Tíminn - 28.12.1967, Blaðsíða 5

/
FIMMTUDAGUR 28. desember 1967.
TÍMINN
KVIKMYNDIR
YOUNG CASSIDY (raunvenx
legt nafn írska leikritaskáldsins
Sean O’Casey). Leikstjóri: Jack
Cardiff, handrit: J. Whiting,
byggt á sjáifsævisögu O’Casey:
Mirror in my house. Sýningar-
staöur. Gamla bíó. Sýningartími:
110 mín. Framleiðandi: R. Graff
& R. Ginna (John Ford M.G-M).
Tónlist. Séan O’Ribida.
ívvikmýndin faefst er Jofanny
Ca.ssidy vinnur verkamajfáHrvinnu
'og býr í fátækrahverfi Dublinar.
Hann kyanist Mike Mullen
(Michacl Redgrave) og smitast
af áfauga hans á bættum kjör-
um handa verkamönnum. Eitt
vericíall er sýnt, það fer ekki fram
meö neinum glæsibrag, eins og
Cassidy hafði ímyndað sér. Dauði
systur hans eftir vonlaust strit,
og oarátta fólksins í kringum faann
halda fyrir honum vöku, og næt-
urnar fara í skriftir.
Bftir hina misheppnuðu upp-
reisnartilraun íra á 2. páskadag
1916, verður faonum Ijóst að írar
öðlast ekki frelsi þannig, þó að
í myndinni sé stáfni yfirmann-
anna og blindni á aðstæðum,
kenr.t um hrakfarirnar.
Hann fær útgefna bók um Lýð-
veidisherinn, sem verður í hans
mcðförum að hetjum, en upp-
götvar að hans kjörsvið er leik-
ritagerð. Þar eru fleiri honum
sammála þvi Juno and the pey-
cock (Júnó og páfuglinn) og tfae
plough and tfae stars ('heiti gamla
írsKa fánans, er sýnir plóg og
stjöiiiur) eiti óumdeilanleg lista-
veik. Þar hafa sannazt orð Yeats
í Abbeyieikhúsinu árið 1926 er
the plough and tfae Stars var frum
flult (Júno og páfuglinn var frum
sýnt árið 1924) að nafn Cassidy
myndi lifa löngu eftir að þetta
fólk sem hrópaði verk hans niður
og taidi það níð um írland, yrði
dautt og gleymt, og verkið myndi
bera hróður írlands hvar sem
menningu væri að finna.
Ivlóöir Cassidys er látin og Nore
(Maggie Smith) ung stúlka, sem
hann kynnist í bókabúð þar sem
hann vai að stela bókum til að
fulliiægja lestrarþörf sinni, gerir
honum það ljóst að hún á ekki
sainleið með honum. Mullen vísar
honum a dyr eftir að hafa þekkt
sjáifan sig sem fyrirmynd að óað-
laðandi persónu í.tfae plougfa and
tfae stars, svo Cassidy leggur land
undir fót og hvert? Til Englands,
þar sem erkióvinirnir búa. Samt
kann hann svo vel við sig þar, að
hann lætur sér nægja að senda
lönduro sínum tóninn yfir sundið
af og til og sakar þá um og ekki
að ósekju, þröngsýni og íhalds-
semi.
Mér nefur ekki tekizt að ná
í bók O’Casey Mirror in my
house, en ég faef lesið bók sem
er samantekt umsagna um hann
skriíúð af ættingjum hans, og
fóuj] sem þekkti hann áður en
haim fór til Englands. Einnig voru
þar birt nokkur bréf frá O’Casey,
flesr skammarbréf og synjunar-
bréi um peningalán, kannske hef
ur honum fundizt að ættingjar
hans gæíu unnið sig upp úr fátækt
inm af eigin rammleik eins og
hann sjálfur.
í myndinni birtist hann sem
stór og sterkur ungur maður sem
svíður sárt neyð ættjarðaj; sinn-
ar og fátæktarbasl sinna nánustu.
Hvaö sem öðru líður þá eru stór-
verk hans upprunnin úr þessurn
jarðvegi æsku bans.
Mikið er af rauðhærðu, fallegu
kvenfólki í myndinni og sýnist
Cassiay vel kunna að handfjalla
það, einnig bregður Julie Cfaristie
fyrir sem Daysie valkyrju, skyndi
kons, sem segir þegar hann kveð-
ur, „you are á good man“ en það
er þýtt af textahöfundi sem „þú
ert karimenni“. Nora er frábær-
lega vei leikin af Maggie Smith,
hún hlaut mjög góða dóma fyrir
leik sinn í Otfaelo þar sem hún
leikur með Sir Laurence Oliver.
Ást Fords og aðdáun hans á
eyju feðranna kemur vel fram
í pessan mynd, þar sem hann
sýnir fagurt landslag og skemmti-
legan söng. Um leikstjóm Carfiffs
er pað að segja að þar bregður
aldrei fyrir neinu frumlegu, en
heldur ekki neinu sérstaklega illa
unnu atriði en mér finnst það
dálitið hjákátlegt að láta þá rauð-
hærðu, nýkomna úr rúminu frá
Cassidy hrópa: „lifi írland, lifi
lýðvcldið” og smá tæknigalla
I vei ður vart. í lokaatriðinu þegar
Nora og Cassidy fylgjast út úr
| Aböey-leikfaúsinu, er hellidemba
I og hártoppur stúlkunnar verður
I rennblautur og regnir rennur nið
ur andlit hans, eftir að hafa falust
i að a hvatningarorð Yeats, fara
þau bæði inn í galtómt leikhúsið
afiur, en nú er hann blautur
eftir sem áður en' hártoppur stúlk
unnar skiaufþurr. Á þeirri stundu
er þau kveðjast í leikhúsinu á
maður að finna sárast hvað ástin
á nnkinn þátt í burtför Cassidy frá
ínandi og hann segir hin klass-
ísku kvikmyndaorð á slíkri stundu:
„ég elska þig“ og hún svarar „ég
elska þig, Jofanny", þá hlógu ung
lingarnir í bíóinu. Þannig verkar
myndin á mann, ósönn glansmynd
um írægt skáld, eins og það sé
ekki munnlegt eins og við hin?
Niunda desember s.l. sýndi sjón
varpiö kvikmyndina „Gervaise“,
sem byggð er á sögu Emile Zola
L’Assommoir (Kylfan). Þetta er
frönsk Kvikmynd frá árinu 1956,
stjórnað af René Clément. Handrit
er eflir Jean Aurenche & Pierre
Bosi, sem hafa gert fjöldann allan
af kvikmyndafaandritum. Kvik-
myndaii er Robert Juillard. Tón-

Á VÍÐAVANGI
María Schell
„Cervaise".
list: Georges Auric. Þetta er átt-
unda mynd Cléments, en hann er
töiavert þekktur hér á landi fyrir
kvikmyndir sínar: La Bataille du
raii (sem gerist í stríðinu), Barr-
age conire le Pacifique (Stormur
yfir Kyrrahafi), Plein soleil, sem
hafa verið sýndar hér í kvikmynda
húsum og Jeux inderdits (For-
boðnir æikir), sem sýnd var í
sjónvarpinu í vor.
Að visu er mikil tilbreyting að
fá góða franska mynd í sjónvarp-
inu, en verst að fá ekki einfaverja
af myndum Cléments sem ekki
heíur verið sýnd hér áður, en
„Gervaise“ var sýnd hér fyrir
nokkrum árum.
A.

Úr „Young Cassidy'1. Á myndinni sjást Nora (Maggie Smith) og Johnni
Cassidy (Rod Talyor) ræða saman í bókabúðinni.
Síg. Vilhjálmsson:
Gengisfall
Sjaldan hef ég orðið eins for-
viða aið heyra fréttir, eins og þeg-
ar útvarpsþulurinn var að skýra
frá niðurstöðum fjárlagafrum-
varpsins, sem lagt var fram í
þingbyrjuin í haust. Lagt var til,
að gjaldafaliðin faækkaði verulega
frá fjárlögum yfirstandandi árs
og að við tekjufaliðina þyrfti að
bæta drjúgum hærri upphæð, eða
oa. 750 milljónum króna fram
yfir það, sem gildandi lög heim-
ila. Þegar þetta gerðist, var þó
vitað, að stórkostleg tekjurýrnun
þjóðarþúsins hafði átt sér stað á
yfirstandandi ári og allur þorri
manina mundi hafa miklu minna
úr að spila en áður. Jafnframt
var lagt fram frumvarp. er átti
að fylla upp í skarðið — mjög
athyglisvert plagg, — sem marg-
ir munu kannast vi®. Venjuleg-
um mönnum mundi nú hafa þótt
eðlilegt að það hefði verið far-
iö leitandi huga um gjaldafaliðina
til þess að draga úr útgjöldua-
um svo sem þurfti til að emdar
næðu saman. Rúmir 6 milljarðar
íslenzkra króna var þó álitleg
fúlga til athugunar. Ég held satt
að segja, að það séu ekki mikl-
ir búmenn, sem hafa útbúið þessi
skjöl, sem kölluð eru frumvörp
til fjárlaga og tekjuaukala-ga. Eins
og vænta mátti, urðu umræður
um þessi frumvörp og stjórnar-
andstaðan sótti hart og miskuan-
arlaust að ríkisstjórninni, sem
virtist fara undan í flæmingi.
Meðan á þessu þjarki stóð,
brast á Bretlandseyjum sterlings-
pundið í hendi ríkisstjónnarian-
ar þar — sterlingspundið féll —
með þeim aflei'ðingum, að íslenzk
ir bankar hættu að verzla með
erlendan gjaldeyri, en fólkið fór
að nota peninga síaa hérlemdis
enn meira en áður, og hafði þó
ekki látið sitt eftir liggja á því
sviði, frekar en ríkisstjórnin. Þeg
ar fré-ttist um fall pundsins, virð-
ist sem ríkisstjórn íslands yrði
rimgluð, en eftir nokkra daga átt-
®ði 'hún si-g og nú féll íslenzk
króna og það drjúgum betur en
pundið. enda virðast íslenzkir, og
Iþá sérstaklega stjórnmálamenn
Sjélfstæðisflokksins og hagfræðing
ar haas, sérfræðimgar í gengis-
fellingum. Vipskiptamálahárherra
Hagfræðingurinn Gylfi Þ. Gísla-
son sagði hér um daginn, að
gengisfelling væri aivarlegt mál
— hann hefur nú staðið að þrem-
ur gengisfelliingum í stjóraartíð
sinni svo hann virðist leggja dá-
lítið einkennilegan skilning í,
hvað eru alvarleg mál. Sannleik-
urimn er sá, að meðferð núver-
andi ríkisstjórnar líkist meir gam
anmálum en alvörumálum, þegar
hún meðhöndlar gildi íslenzkra
peninga.
Þegar ég var í blóma lífsins,
fyrir um það bil 50 árum, fékkst
sterlingspund fyrir ca. 18 krón-
ur og dollar fyrir 3,75 króm-ur
og þannig hafði það verið frá
því að krón-umyntin var t-ekin
up-p. Mér sýnist þaö vera orðið
tímabært að staldra við og at-
huga sinn gang, áður en lengra
er haldið á þeirri braut, sem far-
in hefur verið í penimgamálum
á íslandi á þessari ca. 14 öld.
Mér þykir ekki sennilegt, að i
þessum efnum ráði blint náttúru-
lögmál, en líklegra að aðgerðir
mannanna eigi fremur sök á þeirri
hroða-miðurstöðu, sem fjármála-
þróunin hefur leitt til. Það verð-
ur að láta fara fram rannsókn
á vegum Hagstofu íslands á geng
isbreytingimum frá uppliafi. Hlut
laus rannsókn Hagstofunnar, sem
gerð er á hlut bankanna, stjórn-
málamanna og Alþingis og stétta-
samtaka í þeirri þróun, sem átt
hefur sér stað. Þá þarf sérstök
athugun að fara fram á, hvaða
áhrif kaupsýslan hefur haft á
verðgildi peninganna. Aðalniður-
stöður af rannsókn eims og þeir-ri,
er hér er stungið upp á, þarf
að gefa út í handbókarformi
handa almenningi, svo menn geti
myndað sér skoðun á orsökum
og afleiðingum í þessum málum
án þess að þurfa að taka upp-
lýsingar hráar af vörum stjórn-
málamanna og áróðursliða þeirra.
Þegar slíkir hlutir gerast, c-ircs og
nú, er engin furða þó vantraust
manna aukist á hæfni og heiðar-
Framhald á bls. 14.
Vanski! ríkissjóðs
Við afgreiðslu fjárhagsáætL
unai' Reykjavíkurborgar báru
borgarfulltrúar Framsóknar-
Hokksins fram eftirfarandi
ályktunartiUögu um skuldir
rikissjóðs við Reykjavíkurborg
vegna vangreiddra lögboðinna
framlaga til skólabygginga í
borginni og Borgarsipítalans í
F ossvogi:
„Samkvæmt reikningum borg
arsjóðs nam skuld ríkissjóðs
við borgina um síðustu áramót,
vcgna lögboðinna framlaga til
skólabygginga og Borgarspítal-
ans i Fossvogi kr. 71.404.296,88
og liafa aukizt um rúmar 58
mill.iónir króna á tveimur
arum.
Þar sem fjárhagsáætlun borg
arinnar fyrir næsta ár gerir
ráð fyrir, að lægri hundraðs-
hiuta af tekjum borgarsjóðs
verði varið til framkvæmda en
undanfarin ár, telur borgar-
stjórnin enn brýnna en áður,
að ríkissjóður standi við skuld
bindingar sínar gagnvart borg
inni og inni af höndum lög.
bo'ðnar greiðslur.
Felur borgarstjórn borgar-
stjóia að ganga ríkt eftir sldl-
um frá hendi ríkissjóðs, svo að
framkvæmdir borgarinnar
þurfi ekki að dragast saman
á næsta ári“.
FjármálaráSherra
stærsti vanskila-
maðurinn
Þessari tillögu vísaði borgar-
sfcjórnarmeirihluti Sjálfstæðis-
liokksins frá með næsta hæpn
um rökstuðningi. Yar þó hér
ekki um annað að ræða en
slyrkja innheimtuaðstöðu borg-
arstjórans með einróma sam-
þykki borgarstjórnar um að
nún stæði fast að baki hbn-
um iið innheimtu á þessum
rögboðnu framlögum, sem borg
in og borgarbúar eiga að fá
skUvislega úr ríkissjóði, jafn
skilvíslega og hann krefst þess
að borgarbúar standi í skilum
með framlög sín til ríkissjóðs.
Það er ekki von, að fjármála-
siðgæðið sé upp á marga fiska
hcr á landi, þegar sjálfur fjár
málaráðherrann fyrir hönd rík-
issíóðs er orðinn stærsti og
inesti vanskilamaðurinn í þjóð
fílaginu. Það var greinilegt að
horgarstjórnarmeirihlutinn í
Reykjavík vUdi ekki styggja
pá Bjarna formann og Magnús
fjármálaráðherra eða leggja
sitt af mörkurn til þess að þessi
fráleitv og ógeðfelldu vanskil
ríkissjóðs við borgara landsins
og sveitarfélög þeirra linni.
Barna- op vistheimlli
Eftirfarandi tillögu borgao
(uUlrna Framsóknarflokksins
var vísað tii Félagsmálaráðs
öorgarinnar
„Borgarstjóm Reykjavíkúr
ei l.iosr að mikil þörf er í borg
inni fyrii barnaheímili, bæði
dagheimili og heimili til vist.
unai Þv: er áríðandi að fé það,
sem horgin leggur af mörkum
tiJ nessarar starfsemi, nýtist
scm bezt og komi sem flestum
cmst cklingum að gagni. I fjár
nagsaætiun borgarsjóðs fyrir
næsta ár er áætlað að rekstrar
Kost-naður vistheimila nemi frá
119 tii 175 þúsund krónum á
hvcrt vistbarn á árinu, mis-
munandi eftir heimilnm, og á
daghem ;’um er reksti'arkostn-
aðnnnii mjög mishár þótt nm
Framfaald á 14. síðu
/--