Alþýðublaðið - 14.09.1990, Blaðsíða 5

Föstudagur 14. sept. 1990
5
„Hvar sem álverinu verður valin staður mun það hafa jákvæð áhrif á hag allra landsmanna og getur einnig orðið lyftistöng fyrir atvinnulíf í byggðarlögum fjarri álversstaðn-
um," segir Jón Sigurðsson, iðnaðar- og viðskiptaráðherra, í grein sinni.
Ný sókn til framfara
Ef við litum yfir þróun efnahagsmóla á islandi á
siðasta áratug og berum hana saman við þróunina i
ýmsum af helstu viðskiptalöndum okkar stingur i
augu að hagvöxtur hefur verið helmingi hægari hér
á landi en i iðnríkjunum á þessu timabili. Það hefur
þvi dregið i sundur með íslendingum og þjóðum iðn-
rikjanna hvað þjóðartekjur varðar á siðustu árum.
Það er brýnt verkefni að snúa hér við blaðinu. Við
þurfum að halda i við nágrannaþjóðirnar i lifskjör-
um til þess að halda áfram að vera sú menningar-
þjóð sem við erum borin til að vera.
Á ýmsum sviðum hefur verið
unnið ötullega að því á síðustu ár-
um og misserum að leggja grund-
völlinn að nýrri framfarasókn.
Þjóðarsátt um kjaramál
Eg nefni sérstaklega þjóðarsátt-
ina um kjaramál sem er fyrst og
síðast þjóðarsátt um hjöðnun
verðbólgu. Það er fátt brýnna fyrir
efnahagslegar framfarir í landinu
en að verðbólgu verði til frambúð-
ar komið niður á svipað stig og í
nágrannalöndunum. Þótt þetta
hljómi eins og gömul tugga þá er
það ekki svo. Með sífellt nánari
viðskiptatengslum við umheim-
inn þarf verðlagsþróun hér að
vera með svipuðum hætti og er-
lendis til þess að íslenskt atvinnu-
líf haldi samkeppnisstöðu sinni
gagnvart erlendum keppinautum.
Nú hefur þetta loks tekist eftir tutt-
ugu ára stríð. Það er því sérstakt
framfaramál að treysta árangur
þjóðarsáttarinnar. Sá árangur get-
ur orðið grundvöllur atvinnuupp-
byggingar fyrir framtíðina. Það er
ánægjulegt að á þessu ári hefur
verulega miðað í átt til betra jafn-
vægis í efnahagsmálum. Hjöðnun
verðbólgu og lækkun nafnvaxta
hefur bætt rekstrarskilyrði at-
vinnuveganna og létt vaxtabyrði
þeirra og heimilanna. Jafnframt
hefur dregið úr hallarekstri ríkis-
sjóðs. Á næsta ári er nú reiknað
með nokkrum hagvexti eftir
tveggja ára samdráttarskeið.
Þetta er vissulega mikill og góð-
ur árangur en ekki nógur.
Þjóðarsátt um atvinnu
í framhaldi af þjóðarsátt um
hjöðnun verðbólgu þurfum við
þjóðarsátt um atvinnuuppbygg-
ingu. Takmarkaðir fiskistofnar
umhverfis landið setja vaxtar-
möguleikum sjávarútvegs skorð-
ur. Með þessu er ég ekki að gera
lítið úr mikilvægi sjávarútvegs
fyrir hagvöxt. Hins vegar er ljóst
að auknum afrakstri fiskistofna
verður einungis náð með umbót-
um á fiskveiðistefnu og í rekstri
sjávarútvegs sem hljóta að taka
langan tíma að skila sér. Því þurfa
aðrar atvinnugreinar að eflast til
muna eigi hagvöxtur hér á ný að
verða sambærilegur við það sem
hann er í nágrannalöndunum. Ég
tel að aukin nýting orkulindanna
meðal annars með orkufrekri stór-
iðju verði að gegna þar lykilhlut-
verki þótt einnig komi til greina að
nýta orkulindirnar með öðrum
hætti — t.d. með lagningu sæ-
strengs til Bretlandseyja eða til
eldneytisframleiðslu — ef og þeg-
ar efnahagslegar forsendur gera
slíka nýtingu mögulega.
Álver verður lyftistöng
Það liggur fyrir að næsta skref í
uppbyggingu orkufreks iðnaðar
Jón Sigurðsson,
iönaöar- og vid-
skiptaráöherra, telur
aö árangur þjóöar-
sáttar sé vissulega
mikill og góöur en
ekki nógur. Viö
þurfum ná þjóöar-
sátt um atvinnuupp-
byggingu, segir
iönaöarráöherra í
grein sinni, og
þurfum aö halda í
viö nágranna-
þjóöirnar í lífs-
kjörum til þess aö
halda áfram aö vera
sá menningarþjóö
sem viö erum borin
til aö vera.
hér á landi verður nýtt álver takist
um það samningar sem íslending-
ar geta fallist á. Útlit fer fyrir að
samkomulag geti tekist um meg-
inatriði álsamningsins í þessum
mánuði. Fari yfirstandandi samn-
ingaviðræður hins vegar út um
þúfur eða verði niðurstöðum
þeirra hafnað er hætt við því að
löng bið geti orðið á því að önnur
slík tilraun verði gerð. Það hefur
alltof langur tími liðið án þess að
árangur hafi orðið af tilraunum til
að laða hingað erlenda aðila til
samstarfs um nýtingu orkulind-
anna. Við höfum ekki efni á því að
láta þetta tækifæri ganga okkur úr
greipum. Staðreyndin er sú að á
síðustu vikum hefursú mikla fyrir-
höfn og elja sem íslenskir samn-
ingsaðilar og Atlantsálsfyrirtækin
hafa lagt í álmálið verið að skila
góðum árangri.
Við höfum sett í þann stóra og
nú gildir að slíta ekki úr honum
heldur landa honum tryggilega.
Það má minna á að Atlantsál er
ekki fyrsta fyrirtækið sem héruð
og landshlutar keppa um. Væntan-
lega er öllum í fersku minni um-
ræðan um staðarval fyrir Steinull-
arverksmiðjuna. Fyrst ég nefni
hana vil ég minnast á að með
samningum við finnska fyrirtækið
Partek á síðastliðnu hausti um að
auka hlutafé verksmiðjunnar var
rekstrargrundvöllur hennar bætt-
ur. Það ásamt meiri stöðugleika í
efnahagsmálum hefur leitt til þess
að á fyrstu sex mánuðum þessa
árs skilaði verksmiðjan hagnaði í
fyrsta sinn. Einnig í þessu sést
árangur efnahagsstefnu og þjóð-
arsáttar.
Hvar sem álverinu verður val-
inn staður mun það hafa jákvæð
áhrif á hag allra landsmanna og
getur einnig orðið lyftistöng fyrir
atvinnulíf í byggðarlögum fjarrri
álversstaðnum. Þar koma auðvit-
að fyrst við sögu aukin umsvif í
efnahagslífinu yfirleitt en einnig
sértækari áhrif. Ég get nefnt sem
dæmi málm- og skipasmíðaiðnað-
inn sem að ýmsu leyti hefur átt erf-
itt uppdráttar á undanförnum ár-
um.
Málmiðnaður eflist_________
Margvísleg málmsmíðaverkefni
fylgja virkjanframkvæmdum og
byggingu nýs álvers sem verkefna-
litlar skipasmíðastöðvar ættu vel
að ráða við. í tengslum við virkján-
irnar get ég nefnt vinnu við stál-
fóðringu, lokur í inntak, botnrás
og stöðvarhús í Fljótsdal, vinnu
við þrýstipípu og loku í Búrfelli,
vinnu við loku í botnrás Þjórsár-
stíflu vegna lokaáfanga Kvísla-
veitu, smíði stálturna í háspennu-
línur sem verða um 500 kílómetra
langar, smíði festinga fyrir há-
spennulínurnar og lagning gufu-
leiðslna vegna stækkunar Kröflu-
virkjunar og fyrri áfanga Nesja-
vallavirkjunar. Sömuleiðis fylgja
ýrnis málmsmíðaverkefni bygg-
ingu og rekstri álvers. Hér má til
dæmis geta þess aö um tíma smíð-
aði Vélsmiðjan Stál á Seyðisfirði
bræðsluker fyrir álverið í Straums-
vík þótt nú séu kerin flutt inn. Slík
þjónustuverkefni ættu að geta
orðið málmiðnaði í landinu drjúg
ekki síst við þær aðstæður sem nú
eru að fyrirsjáanlegur er samdrátt-
ur í fiskveiðiflotanum — samdrátt-
ur sem þegar hefur komið þungt
niður á nýsmíði og reyndar einnig
viðhaldi fiskiskipa. Til þess að ná
slíkum verkefnum má vel vera að
fyrirtækin þurfi að taka upp sam-
vinnu sín á milli: Fyrirtækjanet.
En þetta er einmitt meðal við-
fangsefna verkefnisins Málmur 92
sem fyrirtæki í málmiðnaði vinna
nú að og iðnaðarráðuneyti tekur
þátt í og styður.
Ég vil undirstrika og óháð því
hvar álver kann að verða reist
mun það efla atvinnu í landinu
öllu. Því fer hins vegar fjarri að
það leysi allan vanda. Við þurfum