Alþýðublaðið - 13.05.1989, Blaðsíða 8

8
Laugardagur 13. maí 1989
áhöfn og þaö er meira en segja
það, að skipta um stefnu. Slíkt
tekur yfirleitt lengri tíma í stærri
fyrirtækjum og að því er virðist
mun lengri tíma í Sambandinu.
„íhaldssemin er sterk taug hjá
mörgum samvinnumönnum ekki
siður en hjá öðrum,“ sagði einn
viðmælandi blaðsins.
Þótt menn vilji ekki gera stór-
tækar breytingar, t.d. deildaskipta
Sambandinu, eins og lagt var tii í
tillögum skipulagsnefndarinnar,
virðist meiri friðarvilji ríkja en
síðustu misseri. Þaö telja menn
a.m.k. skref í áttina. „Það er of
einfalt að útskýra betri anda með
því að Valur sé farinn. Menn hafa
höfðu dregið verulega úr viðskipt-
um, jafnframt því sem deildin
mátti sæta harðri gagnrýni fyrir
þjónustu og vöruúrval. Síðastlið-
ið haust var stofnað sérstakt félag
um reksturinn með beinni þátt-
töku viðskiptavinanna, kaupfé-
laganna. Þetta þykir lofa góðu, en
útilokað er talið að rétta við rekst-
urinn á þessu ári og raunar því
næsta. Kaupfélögin hafa aukið
viðskipti sín, en nokkur styr
stendur um málið gagnvart
KRON sem á í harðri samkeppni
á Reykjavíkursvæðinu. Þjónust-
an við landbyggðina kostar pen-
inga og forsvarsmenn KRON telja
hana of dýru verði keypta.
og færa fórn sem þykir ekki sár-
grætileg. Þrátt fyrir hagnað á síð-
asta ári, telja menn Samvinnu--
bankann óhagkvæma einingu í
þeirri samkeppni sem rikir á milli
bankastofnana. Samkvæmt
heimildum Alþýðublaðsins hafa
þegar verið reifaðar verðhug-
myndir. Aðspurður sagði Ólafur
Sverrisson Ijóst að menn væru
ekki kanna þennan inöguleika
nerna þeir teldu sig hafa verulegan
hag af því. Sverrir Hermannsson
bankastjóri í Landsbankanum
sagði að þessi hugmynd hefði
komið upp. „En menn hafa ekki
gert sér hugmyndir um hvernig
þetta má verða, eða hvort þetta sé
HUGMYNDIR UM SÖLU
EIGNAR I
AÐALVERKTÖKUM
Hvað varðar sölu eigna er nú.
einblínt á Samvinnubankann.
Þeir eru hins vegar til sem telja at-
hugunarvirði, að kanna hugsan-
lega sölu á hiut SÍS í íslenskum
aðalverktökum. Þar á dótturfyr-
irtæki Sambandsins, Reginn,
25% með beinni aðild og að auki
7% í Sameinuðunt verktökum,
sem eiga 50% í íslenskum aðal-
verktökum. Hér er því um að
ræða 28% eignarhlut.
Hugmyndin kom upp á stjórn-
arfundi Sambandsins á dögun-
um. Guðjón B. Ólafsson forstjóri
HLUTAFJÁRAUKNING
KNÚIN FRAM?
Samkvæmt heimiidum Al-
þýðublaðsins eru mjög skiptar
skoðanir um málið innan Sam-
bandsins. Forstjóri og fram-
kvæmdastjórar munu vera þeirrar
skoðunar að ekki séu aðstæður
fyrir hendi til hlutafjáraukningar.
Þeir munu því reiðubúnir aö gefa
eftir jafnan hlut í Álafossi. Frarn-
kvæmdasjóður mun hins vegar
ekki taka slíkt í mál. Því eru líkur
á að Sambandið verði nauðbeygt
að leggja fram fé í Álafoss, jafnvel
með einhvers, konar eignatilfærslu
því skortur er það mikill á lausafé.
Þetta mál er talið ráðast á fundin-
Olafur Sverrisson, stjórnarformaður, segist
ekki vera búinn aö gefa stjórnarformennsk-
una frá sér.
Guðjón B. Ólafsson, forstjóri, sagður
standa utan viö væntanlega umræðu um
mannaskipti i stjórn.
verið þungt hugsi og eru gera sér
æ betur grein fyrir þeirri ógn sem
stafar af því að missa samvinnu-
hreyfinguna. Menn eru sem sagt
farnir að gera sér grein fyrir al-
vöru málsins.“
Erfiðleikarnir hjá SÍS hafa
vissulega tekið sinn toll nú þegar,
þótt einhverjum kunni að þykja
niðurskurðurinn með hægasta
móti og tilviljanakenndur. Sam-
kvæmt upplýsingum hjá Sam-
bandinu voru starfsmenn í lok árs
1985 alls 1740 á launaskrá. í lok
árs 1987 voru þeir 1290. Um ára-
mót voru 1090 á launaskrá, en
þeir munu nú vera ríflega 900.
Mestu munar um fækkun starfs-
manna iðnaðardeildar við stofn-
un Álafoss, eða um 365 manns.
Þá leiddi lokun verslananna
Torgsins og Herraríkis og Kex-
verksmiðjunnar Holt einnig til
töluverðrar fækkunar.
1200 MILLJON KRONA TAP
Mál hefur verið gert úr bréfi
sem Ólafur Sverrisson stjórnar-
formaður ritaði Guðjóni B. Ól-
afssyni forstjóra. Erindi Ólafs var
að fá skriflega greinargerð um
áætlanir sem framkvæmdastjórn
fyrirtækisins hefur um aðgerðir í
rekstrinum. Ólafur fékk greinar-
gerðina afhenta í fyrradag. í sam-
tali við blaðið sagði hann einungis
um að ræða eðlilegan undirbún-
ing fyrirstjórnarfund. Aðspurður
vildi hann ekki svara hvort hann
væri sáttur við þær leiðir sem for-
stjórinn boðaði. „Þetta er mál
stjórnar Sambandsins,“ sagði
hann. Bréfið var ekki skrifað sam-
kvæmt ákvörðun stjórnarinnar,
heldur af frumkvæði Ólafs og
með vitund varaformanns og rit-
ara stjórnar.
Tap á Sambandinu var töluvert
yfir einn milljarð króna á síðasta
ári, eða nálægt 1200 milljónum
samkvæmt heimildum Alþýðu-
blaðsins. Guðjón B. Ólafsson og
Ólafur Sverrisson vildu engu
svara um þessar upplýsingar
blaðsins. Að mestu skrifast tap á
fjárhagsdeildina, aðalsjóð, en þar
eru bókfærð þau margvíslegu lán
sem ekki eru sérstaklega merkt
ákveðnum deildum. Af einstök-
um deildum er mest tap á verslun-
ardeild. Þá varð einnig verulegt
tap á iðnaðardeild, skinnadeild-
inni á Akureyri. Ennfremur varð
töluvert tap á rekstri skipadeildar.
ÓEINING UM NÝJU
VERSLUNARDEILDINA
Rekstur verslunardeildar hefur
verið eitt stærsta vandamál Sam-
bandsins síðustu ár. Kaupfélögin
Tap skinnadeildarinnar varð
verulegt á síðasta ári og er aðal-
lega skýrt út með verðfalli og
sölutregðu. Hins vegar er vonast
eftir hagnaði á þessu ári, að því er
Ólafur Sverrisson stjórnarfor-
maður segir.
Skipadeildin sem rekin hefur
verið með hagnaði síðustu ár, en
skilað tapi í fyrra, hefur ekki legið
undir sérstakri gagnrýni og veldur
raunar ekki miklum áhyggjum
Sambandsmanna.
LANDSBANKI YFIRTAKI
SAMVINNUBANKA
Sambandið er ekki eitt um að
eiga í erfiðleikum. Ef fyrirtækið á
að eiga möguleika á að rétta við á
næstunni þarf hið almenna
rekstrarumhverfi að breytast til
batnaðar. Á meðan illa gengur
hjá öðrum er lítil von til þess, að
Sambandið nái að selja eignir og
hugsanlega gætu aðstæður leitt til
þess að SÍS þurfi að selja arðvæn-
legustu þætti rekstursins.
Sambandsmenn binda miklar
vonir við að Landsbankinn kaupi
Samvinnubankann. Með því móti
væri hægt að aflétta drápsklyfj-
um hjá aðalviðskiptabankanum,
mögulegt,“ sagði Sverrir og bætti
við að þetta væri ekkert einfalt
mál.
Þröstur Ólafsson, stjórnarformaður KRON,
sagður i hópi þeirra sem vilja mannaskipti i
stjórn SÍS. Hann er sjálfur orðaður við
stjórnarsetu.
segir hins vegar ekki hafa verið
komið að máli við sig út af þessu
og vildi hann ekki tjá sína skoðun
á málinu í samtali við blaðið.
SVERRIR TELUR
TRYGGINGAR GÓÐAR
Þegar spurt er um skuldir Sam-
bandsins í Landsbankanum er
komið að læstum dyrum. þing-
menn hafa gert tilraun til að spyrj-
ast fyrir um tryggingar að baki
lánunum, en í svari Ríkisendur-
skoðunar í fyrri viku er vísað til
bankaleyndar. En jafnframt var
upplýst að Bankaeftirlitið hafi
ekki séð ástæðu til athugasemda.
Ennfremur hafa endurskoðendur
bankans engar athugasemdir
gert.
Mál Sambandsins hafa hins
vegar verið í sérstakri athugun
innan bankans. „Tryggingamál
eru í góðu lagi, en ég vil og get
ekki um þau talað,“ sagði Sverrir
Hermannsson. „Það hefur verið
tap á Sambandinu og þar eru
menn auðvitað með allskyns
ráðagerðir, sem þeir láta okkur
fylgjast með, enda hlýtur bankinn
að gera kröfu til þess. Það er for-
stjórinn sem getur setið fyrir svör-
um hvað þetta varðar.“
SKYNDIFUNDUR
UM ÁLAFOSS
Boðað hefur verið til skyndi-
fundar í Sambandinu næstkom-
andi þriðjudag. Fundarefnið er
hlutafjáraukning í Álafossi, sem
Sambandið á til helmninga á móti
Framkvæmdasjóði. Álafoss var
stofnað haustið 1987 eftir að
stefndi í þrot hjá gamla Álafossi,
í eigu Framkvæmdasjóðs, og hjá
ullariðnaði Sambandsins.
Sambandið lagði alls 420 millj-
ónir í dæmið á móti Fram-
kvæmdasjóði. Reksturinn hefur
engan veginn gengið sem skyldi
og ekki hefur tekist að snúa nægi-
lega við til betri vegar með að-
gerðum. Samkvæmt heimildum
Alþýðublaðsins er þegar búið að
éta upp helming eigin fjár. Á
fundinum á þriðjudag á hins veg-
ar að taka ákvörðun um enn meira
meðlag, eða 90 milljóna króna
hlutafjáraukningu á móti sömu
upphæð frá Framkvæmdasjóði.
Sambandlö á 28% eignarhlut í Islenskum aðalverktökum. Hugmynd um sölu þess eignarhluta hefur verið relf-
uð innan stjórnar SÍS, en Guðjón B. Ólafsson, forstjóri, segir ekki hafa verið komið að máli viö sig.
Sverrir Hermannsson, bankastjóri i Lands-
bankanum: Tryggingamál í góðu lagi.
um á þriðjudag. Hvorki forstjóri
né stjórnarformaður vildu tjá sig
um málið í samtali við blaðið, en
staðfestu að fundurinn snérist um
að taka afstöðu til hlutafjáraukn-
ingarinnar.
Það er óneitanlega furðuleg
staða sem Sambandið stendur
frammi fyrir, að þurfa auka hluta-
fé sitt í óarðbæru fyrirtæki á sama
tíma og verið er að reyna losna
undan slíkum einingum. Ála-
foss-málið er kannski svolítið
dæmigert fyrir SÍS, það snýst
jafnmikið um pólitík og rekstur
fyrirtækis. Hjá Álafoss vinna 500
manns og bróðurparturinn á Ak-
ureyri, sem stundum er kallað
höfuðvígi samvinnuhreyfingar-
innar. Það þykir ábyrgðarhluti
fyrir Sambandið að raska slíkri
undirstöðu.
UNNIÐ AÐ MIKLUM
MANNASKIPTUM
í STJÓRN
Aðalfundur Sambandsins verð-
ur haldinn í byrjun júní. Áður ert
að því 'kemur eiga menn eftir að
skipa sér í fylkingar, því miklar
líkur eru taldar á mannaskiptum í
stjórninni. Ólafur Sverrisson,
fyrrum kaupfélagsstjóri í Borgar-
nesi, tók við formennsku þegar
Valur Arnþórsson fór í Lands-
bankann. „Ég er allavega ekki bú-
inn að gefa það frá mér,“ sagði
Ólafur þegar Alþýðublaðið
spurði hvort hann hygðist gefa
kost á sér til aframhaldandi
stjórnarformennsku.
Næstu vikurnar eiga skeyti eft-
ir að ganga á milli um árangur eða
árangursleysi við stjórnun fyrir-
tækisins. Sjálf stjórnin á eftir að
dragast inn í þá umræðu og sam-
kvæmt heimildum blaðsins verð-
ur unnið að liðssöfnun til að gera
breytingar á henni. Hugsanlega
verður fundinn kandidat gegn Ol-
afi Sverrissyni. Yngri menn í
hreyfingunni, aðallega þeir sem
tengjast KRON, telja nauðsynlegt
að stokka upp í stjórninni. Þröst-
ur Ólafsson stjórnformaður
KRON og rekstrarstjóri er orðað-
ur við stjórnarsetu. Það veltur
hins vegar á breiðri samstöðu og
skipulagningu hversu langtverður
komist í mannabreytingum í
stjórninni. KRON er langstærsti
aðilinn á aðalfundum, með 39
fulltrúa. Næsta féiag, KEA á Ak-
ureyri, er með 20 fulltrúa.
Þegar illa gengur reyna menn
að hengja það á hatt einhvers.
Hingað til hefur Guðjón forstjóri
einn mátt taka við gagnrýninni.
Undiraldan nú beinist hins vegar
ekki gegn honum, heldur teija
menn sýnt að framkvæmdastjórn
fyrirtækisins þurfi sterkari stjórn
að baki til að sigrast á erfiðleikun-
um.