
mestu eða öllu leyti hætt að vinna
og verður að ldfa af ellilifeyri,
sem ekki á að hiækka til samræmis
við þá verðhækkun, er nú kemur
í kjölfar gengislækkunarinnar.
Sumt aldraða fólkið hefur dregið
saman nokkrar kr. á langri lífs
leið, sem það ætlar sér til styrkt
ar í ellinni. Gengislækkunin sér
fyrir þvi að minnka þessar kr.
og gera þær lítíls virði. Margt
eldra fólk á ibúð, sem það býr í-
Nú hefur hæstv. rikisstjórn í
hyggju að tólffalda þessar eignir
í verði til skattlagningar. Allir
geta sóð, hvernig slíkar ráðstaf-
anir munu koma við hina öldraðu.
Gamla fólkið getur ekki farið í
verkfall tíl að rétta hlut sinn eða
fá hann bættann. Það mun því
verða að taka til þess eina ráðs,
sem fyrir hendi er að spara við
sig þá litlu neyzlu, sem það flest
hefur veitt sér.
Gengislækkanir og verðbækkan
ir hitta flesta illa, en fáir verða
þó vamarlausari fyrir slíku en
hinir öldruðu. Frá þvi er sagt í
Gautrekssögu, að í Gauitlandi var
á einum stað þverhníptur hamar,
sem hét Gyllingshamar. Og stapi
einn á hamrinum, sem hét Ættern
isstapi. En svo hét hann af því að
þar fœkkaði það fólk ætt sinni sem
þar bjó, þegar þrengdiist í búi
og þá var gamla fólkið leitt fram
af stapanum. Kosningaloforðum
ríkisstjóraarinnar má Ukja tíl
gyllingshamarinn, því að ekki vant
aði fyrir kosningarnar á s. 1. vori
gyllingar og fögur fyrirheit. Upp
á það fjall leiddi ríkisstjómin eða
stjómarflokkamir kjósendurna I
vor. En þar leyndist þá hinn fjár-
hagslegi ætternisstapi gengisfell
ingin, á bak við loforðin. Ofan fyr
ir þann ætternisstapa hrapar nú
marguir sjóðurinn, sem aidraða
fólkið ætlaði sér til framfærslu
í ellinni og er það hörmuleg
frammistaða af ríkisstjóminni að
láta á þann hátt verða efndirnar
á fögrum fyrirfaeitum, þegar hún
var að biðja um atkv. á síðasta
vori.
Að hata lífgjafann
Hæstv. menntamálaráðh. Gyifa
Þ. Gifelasyni, hefði verið nær, þeg-
ar hann talaði hér í gærkvöldi að
skýra frá því, hvernig hann hugs
aði sér, að gamla fólkið fái notið
sómasamlegra lífskjara eftir það,
sem nú hefur yfir það dunið, held
ur en nota sínar góðu gáfur til
þess að ryðja úr sér öllum þeim
svívirðingum og ósannindum um
Framsóknarflokkinn og forastu-
menn hans, sem hann viðhafði
hér. Sannleikurinn er sá, að póli
tískt gengi Alþýðuflokksins stóð
þá hæst og hann naut sín bezt,
þegar hann hafði samstarf við
Framsóknarflokkinn. En nú stend
ur hið pólitíska gengi Alþýðu-
flokksins ekki hátt. Og muna
miætti hann eftir því, þegar hann
fór í liðsbón til Framsóknarflokks
ins 1956 og bað um kosningabanda
lag til að bjarga Alþýðuflokknum
frá dauða, en þá var talin hætta
á, að Alþýðuflokkurinn kæmi
hvergi að manni. Það er sagt, að
ýmsir menn, sem bjargað hefur
verið frá drukknun, hafi upp frá
því hatað lífgjafa sína. Það virð
ist vera einnig svo með Alþýðu
flokkinn, a.m.k. Gylfa Þ. Gíslason.
Sennilega er slíkt ósjálfrátt og
skal ekki gert veður út af því,
þó að hinn þreytti maður sé með
ergelsi út af þessu um leið og
hann rígheldur sér í ráðherrastól
inn.
Landbúnaðurinn
Hæstv. landbúnaðarráðh. Ingólf
ur Jónsson, talaði hér í gærkvöldi
og minntist með fáum orðum á
bændur. Taldi hann að ræktun
ykist mjög. Hvað segja jarðræktar
skýrslur um þessa fullyrðingu
ráðherrans? Þær segja pað, að ný-
rækt var hér árið 1965 5049 ha.
og var rúmum 1000 ha minni en
árið áður. Og enn gerðist það
sama árið 1966. Þá var nýrækt
ekki nema 4057 ha og þá enn það
ár 1000 ha. minni en árið áður.
Á sama tima mun talsvert af
ræktuðu landi hafa farið í órækt
með jörðum, sem fóm í eyði. Enn
fremur er árlega talsvert af rækt
uðu landi, sem fer undir götur,
byggingar og önnur mannvirKi í
kaupstöðum og þorpum landsins.
Þessar staðreyndir em ekki fagnr
vitnisburður um viðreisnarstefn
una og áhrif hennar á fram-
kvæmdagetu og hag bænda.
Hæstv. landbúnaðarráðherra
taldi í ræðu sinni í gær hag
bænda stórbatnandi og sagði, að
þeir mundu hafa brosað í kamp
inn, þegar þeir hefðu heyrt Ey-
stein Jónsson segja, að staða
bænda væri ótraust fjárhagslega
og efnahag þeirra væri að hraka.
Til hvers er nú hæstv. landbúnað
arráðherra að tala svona borgin
mannlega og. kaldhæðnislega um
ástæður bænda. Hann hlýtur þó
að vita, að bændur landsins horfa
ekki með bjartsýni fram á veg
inn nú. Ég skal upplýsa nokkrar
staðreyndir um efnahagsástandið
hjá bændastéttinnL Samkv. úrtaki
sem Hagstofa íslands gerði á fram
tölum bænda á árinu 1966 og
gert var þannig, að framtöl 734
búa voru tekin sérstaklega úr
öllum framtölunum og síðan voru
valin úr þeim 86 bú af þeirri
stærð, sem notuð em við ákvörð
un verðlagsgrundvallar. Niðurstað
an varð sú, að þegar búið var
að draga frá tekjum þessara 86
manna fymingargjöld af útihús-
um og vaxtagjöld, vora eftir 98
þús. kr. tekjur. Þetta sama ár
voru meðaltekjur viðmiðunarstétt
anna, sjómanna, verkamanna og
iðnaðarmanna 244 þús. kr. Þetta
sýnir, hvemig staða bændastétt
arinnar sem heildar er á hinum
svokölluðu viðreisnartímum, þó
að hægt muni vera að benda á
nokkra bændur til og frá um land
ið ,sem em betur settir, enda hef
það alltaf verið, jafnvel á hinum
verstu hallærisámm í sögu þjóð
arinnar, að til voru einstakir bænd
ur, sem vora vegna ýmislegrar
sérstöðu betur settir en heildin
Er svo ævinlega í öllum stéttum,
en slíkt segir ekkert um almenn-
an hag heildarinnar.
Af því, sem ég hef hér sagt
og upplýst um hag bændastéttar
innar, verður það skiljanlegt, að
hvort tveggja gerist í senn, fram
kvæmdir dragast saman eins og
skýrslur um nýræktina gefa til
kynna og lausaskuldir virðast
fara vaxandi í stórum stíl. Við
síðustu áramót voru lausaskuld
ir bænda 500—600 millj. og vit
að er, að þær hafa mikið vaxið
á þessu ári. Þá er veðskuldabyrði
bænda ekkert smáræði, því að
þær voru í Búnaðarbankanum 830
millj. um síðustu áramót og eru
þá meðtalin ógreidd árgjöld af
lán.um, en á síðustu árum hefur
það færat í vöxt, að bændur
hafa ekki getað staðið í skilum.
Vaxtagjöld bænda eru síhækk-
andi, bæði vegna þess að skulda
fjárhæðin vex og vaxtaprósentam
einnig. í Búna'ðarhankanum, þar
sem veðskuldir bænda eru aðal-
lega, er meðalvaxtaprósentan
þessi: Af íbúðarlánum 6%, af
ræktunarlánum 6% og af veð-
deildarlánum 8%. Þar við bætist
svo hlnn illræmdi stofnlána-
deildarskattur. Þac. er ekki að