Tíminn - 09.02.1968, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
FÖSTUDAGUR 9. febrúar 1968
Hermóður Guðmundsson:
HLUTUR
v>
Saimkvæmit Lamdislögum eiga
íslenzkir bœindur að njóta
launajafnréttis við aðrar stétt
ir. HefiUr sivo verið um ára bil.
Sam.kvæmt þessum sömu lög
um eiga kjörnir, eða tilnefnd-
ir fulltrú’ar framleiðenda og
neytenda að eindursikoða þenn
an launagrundvöll árlega, þ. e.
a. s. verðlag landbúiniaðarvara,
sem á að tryggja bóndianum
tílskilin lágmairkslaun. Rétt
þykir að vieikja athygli á því,
sém alHtotf fáir vita, að bænda
stéttinni er með ‘íögum skipað
á bekk með iaiunþegum en ekiki
framieiðendum.
Verður því bændastéttin
sjálif að bera alla ábyrgð og
áhættu í búrebsfcúnum bóta-
liaust hvernig sem árferði er
og aðrar ytri aðstæður á hverj-
um tíma.
Þiesisari endurstooðuin,, verð-
RAFSUÐUTÆKI
handhæg og ódýr. Þyngd
18 kg.
SjóSa vír 2,5 — 3, — 3,25
m.m.
RAFSUÐUÞRÁÐUR, góSar
tegundir og úrval.
RAFSUÐUKAPALL
25, 35, 50 Q m. m.
SMYRILL,
Laugavegi 170, sími12260.
@ntinental
SNJÓHJÓLBARÐAR
MEÐ NÖGLUM
sem settir eru í, meS okkar full-
komnu sjálfvirku neglingarvél.
veita fyllsta öryggi í snjó ög
hálku.
Nú er allra veðra von. — Bíðið
ekki eftir óhöppum, en setjið
CONTINENTAL hjólbarðá, með
eða án nagla, .undir bílinn nú
þegar.
Vinnustofa vor er opin alla daga
frá kl. 7,30 til kl. 22.
Kappkostum að veita góða þjón-
ustu með fullkomnustu vélum
sem völ er á.
GÚMMÍVINNUSTOFAN h.f.
Skipholti 35 — Sími 3-10-55.
tagisgru'idivalilarinis á að vera
lokið árlega fyrir 1. sept. Vecði
hins vegar ekki samkoimulag
um grundvöllinn skal ágrein-
ingi vísað til 3ja njanna yifir
dóms, er fellir. endaalegan úr-
skurð utn ágreiningsatriðin til
þess að bóndanuim verði tryggt
srvokaLlað liauaajiafnrétti. Sam
kvæmt þessu ætti að mega
vænta þess, að aðstaða bænda
væri sterk gagnvart öðrum
stéttum og þjióðfélaigisheildinnd.
Þegiar betur er að gáð kem
ur þó í ljós, að í framleiðslu
ráðslögunum eru veigamikil
skerðingarákvæði, sem geta
komið til með að lækka áns-
teikjur bærida yþiuleia, þótt
ániriar gruindvöliúr áfurðaverð-s
irís væri rétturi Þessi ákvæði
er ‘ að fdnna í 4. og 12. gr.
laganna varðandd viðmdðu.niar-
kaup bóndans, takmarkaðar út-
flutningsbætur til þess að
tryggja fullt grundvallarverð
og skerta kaupviðmiðun hjá við.
miðunarstéttunum samkvæmt
síðustu breytingu á löggjöfinni.
En -lög eru lög, eða eiga
að vera það samkvæmt stjóm
ansikránm,i. Því er skylt að halda
siig við lagabótostafimn eins og
hann er í dag og hvernig fram
tovæmd þessarar launalöggj'afar
hefiur reynzt fyrir bændastétt
ina fyrir þetta verðlagsár.
Eins og kunnugt er og áður
er sagt á verðllag landbúnaðar-
viara að vera tilbúið fyrir 1.
seipt., eða snemma í september
einis og oiftast hefur verið, þar
til nú á þessu ári, að það var
etoki tilbúið fyrr ©n í deseimber,
þegar L4 var liðinn af verð-
lagisárimu.
Hvað veldur? Hver ber á-
byrgðina á því að verðlagið
er svo síðbúið?
Hér er um alvarlegt laga-
brot að ræða, sem mun eiga
eiftir að vaLda bændastéttinni
veruliegu tjóni, eins og fram
hefur komið í greinargerð yfir
nefjndar, ef úrskurði hennar
vierður ekki hnektot.
í sambandi við verðlagsúr-
skurð yfirnafndarinnar eru
einkum eftirtalin atriði, sgm
• bændur hljóta að gera fyrst og
fremst atbug'ajsemdir við:
1. Óhæfilegur dráttur á
verðliaigsátavörðtunum,
2. Ofreiknað gæru- og uillar-
verð tii bænda vegna gengis-
breytingarin.nar.
3. Kaup bænda og áburðar-
mag.n stórlega vanmetið.
f greinargerð yfirnefndarinn
ar kemur fram, að tetoið hafj
verið tillit til væntanlegs úb
flutningsverðs á gærum og
Uil-1, eÆtir gien,gisbreytingiU og
má ætlia að þessi nýji verð-
iagsgr-uinidvölLur rýri hlut
bænda um rúm 4% frá þeim
grundvelli er stoylt var að
reikna með í september.
Nemur;. þessi kaupskerðing
45 milLjónum fyrir, bændasté-tt
ina. Þá kemur fram í greinar-
gerðinni, að laun. bænda eru
ekki ákveðin samfcviæmt úr-
taki _ Hagistofunnar um tekjur
viðmiðunarstéttainnia 1966,
ekki heldur ’samfcv. ársvim,-
tíimaregl'unini nýju, heldur bygg
ist launaúrskurður nefndarinn
ar á SexmannariiefndáriS;amkomu
laginu haustið 1966.
Geti þessi átovörðun staðizt
samfcvæmt lögum, eiga bæind
ur sér lítils trausts að váenta
í þéirri löggjöf, 'er átti að
verða þeirra brjóisitvörn í kjara
baráttunni. Jafnframt ætti
þessi niðurstaða, að taka af
öl tvímæLi um það, hversu
ósikynsamlegt það hefur oft
vérið af fulltrúium bænda, að
ganga tiL samkomuLiags um rang
látan V'erðLagsgrundvöll, ef sam
komulagið er síðan notað sem
fiorsenda fyrir verðlagis- og
launaúrskurðum Langt fram í
tímanri. Hér er um svo stóra
hluiti að tefla fyrir bændur, eða
a-llt að 260 milljóm króna, að
þeiss verðwr að krefjaist, að leit
að verði úrskurðar um það,
bver sé réttur bænda til leið
réttingar á þessari stórboiS'tlegu
kaupskerðingu.
Um kjarnfóðurs- og áburðar
liðinn í verðlagsgrundvelUnum
nú er það að segja, að þessir
Uðir báðir eru svo óraunhæfir
sem mest má verða. í vísitöLu
búsgruindivellinu'm er reiknað
með ea. 16 kúagilda bústærð.
/ Til þess að framfleyta þess'ari
áhöfn, þarf a. m. k. 16 ha.
ræktað land tiL sLægna og beit-
ar.
Áburðarmagnið í gmindveLl
inum á þetta tún er áætLað
1375 kg. köfnunarefni, 600
kg. foisfórsýria og 332 fcg.
kalí, alLt miðað við hrein
efni. Þetta er um 60% minna
áburðarmagn, en bændur
munu no-ta alm-ennt. Er áburð
arkostnaðurinn því vanreiknað
uir um 16 þúsund krónur á
vísitölubú.
KjarnfóðurijiOtkuniin er áæti
uð rúm 500Ó kg. eða liðlega
300 kg á hvert kúgildi.
Gera má ráð fyrir að notkun
bænda sé ná_lægt 60%, meiri,
ef ekki meilaT én það þýðir 16
—17 þúisúnd' kr. tekj'uiækkun
á bónda. Er þanriig S'amanLagt
áburðar- og kjarn.fóðurmagn
vanreiknað um 32—33 þúsund
krónur. Af fleir-u er að taka í
samibandi við gjaldaliði verð-
lagsgi-unidvaLliarins, þar sem
hiallað er á þændur, en hér verð
uir því sleippt að sinni. Ætti
þetta, sem hér hefur verið
niefnit að nægje til þess að
' benda á veilurnar í þeisisu
reikningisdæmi, til ákvörðunar
á tekjum bænda og sýna hiví-
Mkri rangsleitni bændastét'tin
er^beitt.
í fyrsta lagi er-u bændum
dæimd 22% lægri árslaun —
44 þús. kr. lægri árstekjuir —
en þeir eiga rétt á. í öðru
lagi eru laun bænda lækfcuð
um 4% — uim fuLLar 8 þús. kr.
— vegina ofreiknaðs gæru og
uílariV'erðis sökium gengistoreyt
ingar. í þriðja Lági er kjarn-
fóður og áburður vanreiknað
um 60% í gruindivellinium —
32—38 þús. kr. sem jiafngil'dir
16—.17% kjararýnnua.
Lækk-a þannig þessir þrír
Liðir árskaup meðalbóndanis um
hvorki meira né minna en full
42—43%, eða 84 þúisund krón
ur miðað við yfirsitandandi verð
la'gsár.
Samkvæmt þeissu ætti bænda
stéttina að vanta oa. 440 millj.
kr. í sinn hlut fyrir verðlagsár-
ið 1967—68.
Þessar tölur ættu að tala
sinu málj um það hvernig bú
ið hefur verið og toúið er að
bændum um þeesar mundir,
ekki sízt þegar haft er í huga
það mLklia harðæri er bænda
stéttin verður að heyja bar-
áittu við um þessar mundir og
ekkert er tekið tillit til við
ákvörðun afurðaverðsins í verð
lagisgrundivellinum. Það er því
skiljanlegit að eftLrfaraadi
spurninigar gerist áleitnari með
al bænda, sem verða að heyja
\ Lttsbaráttu sína við slík skil
yrði, sem hér hefur verið drep-
ið á:
1. Þarf þetta að vera svona
bágborið?
2. Er etakert h-ægt að gera
til leiðréttingar á launakjörum
bænida?
3. Þunfa bændur að láta
fara svona með sig?
4. Er dugleysi bænda og
bændaisambakanna svoaia al-
gert?
ÓhjátovæmiLegt er að bænd-a
stéttin geri það upp við ság
í eitt skipti fyrir öll hvort húin
ætlar að halda áfram að láta
bjóða sér þvílíka lítilisvixðingu
í laumamálum sem henni hef
ur nú verið sýnd með úrskurði
yfirhiefndar, án þess að reyna
að beira hönd fyrir híifuð sér
og kref jiast róttar síns.
Ef gildandi lög um launa-
kjör bænda eru í framkvæmd
ekki haldibetri en reyinzlan hef
ur sýnt, er skipulagið eins og
það er dauðadæmt.
Um það þarf að leita úrakurð
ar hvoirt lögieyfilegt sé, að
svipta bændastéittina með
dómi því sem getur numið
allt að V3 þurftaiau'nanna. Falli
úrskurðufiinn gegn bændium,
eiga þeiír vart annars úrkostar,
en taka verðlagsmáliin í sínar
hendur og hætta þessu vonlauisa
og endalauisa pexi við samninga
borðið, við þá menn, sem fyrir
lön-gu eru hættir að líta á 'sig
sem róttláta samningagerðar-
menn o,g heiðarlega dómara
u-m sanngjarna lausn mála —
heidur sem harðsnúna og ófyr
irleitna kaupsýslumienm,Hvern
ig skiptahluturinn kann að
verða eftir hugsanlega skipu-
Lagsbreytingu skiptir auðvit
að miklu máli, ea hitt er ekki
síðiu' mikilvægt, að bændur
geti gengið uppréttir oig ráð
ið sinum málum sjálfir —
annað hvort einir eða með bein
um sammingum við rífcisstjó:;n
iria.
Árnesi 22.12. 1967.
Hermóður Guðmundsson