Alþýðublaðið - 20.01.1995, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 20. JANÚAR 1995
Sigurður Ragnarsson sálfræðing-
ur: Ég er svona að tala um fjöl-
skylduna vítt og breitt og tek þá
ákveðna líkingu af dansinum þeg-
ar ég geri það. A-mynd: E.ÓI.
Sigurður Ragnars-
son sálfræðingur
með fyrirlestur í Nor-
ræna húsinu: Hring-
dans fjölskyldunnar
„Og hvað
er ást?"
Sólstöðuhópurinn gengst fyrir fyr-
irlestri í Norræna húsinu á morgun
klukkan 13:00 sem ber yfirskriftina
Hringdans jjölskyldunnar, við hvem
dönsum við?. Fyrirlesari er Sigurð-
ur Ragnarsson sálfræðingur: „Ég er
svona að tala um fjölskylduna vítt og
breitt og tek þá ákveðna líkingu af
dansinum þegar ég geri það,“ sagði
Sigurður í samtali við Alþýðublaðið
í gær.
„Ég velti einnig fyrir mér hvemig
við bjóðum uppí dans. Afhverju við
veljum þessa konu, en ekki hina.
Hvemig heldur maður taktinum? Er
hin eina rétta kona - rifbeinið sem úr
okkur var tekið - til? Hvað ræður
yfirhöfuð makavali? Og hvað er ást?
Er ágreiningur óaðskiljanlegur og
nauðsynlegur þáttur hjónabandsins?
Hvemig getur ágreiningur fært okk-
ur nær hvort öðm? Hvað þurfa böm-
in okkar að vita?“ Aðspurður sagðist
hann sjálfur ekki vera mikill dans-
maður, en hefði þó gaman af því að
taka sporið og fylgjast með öðmm
gera slíkt hið sama.
Eftir fyrirlestur sálfræðingsins
verða pallborðsumræður, þarsem í
pallborði sitja Edda Björgvinsdótt-
ir leikari, Ólafur Proppé, prófessor
við KHÍ, og Inga Stcfánsdóttir sál-
fræðingur. Boðið verður uppá opnar
umræður með fyrirspumum og
vangaveltum um fjölskylduna og líf-
ið - hljómlist og dans.
Össur
og Hrafn
á Akureyri
Össur Skarphéðinsson um-
hverfisráðherra og Hrafn Jökuls-
son ritstjóri Alþýðublaðsins flytja
gestaávörp á kjördæmisþingi Al-
þýðufiokksins á Norðurlandi
eystra sem haldið verður næst-
komandi sunnudag, 22. janúar. Á
þinginu verður meðal annars lögð
fram tillaga uppstillingamefndar
að framboðslista Alþýðuflokksins
í kjördæminu vegna komandi al-
þingiskosninga.
Víst þykir að nefndin gerir til-
lögu um að í efstu þremur sætum
listans verði (í þessari röð): Sig-
björn Gunnarsson alþingismað-
ur, Anna Karólína Vilhjálms-
dóttir framkvæmdastjóri og Að-
alheiður Sigursveinsdóttir for-
maður Félags ungra jafnaðar-
manna á Akureyri. Flokkurinn á
nú einn þingmann í kjördæminu,
Sigbjöm.
Þingið - sem er opið öllum
stuðningsmönnum Alþýðu-
flokksins - verður haldið í
Straumrásarhúsinu að Furuvöll-
Ákvörðun Sighvats Björgvinssonar heilbrigðisráðherra um að koma á
tilvísunarkerfi í læknisþjónustu mætir andstöðu sérfræðinga
Mótmæli undir fölsku flaggi
- segir Gunnar Ingi Gunnarsson heilsugæslu-
læknir og telur að tilvísanakerfið kunni að opin-
bera dulið atvinnuleysi meðal sérfræðinga.
Gunnar Ingi: Deilan snýst um niðurgreiðslu ríkissjóðs á kostnaði við sér-
fræðiþjónusta. A-mynd: E.ÓI.
„Þessi deila snýst ekki um tilvís-
unarskylduna sem slíka heldur skil-
yrði fyrir niðurgreiðslu ríkissjóðs á
kostnaði við sérfræðiþjónustuna.
Ágreiningurinn um tilvísanir byggist
því fyrst og ffemst á kjaralegum
gmnni og andstæðingar tilvísana
fara því fram undir fölsku flaggi. Til-
vísanakerfið kann að opinbera dulið
atvinnuleysi í sérfræðingageiranum
á þéttbýlissvæðinu og það er alvar-
legt ef reynt er að leyna því ástandi,"
sagði Gunnar Ingi Gunnarsson
heilsugæslulæknir í samtali við blað-
ið.
Sighvatur Björgvinsson heil-
brigðisráðherra hefur ákveðið að
koma á tilvísunarkerfi varðandi
þjónustu læknasérfræðinga. Fram til
þessa hefur fólk getað farið beint til
sérífæðinga og fengið kostnað við
það endurgreiddan að hluta úr ríkis-
sjóði. Heilbrigðisráðherra vill að
fólk leiti fyrst til síns heimilis- eða
heilsugæslulæknis sem síðan vísar
því áffam til sérfræðings ef þörf
krefur. Til vísunin gefur rétt til endur-
greiðslu hluta kostnaðar við heim-
sókn til sérfræðings. Eftir sem áður
verður fólki fijálst að leita beint til
sérffæðinga án milligöngu heimilis-
læknis en greiðir þá kostnaðinn að
fullu. Sérffæðingar í læknastétt hafa
mótmælt áformum ráðherra harð-
lega og segja að með tilvísunarkerfi
sé verið að skerða þjónustu við sjúk-
linga. Þetta segir Gunnar Ingi Gunn-
arsson að sé alrangt.
„Þegar læknir leitar faglegrar að-
stoðar annars læknis vegna skjól-
stæðings og ákveður að senda sjúk-
ling til hans með skriflegar upplýs-
ingar um ástæðuna, þá er sjúklingur í
raun sendur með tilvísun. Þegar að-
stoðandi læknir sendir skriflegar
upplýsingar til baka þá sendir hann
læknabréf. Þessu fyrirkomulagi er
læknum skylt að lúta samkvæmt
gildandi reglugerð. Þetta er hin eig-
inlega tilvisunarskylda og um erekki
ágreiningur. Það er ekki fyrr en
stjómvöld ákveða að hafa það sem
skilyrði fyrir niðurgreiðslu ríkissjóðs
við sérfræðiþjónustuna, að sjúkling-
ur komi með tilvísun til sérfræðings
að ágreiningur verður til. Þetta er
kjami málsins," sagði Gunnar Ingi.
Dulið atvinnuleysi
„Heilsugæslulæknar í dreifbýlinu
sinna 85% til 90% þeirra vandamála
sem þar koma upp. Þau tilfelli sem
þeir senda frá sér má ætla að eigi ör-
ugglega erindi til sérfræðiþjónust-
unnar auk þeirra sem fara af sjálfs-
dáðum. Það tilvísanakerfi sem nú er í
undirbúningi hefur það öryggi að
menn þekkja það af langri reynslu
hvað læknar heilsugæslunnar geta
gert fyrir skjólstæðinga sína. En þá
vaknar sú spuming hvers vegna
Reykjavík er svona allt öðm visi.
Aðalástæðan er sú, að það var svona
þegjandi samkomulag um það í
mörg ár að láta Reykjavík sitja á
hakanum hvað varðar uppbyggingu
heilsugæslustöðva.
Hér var því undirmannað heimil-
islæknakerfi og sérfræðigeirinn tók
að sér heimilislækningar. Það vantar
skilning á því að núna er kominn
tími til að láta heilsugæslu-og heim-
ilislæknakerfið taka við sínu hlut-
verki. En hinir em ekki tilbúnir að
afsala sér neinu. Það er kannski skilj-
anlegt. En ein aðalástæðan á bak við
það að sérffæðingar vilja ekki fá til-
vísanakerfið yfir sig er sú, að það er
mjög líklegt að dulið atvinnuleysi sé
í sérfræðingageiranum. Þegar tilvís-
anakerfið er komið á stað horfum við
kannski upp á fjöldann allan af ung-
um læknum, til dæmis í bamalækn-
ingum og kvensjúkdómalækningum
sem hafa ekkert að gera. Það er
þungur áfellisdómur yfir Háskólan-
um, menntakerfinu og læknasamtök-
unum ef þau hafa þagað yfir duldu
atvinnuleysi í sérfræðingageiranum
á þéttbýlissvæðinu," sagði Gunnar
Ingi Gunnarsson ennffemur.
Stýring á framboði
I máli Gunnars Inga Gunnarsson
kom fram að þótt svo til öll læknis-
þjónusta innan heilsugæslunnar sé
að meira eða minna leyti niðurgreidd
með skattpeningum þá sé aðeins
hluti hennar skipulagður fyrirfram af
stjómvöldum.
„Fjöldi og dreifing stöðuheimilda
heilsugæslulækna er samkvæmt
ákvörðun stjómvalda. Að baki þeirr-
ar ákvörðunar liggur bæði faglegt og
kostnaðarlegt mat sem meðal annars
mótast af viðurkenndum staðli.
Stjómvöld stýra með svipuðum
hætti framboði þeirrar þjónustu sem
heimilislæknar veita utan heilsu-
gæslustöðva.
Allt annað gildir hins vegar um
framboð þeirrar þjónustu sem sér-
ffæðingar veita á stofum si'num.
Engin fagleg eða kostnaðarleg for-
stýring er af hálfu stjómvalda á
íjölda eða dreifingu sérfræðinga á
þessum sama vinnumarkaði. Hafi
þeir á annað borð sérfræðiviður-
kenningu heilbrigðisstjómarinnar
geta þeir hafið störf hvar og hvenær
sem er á starfssvæði kjarasamnings
að uppfylltum lágmarkskröfum um
starfsaðstöðu," sagði Gunnar Ingi.
Er heilsugæslu- eða heimilis-
læknum ekki treystandi til að ann-
ast tilvísanir til sérfræðinga? Er
hætta á að þeir ætli sér að gerast
sérfræðingar?
„Læknir eins og ég, sem útskrifað-
ist frá háskólanum í Gautaborg, hef-
ur í öllu klinísku námi verið þjálfað-
ur í því að gera kláran greinarmun á
því hverju heimilislæknum er ætlað
að sinna og hvetju skuli vísað til sér-
fræðiþjónustunnar. Prófessorar allra
sérgreina leggja á þetta mikla áherslu
og líta svo á að það sé ámóta kórvilla
hjá heimilislækni að tefja afgreiðslu
sérfræðingavandamáls og að senda
það ffá sér sem honum ber að sinna
sjálfur. I sérfræðinámi heimilislækna
kynnast menn auðvitað betur þess-
um hluta hugmyndafræðinnar og
mótast af henni í námi og starfi. Þeir
læknar sem eiga slíkan faglegan bak-
gmnn eiga auðvitað erfitt með að
samþykkja og aðlagast annars konar
verkaskiptingu milli heimilislækna
og sérfræðinga.
Ég vil koma á stjómskipulegu
jafnvægi milli allra þátta þeirrar
læknisþjónustu sem heilsugæslan
býður upp á. Með þeim hætti tel ég
vænlegast annars vegar að tryggja
sem best skynsamlega nýtingu á tak-
mörkuðum skattpeningum og hins
vegar að ná sem réttmætasti nýtingu
á faglegu framboði þjónustunnar.
Ég er þeirrar skoðunar að réttast
og best sé að stýra sérfræðiþjónust-
unni miðað við eftirspum og þá verði
tilvísanakerfið hin sjálfgefna leið. En
ég vil lfka viðhalda sjálfstæði sér-
fræðinga á eigin stofum enda er
þjónusta þeirra bæði nauðsynleg og
langoftast í hæsta gæðaflokki.
Einn af þeim sérfræðingum sem
ég hef átt afar farsæl samskipti við í
mörg ár sagði að ég skyldi halda
áfram að beijast fyrir tilvísunarkerf-
inu. Það fullnægði hjá honum fag-
legum metnaðarkröfum og vænting-
um um viðunandi afkomu. Auk þess
fryggði það fyrirkomulag að hann
fengi það eitt á stofu sem honum
bæri að fást við og gerði honum
kleift að sinna mun fleiri sjúklingum
en ella. Þetta em orð í tíma töluð,“
sagði Gunnar Ingi Gunnarsson að
lokum.
Nýstárleg tíðindi úr tölvuheiminum
Þingmaður í prófkjörsbaráttu á
Intemetinu
I tilefni prófkjörs Alþýðuflokks-
ins á Reykjanesi (sem haldið verður
21. og 22. janúar) hefur Guðmund-
ur Árni Stefánsson alþingismaður
komið sér upp tölvupóstfangi á Int-
emetinu ásamt því sem hann birtir
upplýsingar á Vefhum (world wide
web). Á tölvunetinu - sem þúsund-
ir ef ekki tugþúsundir íslendinga og
hundmðir milljóna jarðarbúa eiga
nokkuð greiðan aðgang að - er að
finna aðgengilegar upplýsingar um
helstu stefnumál Guðmundar Áma
ásamt persónulegum upplýsingum,
til dæmis um fjölskylduhagi, starfs-
feril og hversvegna hann gefúr kost
á sér.
Á tölvunetinu er ennfremur hægt
á einfaldan hátt að koma spuming-
um og athugasemdum á framfæri
og ætlar Guðmundur Ámi að svara
þeim jafnóðum. Allt er þetta skreytt
rósum og litmyndum af frambjóð-
andanum. Ekki er vitað til þess að
tölvutæknin hafi fyrr verið nýtt í
stjómmálabaráttu á þennan hátt hér
á landi.
Netvæddur Guðmundur Árni: Hluti af prófkjörsbaráttu þingmannsins er
kynning á alþjóðlegu tölvunetunum, Interneti og Vefnum. A-mynd: E.ÓI.
Það var A1 Gore, varaforseti
Bandaríkjanna, sem fyrstur stjóm-
málamanna vakti athygli fyrir að
nýta sér þá gríðarlegu möguleika
sem tölvunetin, einn sterkasti mið-
illinn á alþjóðlegri tölvuhraðbraut
upplýsinganna, bjóða uppá. Bill
Clinton forseti Bandaríkjanna
fylgdi síðan í kjölfarið á Gore. Báð-
ir taka þeir virkan þátt í umræðum
og upplýsingaflæði á netunum og
öllum skilaboðum er svarað.
Af þekktum Islendingum sem
ferðast um þessa upplýsingahrað-
braut er Björk Guðmundsdóttir
poppstjama einna nafnkenndust, en
fyrir hennar hönd stýrir skáldið Sig-
urjón Birgjr Sigurðsson - alis
Sjón - þeim þætti vinsældabarátt-
unnar.
Tölvupóstfang Guðmundar Árna
er gas@rhi.hi.is. Hægt er nálgast
upplýsingar um hann á Vefnum
með http://www.rhi.hi.is/~gas.
Aðalsteinn Bergdal og Bergljót Arnalds í hlutverkum sínum.
Leikfélag Akureyrar
Á svörtum fjöðrum
- úr ljóðum Davíðs Stefánssonar
Á svörtum fjöðrum - úr Ijóðum
Davíðs Stefdnssonar nefnist leikverk
sem Leikfélag Akureyrar frumsýnir
á morgun, laugardag, þegar hundrað
ár em liðin frá fæðingu skáldsins frá
Fagraskógi, Davíðs Stefánssonar.
Höfundur leikverksins er Erlingur
Sigurðsson íslenskufræðingur og
kennari við Menntaskólann á Akur-
eyri og skrifaði hann verið að beiðni
LA af þessu tilefni. Leikstjóri og
leikmyndarhönnuður er Þráinn
Karlsson.
Það er óhætt að segja, að leiksýn-
ingin verður stærsti einstaki viðburð-
urinn í tilefni afmælisdags skáldsins.
í þessu nýja verki tjáir skáldið Davíð
Stefánsson hug sinn á ýmsum tímum
og leitar á vit minninganna þarsem
persónur stíga fram úr hugskoti hans
og Ijölbreytilegar myndir lifna. Á
sviðinu gæðast þessar táknmyndir
og talsmenn ólíkra viðhorfa lífi, þar-
sem ástin er í aðalhlutverki. Þetta er
forvitnileg sýning um ástsælt skáld.
Með hlutverk í sýningunni fara
Aðalsteinn Bergdal, Bergljót Arn-
alds, Dofri Hermannsson, Rósa
Guðný Þorsteinsdóttir, Sigurþór
Albert Heimisson, Sunna Borg og
Þórey Aðalsteinsdóttir. Fjöldi laga
er síðan sunginn í sýningunni og eru
söngvarar þau Atli Guðlaugsson,
Jóhannes Gíslason, Jónasína Arn-
björnsdóttir og Þuríður Baldurs-
dóttir. Um hljóðfæraleik sér Birgir
Karlsson.
Frumsýning Á svörtum fjöðrum -
úr ljóðum Davíðs Stefánssonar verð-
ur annað kvöld sem fyrr segir og
hefst klukkan 20:30. Tvær sýningar
eru svo daginn eftir, klukkan 16:00
og 20:30.