Tíminn - 04.05.1968, Blaðsíða 7
LAUGARDAGUR 4. maí 1968
TIMINN
Gunnhiltfur
Björg
GUNNHILDUR STEINSDÓTTIR
08 8JÖRG S. STEINSDÓTTIR
Mig langar að minnast þeirra
systra, með önfáum orðum, sem
eru nýlátnar með stuttu milliibili,
önnur 9. febrúar en hin 1. marz
s. 1.
Það smiáfækkar í fylkingu þess
fólks sem fætt var á tveim síðustu
tuigum liðiinniar aldar, þar sem,
börn og u.nglinigar sáu áriroða sem
skein þjióð okkar í byrjun aldar
innar, eftrr a'ldakúguin og áþján.
>á loks bjarmar fyrir nýjum degi,
efitir dimma nótt niðurlæginga- og
harðærisfima. Þá andar vorþey
betri tóma jafir þjóðina, þá sáu
skáldm í anda mifcla breytinga
táma og sannlega hafa þeir fram
komið, já, jafnvel í glœstari mynd
eo þeir litu. Engin kynslóð hefur
Hffað síka byltiugu, ótrúlegt að
nokkur muni sjá öðru meira.
Gunnhildur og Björg lifðu all
ar þessar breytilngar. Gumnihildur
sem fædd 6. júní 1886 en Björg
25. júM 1889. Foreldrar þeirra þau
Guðbjörg Marteinsdóttir og Steinn
Jónsson voru fyrst til heimilis að
Sellátrum í Reyðarfirði, en flytja
þaðan að Byggðarholti og síðast
búa þau á litlu býli, Biskupshöfða
rétt innan við Eyri í Reyðarfirði,
sem nú er löngu í eyði. Þá er heim
ilisfaðirinn búinn að mdssa heils
una, en hin duglega, tápmikla
greindarkona lætur ek'ki hugfall-
ast. Hún heldur áfram við búsikap
inn, þó skuggi heilsuleysis hvíli
yfir heimilinu, húsbóndinn rúm
fastur. Þótt allt sé gert
til að ráða bót á heilsuleysi hans,
andast hann þar árið 1901. Þá
eru börnin orðin 6, fjórir synir
og tvær dœtur. Snemma fara þær
systur að vinna fyrir sér, Gunn
hildur fer meðal annars að Hólm-
um í Reyðarfirði. Þar kynnist hún
umgum manni Bjarna Marteinssyni
frá Árnagerði í Páskrúðsfirði. Þau
Gunn'hildur og Bjarni gifta sig 3.
nóvember 1907, og hefja búskap
BÆNDUR
Hjón meS 3 drengi á aldr-
inum 5, 7 og 9 ára óska
eftir sumarvinnu í sveit.
6—8 vikna tíma. Upplýs-
ingar í síma 21734.
á Reyðarfirði, en flytja eftir tæpa
árs dvöl til Eiskifjarðar, þar sem
þau búa samfleytt í 57 ár. Þau
hjón eignuðust 9 börn og eru 8
þeirra á láfi, einn sonur ólst upp
í Dölum í Páskrúðsfirði hjá ömmu
sinrni og seinni manni hennar.
Var homum komið þangað er Gunn
hildur var veik og fór í lækninga
ferð til Reykjavíkur, var vistin
lengri en ráð var fyrir gert og
ólst hann þar upp við mikið ást-
rí'ki til fullorðinsára.
Þau hjónin voru samhent að
dugnaði og forsjólni og koma upp
7 mannvænlegum börnum. Hús-
bóndinn elju- og dugnaðarmaður
sem aldrei slapp verk úr hendi,
hugurinn við vinnuna og láta ekki
heimilið vanta og ekki þiggja
neina hjálp við að sjó því far-
borða. Starf húsfreyjunnar er
umfangsmikið að sjá 7 börn.um
fyrir fæði og klæði. En tími Gunn
hildar var æði drjúgur, hún notaði
tómstundir til lesturs góðra bóka,
las allt sem hún náði í, því hún
var mjög greind kona og gerhugul,
fróð um menn og málefni og sér-
lega ættfróð, sagði hún þó oft er
um var rætt ættir fúlks, „hún veit
þó þetta enn betur hún Björg
syistir mín“. Þegar þær systur
hittust ræddu þær um ættíræði
og þjóðlegan fróðleik. Gunnhildur
gaf sér og tima til að taka þátt
í félagismálum og starfaði hún í
kvenfélaginu á Eskifirði og verka
kvennafélaginu þar. Þó er enn
ótalinn einn þáttur í fari Gunn-
hildar, sem ég hygg að fáir hafi
uim vitað, en það var um hag-
mælsku hennar, en þamm dýrgrip
faldi hún vel, og lét ekki í skima
Síðustu árin á Eskifirði voru
þau hjón ein á heimili sánu, börn
in farin að heiman og búin að
stofna sín eigin heimili fyrir
löngu. Heilsa Gunnhildar hafði
oft staðið höllum fæti og haustið
1965 hætta þau búskap og fara
suður og eru þann vetur hjá dótt
ur sinni Öglu sem búsett er í
Kópavogi. Árið eftir fara þau að
Hrafnis'tu, dvalarhciimili aldr-
aðra sjómanna. í haust 3. nóvem
ber áttu þau hjón 60 ára hjúskap
arafmæii, þá var Gunnhildur rúm
föst og sárþjáð, gat ekki tekið
á móti árnaðaróskum. en var um
vafin ást og elskusemi barnanna,
sem flest voru hjá þeim þennan
dag. En ævisól Gunnhildar er að
ganga til viðar. Það er komið
kvöld á ævi hinnar starfsömu
konu, hún leggur frá sér hekl oa
prjón sem gripið hefur verið í.
jafnframit þvi að vinum og vanda
mönnum er skrifað og lesið í
góðum bókum. Gunnhildur andað
ist á hjúikrunardeild Hrafnistu 9.
1. m,ad er liðinn og verka-
lýðshireyfiingi'n hefuir seitt firam
kröfwr sinia.r að veinju. Hæst
bar þar kröfuna um fulla at-
'Viminiu, em eimmig var lögð á-
herzla á að verkalýðshreyffiing-
in næði iþví t'akmarki að dag-
vinnutekjiuir verkafólliks nægi
tiil mamnsæ.mandi Jíffs.
Aldrei aftur
atvinnuleysi
Þar isern ölil ávörp vegina 1.
maí birtust á þeim degi hér
í blaÖi*MJ, sé ég enga ástæðu
tiil þess aið rekja efini þeirra
hér. Aftur á móti vil ég benda
á að í þeim ölium var höfuð
áheirzlain „Atvinnia öLTuim
verkia;lý@“ oig í þvi saimhandi
krafizt uppbyggingar íslenzkra
atvinmuvegia.
Eklki er að búast við, að
verkalýðshireyif.iingin nnuni
gera miik'iið með opinbeiruim að
gerðum til þess að kinýj'a firam
þær ráðstafanir og þá stefmu-
breytiinigu í atvinmuimóium,
seim nau'ðsyin'leg er ef rauin-
ve.ruTeg uippbyggimg í.sle.nzks
aitivimnuiliífs á a>ð verða að raun
verulcika. En verkalýðsihreyff-
inigiin muin auðvitað reyma að
hafa áhriff í þá átt í atvinmu-
máilainefind þeirri, sem skipuð
var i byrjum apríl í siamræmi
við saimkomuTagið við ríkis-
stjómnima um úrbætuir í at-
vinnuimálum scm gert var i
marz s.l. í nefnd þessari eru
sj'ö mem.n, þar aif þrír skiipaðir
af ríkifestjónniinmi, tveir af at-
vimnureikeindu.m og tveir af
vemkalýðshreyif in guinmi. Eru
fuiLTtrúar verkafól.k.s þwí í mikl
urn miininiihluita.
FuilTtrúar AliþýðuiS'aimtoamds
íslands í þessari niefnd eru
Eðvarð Sigurðsson, fiormaður
Daigstoriúniar, os Smorri Jóns-
son, formaður Mlálm- og skipa
-"Mitoa'i'asinis Pu'Utrúar
atvinnurekenda eru Björgvin
Sigurðssioin, f ramikvæmd a-
stjóri Vin.n uiv eit cndas am-
bandsi.ns, og Svei.nm Guðmumds-
son, aliþingismaður, en af hálfu
rí k i -V.j'Oirn'arinmar eru í mefmd
immi Eggemt G. Þorstein.sson.
fél ag'Simiál’aráðherra Jóh aninie s
Nordal, seðlabamkastjóri, og
Jóham.n Hafstein, iðnaðaa’móTa-
ráðherra, sem er formaður
■nefndiariinmar.
Engu skal um það spáð nú,
hiverju fuiLTtrúar laumiþega í
bes'-ari netind iá aork'f.’ð. Voma
ber hið bezta í því efni, þótt
raumsætt sé að búast ekkii við
of miklu.
Takmarkið
hefur fjarlægzt
í þessuim þætti mímum
skömimu eftir S'a.mkomulagið í
marz ræddi ág nokkuið stöða
ver.k al ýðshreyf inigar in.nar í
dag og benti á þá staðreynd,
að hún væri stöðugt að fjar-
Tægjiast takimark sitt, kaup-
máttu.r daigvámmiukaiuipsins færi
minnikaindi, og að við svo búið
m.ætti eikki st'anda. Að verka-
lýðshreyfiingin yrði að not.n
tímam.n f.ram til næstu ára-
móta til þess að skiipuTegigja
sókn 'ti'l bættra kjara í stað
þess að vera alTtaf i vönn.
í löng.u viðitali, sem „Þjóð-
vilj.inin“ átti við Eðvarð Sig-
urðsson formamn Dagsbrúnar,
oig birt var 1. maí, keimur
þetta samia sjóniairmi'ð fram.
Til firó'ðleiiks fyrir lesendur fer
hér á efttr sá kafli viðtateims
scm u.m b etta fia.Mar-
„— Ef við víkjum þá að því
sem er fraimund’am nú 1. maí?
— Þar- tel ég be.ra hæst í
o'kkar inmianTain'dsmiálumi ait-
vinmumiáili'n og kjiaramálim.
Pyrst og fremst sú krafa, að
ölliurn sé tryggð full atvimma
og þammiig búið að íslemíku at-
vinnuTífi að við þurfum ekki
að óttast atvinmuTeiysi í þeim
mæli sem v.ar sl. vetar eða
jaflmval enm verra sem ffuTlar
horffur er.u á, ef ekki verða
ittscðar sérsltakiar ráðlstaifamiir.
Ég mumdi sem sagt segja að
aitvinmumáTiin væru okikar
stærs'tu mál núma.
Jafnliliða þurfum við að
hafa í huga að lífskjörin, þ.e.
a.s. kaupmáttur launanna lief-
ur rýrnað og kemur til með
að rýrna meira eftir því sem
dýrtíðin vex, vegna þess að sii
skei'ðing sem nú er á vísitölu
bótum gerir það beinlínis að
verkum, að kaupmátturinn
rýrnar. Við erum þess vegna
ekki á þeirri leið nána að siá
það mark nálgast að verka-
fólk geti lifað menningarlífi af
8 stunda vinnudegi beldur hið
gagnstæða. Þetta hljótum við
að líta mjög alvaxlegum aug-
um, og til þess að tryggja að
þarna verði úr bætt þurfa að
vera fyrir bendi möguleikarn-
ir til tekjuöflunar, þ.e.a.s. full
atvinna. f öðru lagi þurffa sam
tökin að íhuga rækilega á
hvern hátt þau undirbúa næsta
þátt kjaramálanna, þegar
samningar renna út um ára-
mbtin“.
Undir þetta er vissulega
hægt að taka.
Samninganefndin
í vi'ðtaliinu er rætt við Eð-
varð um samininigama í marz,
oig m.a, um sa.msetainigu sam®
ingauefnda.rinin.a'r. Er þar bæði
bein.t á, að í sam.nmgaineínd-
iinni voru fullffrúar jiaf'mvel
heilila sitétta, sem héldu sig
utan við verkföiliin, og eins
uim samsetiniinigu nefndariii'n'ar
eimis og sé'tst á eftiirff'araindi
spurniiinigu og svari:
„ — Eff Titið er á sam'ninga-
nieiflndiima, þá fiimnst mörgum
að suim'ir sem þar voru fuli-
trúar verkaiýðsfélaganna
he'f'ðu átt að sitja hin.um meg-
iin við borðið. Eða hivefmi'g get
ur það staðizt að t.d. f-asteigna
sali, heildsali og útgerðarmað-
ur sé þar að semja fyrir verka-
iýðsfélögáin?
— Frélsið i íslenzkri verka-
lýðshreyfi'nigu er svon-a milkið,
Víöa í verkalýðishreyfiin'g
umni eru féTagsmen'n sem ekfci
eru beiint starfa,ndi í þeim
grein.um sem fél'ögin hafa um-
boð fyrir oig ekki heMur starfs
menm fféliaig'anna, en fást við ai
geirTegia óskyldar stai'fsgreinar.
Þar með ériim við komndr inn
á skipuiTagsmól samtiakanma, og
þetta er efilaust galii, sem hef-
ur vi'ðgengizt allitoff lenigi hj’á
okkur og þyrfti saninariega að
huga að í s'amtoandii við skipu-
TagsmáTiin almemnt, einimiitt í
þá átt a@ gera félögim hreinni
verkailýðsfélög en þau eru nú“
Hér er komáð inn á þýðinig-
armifcið vandaimál verkalýðs-
hreyfiing'ariinnar. Þetta er mis
munandi eftir félögum, en
TamdTæg't í suimum þeirra að
þar sóu menm, sem á engain
hátt teijiast liauniþe:gar.
Mjög erffitt er að ffá stjiónn-
iæ félaganna sjálfra til þess að
„hreinsa til“ í félögunium. Aft
ur á m'óti sjá allir hversu mik-
ill veikleiki það er fyrir verka
lýðshreyfimiguma að hafa inn
an sinina vébanda fjölda fólks
sem hefiur andstæðra hagismuna
að gæta.
Elías Jónsson.
febrúar s. 1. Eftir er aldurhniginn
eiginmaður sem margs minnist
eftir rúmlega 60 ára sambúð við
elskaða eiginkonu.
Björg Sigriður Steinsdóttir var,
eins og áður er sagt fædd 25. júlí
1889. Hún fór snermma að heim-
an til að vinna fyrir sér. Fátæktin
tók ekki mjúkum höndum á ungl
ingunum i þá daga, þó bóklineigð
ir og fróðleiksfúsir væru. Var
Björg í ýmsum vistum og fór með
al annars að Hafranesi, sem þá
var stórt og mannmargt heimili og
þekikt m. a. um allt Austurland.
Þar kynntist Björg ungum manni
Magnúsi Stefánssyni frá Gestsstöð
um í Fáskrúðsfirði, en þau kynni
urðu lengri og meiri. Þau flytjast
að Dölum í Fáskrúðsfirði og gift
ast þar 1909. Um sama leyti eða
rétt áður eru flutt þangað móðir
hennar Guðbjörg sem nú er gift
aftur seinni manni sínum Höskuldi
hróðir Magnúsar Hefst nú þarnn
félagsbúskapur og var með Guð
björgu yngsti sonur hennar Steinn
frá fyrra hjónabandi. Var þarna
alltaf hið bezta samikomulag, svo
orð var á gert. Björg og Magnús
eignuðust 10 börn og eru 6 á lífi,
5 dætur og einn sonur. í Dölum
var svo allt ævistarf Bjargar unn-
ið. Magnús andaðist þar sumarið
1963. Eftir það stóð Björg fyrir
búi sonar síns Sigmars, þar til hún
veiktist í byrjun febrúar, var
hún flutt suður og andaðist í
Landspítalanum 1. marz s. 1.
Með Björgu er gengin mikil
gæða og mannkostakona, hún var
greind og fróðleiksfús, og voru
þau orð sönn sem mágkona henn
ar, sagði um hana, sem gift var
Steini bróður hennar, að lán hefði
það verið að ala upp börn sín í
návist Bjargar og Magnúsar, sem
hefðu verið sífræðandi og glætt
allt það bezta fyrir börnunum á
allan hátt. Magnús var með afbrigð
um fróðtir og minnugur, heilsa
hans var líti'l með köflum og var
hann rúmfastar langtímum saman,
las hann þá mikið og ræddi þá svo
um það sem lesið var og heyrt við
hina greindu konu sína sem hann
mat mikils og mátti vart af sjá.
En heilsuleysi manns síns bar
Björg með stakri ró og þolinmæði,
sat við sjúkrabeð hans þegar tími
leyfði frá heimilisstörfum, hefði
það betur verið á bók fest sem
þau ræddu sín á milli, um liðna
atburði og merka menn og konur
sem og um aíreksverk sem aldrei
hafa verið skráð.
Með þeim systrunum eru gengn
ar góðar og mikilhæfar konur.
sem unnu störff *ín í kyrrþey
komu upp hóp af nýtum og góð-
um þjóðfélagsþegnum- Þær lifðu
umbrota- og breytingatíma með
þjóðinni og þær tóku þeim með
gleði og fögnuði, breytingunum
til batnaðar og léttra vinnuhátta.
Þær voru sannarlega hamingjusam
ar í sinni, oft erfiðu ijfsbaráttu.
S. S.