Tíminn - 05.12.1967, Blaðsíða 7

ÞRIÐJUDAGUR 5. desember 1967
fmrða, 'lþótt hæstv. .lamdibríh. telji,
að foænidux brosi, þegar skýrt er
frá, hvemig fjárhagsleg staða
er niú, erns og hún er boðuð eða
hitt þó heldur eftir 8 ára sam-
fellda yfirstjónn hans á landhún
aðanmjálum. Sammleikurinn er sá,
að bændur geta því miður ekki
verið hjartsýnir nú. Allar rekstr
arvörur miunu stórhækika í verði
vegma gengislækikuniarinnar, en
allt er enn í óvissu um verðlag
á framleiðislu þeirra. Nú er talið
víist, að fóðurbætir hækki í verði
um 28% eða meira. Bændur á
kalsvæðunum voru til þess hvatt
ir í haust af ábyrgum aðilum að
setja búfé sitt aið nokkru á fóð
urbæti, svo að ekki þyrfti í haust
að fella það svo, að bændur yrðu
að hætta 'búskap. Ég spyr: Hvað
ætlar land'brb. að leggja til þess
um bændum til hjálpar? Ef þeir
fá ekki sérstaka aðstoð í tilefini
af verðhækkuninni, má gera ráð
fyrir, að þeir verði gjaldþrota í
hópum. Ætli þessir bændur séu
strax farnir a'ð brosa af ánægju
yfir gengislækkuniinni og trausti
á hæstv. landhrh. og félögum
hans.
Haraðdarslátta
Nú er toomið fast að jólaföstu
TÍMiNN
og þrír mánuðir liðnir síðan það
átti samkv. lögum að ákveða verð
lag lanobúnaðarvara. Ylfirdómur
er enn með það mál i símum
höndum. Auðvitað vona bændur
og treysta því, aið komið verði
til móts við þeirra sanngjörnu
kröfur og brýnu þarfir. Eitt
af því, sem viðreisnarstjórnin
ákvað á sínum tíma var það, að
ekki mætti lána úr Búnaðarbank
anum til mjólkurbúa, sláturhúsa
og ræktunarsambanda nema
gengistryggð lán. Auk þess hafa
þessar stofnanir tekið eitthvað
af lánum erlendis í sambandi við
vélakaup. Gemgislækkunin verð
ur þessum stofnunum þung í
skauti og mun það auðvitað lenda
á bændum ofan á annað, ef ekk
ert verður að gert. Nú vil ég
spyrja: Hvað verður gert til að
bæta þessum inauðsynlegu fyrir
tækjum bænda það tap, sem þau
verða fyrir af gengislækkuninni
eða ætlar ríkisstj. að láta það
lenda á bændum?
Tími mun nú vexa á þrotum.
En ég vil í lokin minna á Mna
alkunnu sögu um það, þegar Har
aldur harðráði greiddi Halldóri
Snorrasyni, sem var konungi trúr
og traustur liðsmaður, með kop
arblandaðri mynt í stað silfurs.
Þessu reiddist Halldór og kvaðst
_____________________________1?
efcki lengur ætla að þjóna kon-
ungi nema hamn í stað hinnar
verðlausu myntar fengi baup
sitt ófalsað. Meiri hluti ísiLenztou
þjóðarinmar hefur í þrennum toosn
ingum veitt stjórn arflokkunum
vald út á fögur fyrirh'edt þeirra.
Þetta hefur hin harðráða ríikis-
stjórn launað með því að
skammta þjóðinni nýja Haralds
sláttu í þriðja simm nú á 7 árum.
Ætlar þjóðin og þingheimur að
verða minni fyrir sér en Halldór
Snorrason, þegar hann tovaðst
ekki mundi þjóna Haraldi harð
ráða lengur nema hann fengi
skíra mynt að laumum. Ég vil
ekki trúa því.
árangur að
Eínar Ágústsson:
Vandséð er um
óbreyttri stjémarstefnu
Herra forseti. Háttvirtir áheyr
endur. Jóhann Hafstein var hér
enn þá einu sinni að vitna í gjald
eyrisvarasjóðinn. Sá sjóður er nú
þó svo samanskroppinn, að hann
dugar rétt rúmlega til að mæta
erlendum lausaskuldum, sem
myndazt hafa á viðreisnartíman-
um. Það er nú allur árangurinn
af góðærinu.
Hæstv. ráð. hafa verið að segja
hér, að menn greindi á um orsak-
ir gengisfellingarinnar. Þetta held
ég, að sé ekki rétt, nema að mjög
litlu leyti. Því hefur verið haldic
fram, án miótmæla, að um það bil
fimmtungur hennar eigi rætur
sínar að rekja til þess, að sterl
ingspundið var fellt þ. 19. þ. m.
Að öðru leyti var lækkunin fram
kvæmd fyrst og fremst til að jafna
þann halla, sem verðbólguþróun
undanfarandi ára hafði komið á
atvinnuvegina. Um þetta eru að
minnsta kosti flestir sammála.
Þegar vel gekk, stóð ekki á að
eigna sér pað. Nú segir hæstv.
utanríkisráðherra að stjórnarstefn
an eigi mjög óverulegan þátt í
því, sem gerzt hefur. Það er raun
ar fleira en lækkun gengis, sem
læra má af Bretum. í xvöld var
frá því skýrt, að fjármálaráðh.
James Callaghan hefði sagt af sér
emibætti vegna þess, að áður en
pundið var fellt, hafi hann blekkt
svo marga með því að afneita
gengislækkun fram , á síðustu
stund. Geta nú ekki einhverjir
hér lært eitthvað af þessu? Eða
eru ísl. ráðherrar kannske upp
yfir svona siðareglur hafnir? Þeg
ar gengið hefur verið fellt áður,
méira að segja í tíð núverandi
stjórnarflokka, hafa jafnan verið
gerðar ýmsar ráðstafanir til að
tryggja, að skaðleg áhrif gengis
lækkunar yrðu sem minnst. Það
ranglæti, sem alltaf vill sigla í
kjölfar þessarar hallærisráðstöfun
ar yrði eins lítið og frekast er
kostur. Nú er þessi háttur ekki
á hafður. Nú er gengislækkunin
ákveðin einhliða. Lagasetning hef
ur að vísu verið boðuð, en engar
upplýsingar fást um efni hennar.
Þau ein, sem fram að þessu hafa
verið sett, eru síður en svo lík-
leg til að hafa áhrif í framan
greinda átt, eins og ég mun
sýna.
Kjör íaunafólks
Lögfest hefur verið, að sú verð
lagsuppbót, sem launafólki er ætl
uð fyrir allri þeirri verðhækkun.
sem orðið hefur, síðan 5. ágúst,
eigi aðeins að verða 3,4%. Þetta
er gert með því að taka upp nýj
an vísitöluútreikning, sem laun-
þegum er til muna óhagstæðari
en sá gamli, að minnsta kosti í
fyrstu lotu. Þessi 3,4% verða að
nægja til að bæta upp þá stór
felldu verðlagshækkun, sem leiðir
af því, að í okt. s. 1. voru stöðv
aðar niðurgreiðslur á ýmsum
landbúnaðarvörum, sem námu
hvorki meira né minna en 410
millj. kr. Auk þess eiga þær að
standa undir fjölmörgum hækkun
um öðrum, sem orðið hafa á um-
ræddu tímabili. Þessi rök hafa
því engin áhrif í þá átt að draga
úr áihrifum gengislækkunarinnar
á kjör launafólks. Þau eru aðeins
til að mœta þeirri kjaraskerðingu
sem orðin er þegar, af öðrum
ástæðum, og hrökkva þó hvergi
nærri til. Hagspekingar stjórnar
innar hafa áætlað 7% verðhækkun
vegna gengisfellingarinnar, en
flestir aðrir telja víst, að hún
verði miklu meiri. Engar upplýs
ingar fást um það, hvernig þessi
tala sé fundin. Undanfarna daga
hafa margar tilraunir verið gerð
ar til þess hér á Alþingi að fá
að vita eitthvað um það, hvaða
hliðarráðstafanir séu ráðgerðar, en
hæstv. ráðh. verjast allra frétta,
og rembast við að þegja. Hv. þm.
Bragi Sigurjónsson, sem í ræðu
sinni í gærkvöldi vitnaði jöfnum
höndum í Bergþóru Skarphéðins
dóttur og Sigurð Ingimundarson,
leyfði sér að gagnrýna þm. stjórn
arandstöðunnar fyrir það að
spyrja um fyrirhugaða fram-
kvæmd þessara mála. Þjóðin á þó
ótvíræðan rétt á slíkum upplýsing
um.
Ekki einkamál
ráÖherra
Gengislækkun er ekkert einka
mái raðih. og mig furðar á því.
að Bragi Sigurjónsson og aðrir
þm. stjórnarflokkanna skulu ætla
að votta þeirri ríkisstjórn traust,
sem virðir Alþingi ekki einu sinni
svars þegar örlagaríkustu mál
þjóðarinnar eru rædd. Það er
fyrst nú í kvöld, að því brá fyrir
hjá einum stjórnarþingmanni,
Jóni Þorsteinssyni, og raunar hjá
hæstv. dómsmálaráðherra líka, að
líklega þurfi nú að huga að ein-
hverjum þeirra atriða, sem stjórn
arandstæðingar hafa verið að klifa
á að undanförnu. En allt var það
þó mjög loðið. En í lögum, sem
samlþykkt voru í gær, er fleira en
það, sem nú hefur verið talið. Þar
er jafnframt ákveðið, að mfin
skuli tengslin milli kaupgjalds og
verðlags, og þar með niðurfelld
sú eina. trygging, sem launþegar
hafa haft gegn því að kaffærast í
verðbólguflóðinu. Hér eftir skal
það vera samningsatriði milli
verkalýðsfélaga og atvinnuveit-
anda, hvort verðlagsuppbót á
laun eru greidd eða ekki. Það
breytir vitanlega engu í reynd
fyrir launþega, hver bluti af
kaupi hans er kallaður grunnlaun
og hver verðlagsuppbót. Eftir
breytinguna verður launþeginn að
sækja allan rétt sinn til vinnu-
vei’iandans, ekki bara grunnkaup
ið ,eins og verið hefur, heldur
afleiðingarnar af verðlagsþróun-
inni líka, og hljóta þá allir að
sjá, hveru aðstaðan er stórum
verri en áður. Halda menn þá,
að svona aðgerðir séu til þess
fallnar að auka vinnufriðinn? Nei,
áreiðanlega ekki, enda skýra for
ustumenn verkalýðsfélaganna nú
frá því, að þeir hafi aðeins verið
að fresta aðgerðum, þegar þeir
aflýstu boðuðum verkföllum um
daginn. Baráttan er eftir, segja
þeir, baráttan fyrir rétti launþeg
anna, og sú barátta verður auðvit
að þeim mun harðari, sem ósam
ræmið er meira á milli kaupgjalds
og verðlags.
„Birtír upp" í neyðinni
Fram að þessu hefur mér virzt
allir vera sammála um, að gengis
lækkun sé neyðarúrræði, t. d.
sagði forsætisráðherra ekki alls
fyrir löngu, að gengislækkun sKap
aði fleiri vandamál en hún leysti
En undanfarna daga hefur kveðið
við nýjan tón í stjórnarblöðunum
um þetta. Þess hafa víða sést dæmi
og hér var minnzt á forustugrein
ina í Vísi s. 1. laugardag, sem
einna opinskáast hefur lýst þess
ari nýju hagspeki. Fyrirsögn grein
arinnar, sem fjallaði um neyðar
ráðstöfun þá, sem gengisfelling
nefnist, ber heitið „Birtir upp“ og
efni hennar er að sanna, hversu
gengislækkun sé allra meina bót,
nýtt líf færist í atvinnufyrirtækin
og nýir viðreisnartímar væntan
lega á næsta leiti. En engin er
rós án þyrna, og ríkisstjómin hef
ur ekki komizt hjá þvi að stinga
sig ofuriítið, því að síðar í jrein
inni segir orðrétt:
Einar Ágústsson
„Það er sjálfsagt gert gegn
betri vitund sinni, að ríkisstjóm
in leggur nú jafnframt fram laga-
frumv., þar sem gert er ráð fyrir,
að vísitöluhækkanir fyrir 1. des.
n. k. verði reiknaðar inn í laun,
eins og verið hefur undanfarin ár.
Já, það er vafalaust gert gegn
betri vitund hæs.tv. ráðh., að
setja svona lög, sem fela í sér
hvorki meira né minna en 3,4%
verðlagsuppbót á laun í landinu,
á sama tíma og erlendur gjald-
eyrir er hækkaður í verði um
32,6%.
Á a$ standa við stóru
orðin
Menn sjá af þessu, hvernig ríkis
stjórnm vildi helzt hafa frambv.
gengislækkunina. Hér sannast því
enn hið fornkveðna, „að gera verð
ur fleira en gott þykir.“ Hvernig
skyldi svo gangia að standa við
stóru orðin, eins og t. d. það,
að þeir, sem knýja fram gengis
lækkun, til þess að hagnast á
henni, skuli fá að borga brúsann.
Er það þá verkafólkið, sem hefur
knúið þessa gengislækkun fram?
Nei, kaupmáttur tímakaups hefur
lítið sem ekkert vaxið á viðreisn
artímabilinu- Eða kannske að
það séu sparifjáreigendurnir. Tæp
lega mun það, því að enginn tap-
ar meira á þessu en einmitt þeir,
sem hafa verið að reyna að spara
saman á undanförnum árum. Hvað
þá um opinbera starfsmenn og
bótaþega trygginganna? Ef til vill
hafa þeir knúið þessa breytingu
fram. Hla hygg ég að ganga muni
að færa rök að þeirri fullyrðingu.
því að þessir hópar hafa enga
möguleika á að rétta hlut sinn,
ekki einu sinni samningsrétt, hvað
þá verkfallsrétt. Eða unga fólkið
sem á að borga húsnæðislánin sín
með verðlagsálagi, einnig eftir að
uppbótin á kaupi þess hefur fall-
ið niður. Hvað um það. Varla má
það líklegt þykja að hér séu þeir
fundnir, sem mest hagnast á geng
islækkun og fylgifiskum hennar.
Nei, þetta er ékki fólkið, sem
knúði gengislækkunina fram. En
þetta er íólkið, sem verður að
borga brúsann. Það er Mns vegar
augljóst mál, að gengislækkun
þessi er m. a, knúin fram til þess
að afla ríkissjóði tekna. Stjórnin
gat ekki komið saman hallalaus
um fjárlögum, nema með því að
Leggja á enn þá nýja skatta. Geng
islækkun, án tollabreytinga eykur
tekjur ríkissjóðs um mörg hundr
uð milljónir. Hér er því einn aðili
fundinn, sem hagnast á tíl þess
að standa við stóru orðin, þó ekki
væri nema að hluta. Ætti því
ríkisstjórnin nú að stórlækka
tolla, og draga jafnframt úr út-
gjöldum rikissjóðs.
Lítið samræmi
Það er lítið samræmi í því að
krefjast fórna af almenningi,
en auka fjárausturinn hjá pví
opinbera. Með endurskipu-
lagningu ríkisrekstursins má
koma fiam gífurlegum sparnaði.
Þensian í skrifstofubákninu þarf
að hverfa, en hagsýni og ráð-
deild að koma í staðinn. Væri
þetta gert er einhver von til þess,
að gengisféllingin verði atvinnu-
vegunum sú lyftistöng, sem von
azt er eftir, án þess að byrðar
almennings þyrftu að verða 6-
bærilegar'. Að öðrum kosti er vand
séð, hver ávinningurinn verður.
Herra forseti. Þessum umræð
um er nú lokið. Ég vona, að þær
hafi orðið til þess að skýra að
nokkru þau mál, sem rædd hafa
verið, fyrir hv. hlustendum. Lítill
vafi er á því, að þm. Sjálfstæðis
flokksins og Alfl. muni verja rík-
isstjómina vantrausti í atkvgr.
á eftir. En það er sannfæring
mín ,að núna, þegar blekkingar
hjúpnum frá í vor, hefur verið
burtu svipt, og það ligguT ljióst
fyrir og staðfest m.a. með játn-
ingu Alþ.blaðsins, að engum —
engum var það ljósara þá en ein-
mitt ráðh. Bjarna Benediktssyni
og Gylfa Gíslasyni að gengislækk
un var framundan, að þetta van-
traust mundi etoki verða fellt af
kjósendum, ef þeir hefðu um það
atkvæðisrétt. heldur samþ. með
miklum meiri hluta.