Alþýðublaðið - 20.01.1995, Blaðsíða 15

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
15
FÖSTUDAGUR 20. JANÚAR 1995
Anna Karólína Vilhjálmsdóttir - Húsvíkingurinn í öðru sæti framboðslista
Alþýðuflokksins á Norðurlandi eystra til Alþingiskosninga - er í föstudagssamtali
við Stefán Hrafn Hagalín. Hver er þessi Anna Lína?
„Ég er jafnaðarmaðurinn sem spilaði
með Harmónikkufélagi Þingeyinga"
Hver er Anna Karólína Vil-
hjálmsdóttir?
„Ég er kölluð Anna Lfna, fædd 3.
ágúst 1959 á Húsavík og dóttir Vil-
hjálms Pálssonar frá Húsavík og Vé-
dísar Bjarnadóttur og frá Laugar-
vatni. Ég er uppalin á Húsavík og átti
þama mjög gleðilega æsku og held
að það sé ekki hægt að finna betri
stað til alast upp en svona bæjarfé-
lag.“
Afhverju?
„Það var og er svo mikið að gera,
við gátum farið fijáls útum víðan
völl. Og síðan þekkjast auðvitað all-
ir. Ég hef búið að þessu uppeldi mínu
alla ævi og hef þurft að koma þama
mjög oft frá því að ég fór í burtu í
nám; römm er sú taug. Ég kom til
Húsavíkur og kenndi um íjögurra ára
skeið eftir að ég útskrifaðist úr
Kennaiaháskólanum, kynntist þá
fólkinu í bænum uppá nýtt og naut
þess mjög. í dag er það þannig, að
þessir krakkar sem ég var að kenna
og vom þá á aldrinum 6 til 18 ára em
bestu vinir mínir. Ennfremur var ég á
þessum tíma með fullorðið fólk í
þolfimi og sérþjálfun lyrir þá sem
ekki gátu verið í leikfimi. Þar mynd-
uðust einnig mjög sterk tengsl.“
Það hefur verið gaman að koma
á fornar sióðir.
lrJá. Á þessum tima lét ég til dæm-
is gamlan draum rætast og fór að
læra á harmónikku; ég er jafnaðar-
maðurinn sem spilaði með Harm-
ónikkufélagi Þingeyinga. Það var al-
veg sémpplifun; harmónikkuspilar-
amir em í miklu uppáhaldi hjá mér
og já..., líka trillukarlamir. Ég
keypti mér nefnilega hlut í trillu, tók
pungaprófið og stundaði sjóinn þrjú
sumur frá Húsavík. Var með háseta
með mér, ungan strák sem er í dag
miklu meiri sjómaður en ég. Aflinn
var kannski ekki mikill, en ég lærði
réttu handtökin og sjómannamálið.
Þetta var ffábær tími: í mínum huga
em trillukarlamir og harmónikku-
spilaramir númer eitt.“
Hvað ertu mcnntuð og við hvað
starfarðu?
„Ég er stúdent frá Menntaskólan-
um við Laugarvatn, gekk síðan í
Iþróttakennaraskólann og fór þaðan í
Kennaraháskólann. Ég vann alltaf á
milli skóla; starfaði útum allt og
vann í hinu og þessu. Síðar fór ég út
til Danmerkur í framhaldsnám í
íþrótta- og stjómunarfræði og tók þar
valgreinina heilsubótaríþróttir með
áherslu á fatlaða, aldraða, innflytj-
endur, flóttafólk og fleira. Mjög
spennandi.“
Hvenær gekkstu í Aiþýðuflokk-
inn og afhverju?
„Það var árið 1986 í kringum bæj-
arstjómarkosningamar á Húsavík
sem ég hóf þátttöku og tók þá sæti á
framboðslista Alþýðuflokksins í
bænum. Það var góð kona á Húsavík
sem hafði mikil áhrif á þá ákvörðun
mína; hún ýtti mjög á mig að taka
þátt. Ég var mjög treg í fyrstu til að
taka sæti framarlega á listanum
vegna anna í starfi, en mér fannst
þetta svo spennandi að ég sló til. Það
sem gerði úrslitaáhrifin var senni-
lega að ég hafði unnið mikið í
íþrótta- og félagsstarfi fatlaðra og
mér fannst þar mikið koma til Jó-
hönnu Sigurðardóttur. Ég vissi að ég
gæti haft áhrif með því að koma inní
starfið á beinan hátt. Alþýðuflokkur-
inn var með sterka stefnu í þessum
málaflokki. í framhaldi bæjarstjóm-
arkosninga á Húsavík fór ég í að
stofna Félag ungra jafnaðarmanna á
staðnum og kynntist starfinu enn
betur í gegnum það vafstur. Fór til
dæmis senr fulltrúi Sambands ungra
jafnaðarmanna á ráðstefnu í Svíþjóð
er fjallaði um rasisma; mér fannst
þetta mjög áhugavert og starfaði af
miklum áhuga með þessum hópi.
1987 vatt ég mér svo í alþingiskosn-
ingabaráttu flokksins í kjördæminu
með Sigbimi Gunnarssyni og Áma
Gunnarssyni."
Það er sem mig minnir að þú
hafir svolítið verið að koma inní og
hverfa útúr starfinu; afhverju?
„Eftir að ég kom heim írá námi í
Danmörku 1990 og tók við starfi
framkvæmdastjóra Iþróttasambands
fatlaðra dró ég mig í hlé ífá formlegri
þátttöku og vildi hvergi Ijá Alþýðu-
flokknum nafn mitt. Mér fannst það
ekki gott að blanda mikið saman
þessu tvennu. Svo gerðist það síðla
árs 1992, að Jóhanna Sigurðardóttir
var gestur á þingi íþróttasambands
fatlaðra - þar sem hún var sæmd
gullmerki sambandsins - og talaði
þá unt það við mig, að það væri um
að gera að vera með þrátt fyrir að
menn gegndu ýmsum störfum til
hliðar. Eg endurskoðaði afstöðu
mína eftir þessi orð hennar og fór aft-
ur að fylgjast nteð af krafti og taka
stundum þátt í fundum og þingum. -
En ég var svosem alltaf í ágætu sam- ^
bandi við jafnaðarmenn; missti -
aldrei þau tengsl." =
Heldurðu að það sé rétt, að á g
meðan karlar virðast sífeilt geta <
bætt á sig embættum og ábyrgð þá
hafi konur í raun og veru meiri
ábyrgðartilfinningu og átti sig á að
það er ekki hægt að gera allt í
einu?
,Jú, ég held að þetta sé rétt. Konur
vilja yfirhöfuð taka þannig á málurn,
að þær geti skilað þeim vel af sér;
verða vita nákvænilega hvort þær
geti staðið sig. Hinsvegar er þetta
ekki algilt; er mjög persónubundið. I
mínu tilfelli hélt ég einfaldlega að
þetta tvennt - starfið og stjómmálin
- færi ekki saman. í dag er ég þeirrar
skoðunar að ef fólk passar sig á að
setja fólkið númer eitt og stjómmálin
númer tvö þá gangi þetta upp.“
Þú tilheyrir því sem kallað er
fótgönguliðasveit Alþýðuflokks-
ins; sveit sem heldur uppi innra
starfi flokksins; hvernig líst þér á
starfið innan flokksins í dag?
„Það er náttúrlega erfitt ástand í
Alþýðuflokknum í dag og mikið bú-
ið að berja á okkur. Ég hef annars
alltaf farið eftir þeirri reglu að hlut-
ina á að vinna innan frá og vanda til
innri uppbyggingarinnar. Við verð-
um að standa saman og berjast sem
einn maður; þá á þetta að ganga upp;
höfúm góð mál í farteskinu og höf-
um staðið okkur vel. Verðum að vera
full sjálfstrausts og láta ekki aðra
dæma okkur og segja hvort við
stöndum vel eða illa. Fólkið sjálft
verður síðan að passa uppá að Al-
þýðuflokkurinn sökkvi ekki niður í
það far, að vera aðeins kröftugur í
kringum kosningar. Það á ekkert
endilega að koma að ofan. Fólkið
verður að hafa tilfinningu fyrir
þessu.“
Hvernig þá?
„Ég finn það til dæmis með sjálfa
mig eftir að ég fór að starfa með fé-
lagsskapnum Hvítir englar - sem er
hópur alþýðuflokkskvenna er stofn-
aður var uppúr fimmtugsafmæli Jó-
hönnu Sigurðardóttur - að maður
fær sterkari taugar og tengsl við
starfið. Við hittumst þama einu sinni
í mánuði. Ég þekki sjálf hvemig
svona jöfn virkni er miklu heppilegri
en þetta gloppótta starf þar sem mað-
ur hittir fólk eftir dúk og disk og
kerfið og skipulagið er lélegt. Við
eigum eftir að bæta þetta og ég hef
trú að stutt sé í það.“
Nú eru Hvítir engiar lokaöur
hópur kvenna; ertu femínisti?
„Ég er mjög erfið í svona umræð-
um. Eg hef alltaf verið á móti öllu
sem heitir skipting, kvótar og þess-
háttar. Ég vil bara fá að vinna jafnt
með körlum og konum; það er mikil-
„Á þessum tíma lét ég til dæmis gamlan draum rætast og fór að læra
á harmónikku; ég er jafnaðarmaðurinn sem spilaði með Harmónikku-
félagi Þingeyinga ... Ég keypti mér síðan hlut í trillu, tók pungaprófið
og stundaði sjóinn þrjú sumur frá Húsavík.“
vægt að kynin vinni hlið við hlið. Ég
ólst upp við þau viðhorf og hef
hvergi kynnst þessari kynjaskipt-
ingu; að það skipti máli hvort maður
er karl eða kona. Ég var til að mynda
þessvegna mjög treg til að fara að
mæta á fundi með þessum hópi.“
Þú tekur virkan þátt í starfi lok-
aðs kvennaklíkuhóps. Er þetta
mótsvar ykkar kvenna við klíku-
skap karlmannanna?
, já, kannski. Þetta eflir samstöðu
okkar kvenna og sjálfstraust. Hvftir
englar er svona aukahópur og allar
þessar konur eru einnig virkar í Al-
þýðuflokknum. Þær munu þannig
ekki einangrast innan hópsins.
Kynjaskiptingu og hvort hún á við
verður að meta eftir aðstæðum
hverju sinni.“
Eru konur sterkt afl innan Al-
þýðuflokksins?
„Ég held að það sé mjög misjafnt.
Ef þær virkilega leggja sig fram í
störfum sínum og sækjast eftir að
hafa áhrif þá eru þær sterkt afl. Ég
hef ekki heyrt annað og hef ekki orð-
ið var við mótspymu karla gegn því
að konur gegni ábyrgðarstöðum.“
Allt í lagi; þér líst þá ágætlega á
konurnar í Alþýðuflokknum. Snú-
um okkur að SUJ. Þú ert ung að
árum, hvernig h'st þér á starf
ungra jafnaðarmanna?
„Þetta er náttúrlega algjört dúnd-
urlið og allflest gríðarlega virk.
Gaman að íylgjast með þeim. Endur-
nýjunin hefur að vísu verið svo mik-
il og hröð undanfarin ár að þau em
öll frekar ung. Ég tók sterklega eftir
því þegar ég kom aftur frá Dan-
mörku úr námi og fór á þing Sam-
bands ungra jafnaðarmanna, að ég
væri of gömul miðað við þau. Þau
mál sem verið var að ræða vora flest
á dálítið bemskum nótum; kannski
ekki nægilega raunsæ. En þetta þarf
að vera svona. Unga fólkið á að fá að
vera einsog það er. Nú hefur þeim
verið gefinn laus taumurinn og það
sýnir sig í dag hversu góða raun það
gefur; það er allt þama í stórsókn hjá
Sambandi ungra jafnaðarmanna.
Starf þeirra hefur haft mjög mikil
áhrif innan flokksins og þau era met-
in. Það er gleðileg breyting frá því
sem áður var.“
Nú hefur verið gerð tillaga um
að þú sitjir í öðru sæti á framboðs-
lista Alþýðuflokksins á Norður-
landi eystra; allar líkur eru á því
að sú tillaga verði samþykkt.
Hvernig kom það til?
„Það var bara leitað til mín síðast-
liðið haust og ég beðin um að taka
annað sætið. Ég fékk mjög mikla
hvatningu, en var hinsvegar mjög
treg til þessa í upphafi - svo ekki sé
meira sagt - og notaði öll rök gegn
framboði mínu sem ég fann; meðal
annars þau að ég byggi ekki fyrir
norðan og hefði ekki nægilegan
áhuga. Svo var nú farið að ræða mál-
in ýtarlegar og eftir að ég var búin að
ákveða að gefa kost á mér og taka
þennan slag fann ég að það var alveg
kominn tími á þetta hjá mér. Það hlé
sem ég tók mér ífá ábyrgðarstörfum
innan Alþýðuflokksins var orðið
nægilega langt. Annaðhvort er mað-
ur með eða ekki; það er enginn milli-
vegur. Alltof auðvelt að sitja heima,
nöldra og finna lausnir á öllum
vandamálum heimsins en gera ekk-
ert sjálf í að leysa þau.“
Nú er sennilegt að Sigbjörn
Gunnarsson alþingismaður verði
áfram í fyrsta sætinu og Aðalheið-
ur Sigursveinsdóttir, formaður
Félags ungra jafnaðarmanna á
Akureyri og varaformaður SUJ,
verði í þriðja sæti. Hvernig líst þér
á þau?
„Mér finnst mikið til um þau bæði
og treysti þeim fullkomlega til að
vinna vel og heiðarlega í þessari
kosningabaráttu. Alþýðuflokkurinn
er sameiningarvettvangur jafnaðar-
ntanna og ég treysti mínum flokk-
systkinum og forystunni mjög vel til
að vinna að framgangi jafnaðarstefn-
unnar.“
I hvaða ljósi sérðu þróunina í
Alþýðuflokknum undanfarna
mánuði; átökin á flokksþinginu
síðastliðið sumar, Jóhönnumálin,
Jafnaðarmannafélagið, Þjóðvak-
ann og svo framvegis?
„Þetta sýnir bara, að fátt er mögu-
legt að sjá fyrirfram. Það er ekki ann-
að hægt að segja, en að það sé mikið
urn að vera í þessum flokki, en ég er
samtsem áður ekki að segja, að það
hafi allt verið jákvætt. Margt af
þessu hefðum við jafnaðarmenn vilj-
að sleppa við. Mér þykir mjög vænt
um Jóhönnu Sigurðardóttur og hún
bað okkur urn að virða sína ákvörð-
un í kjölfar átakanna síðastliðið sum-
ar. Við - stuðningsmenn hennar -
sem fylgdum henni ekki úr flokkn-
um vonumst til að hún virði sömu-
leiðis þá ákvörðun okkar. Ég studdi
hana til formanns og hef alltaf stutt
hana sem persónu og baráttumann.
Þetta var mjög erfitt og það hefur
verið mikið togstreita í mér og fleir-
um eftir að hún ákvað að fara úr
flokknum. Ég held að þetta fólk sem
er í Alþýðuflokknum sé flestallt
mjög hæft og það vinnur svo sannar-
lega í þágu jafnaðarstefnunnar. Jafn-
aðarstefnan á í alþýðuflokksmönn-
um sitt sterkasta vígi.“
Þannig að það hefur ekki komið
til greina hjá þér sem stuðnings-
manneskju Jóhönnu að ganga úr
flokknum?
„Mér findist ég ekki vera sam-
kvæmt sjálfri mér eða vera að gera
rétta hluti með því að ganga úr Al-
þýðuflokknum. Ég lærði það þegar
ég tók pungaprófið á sínum tíma, að
skipstjórinn á alltaf síðastur að yfir-
gefa sökkvandi skip. Ég held að Jó-
hanna hefði gert jafnaðarstefnunni
meira gagn með því að vera áfram í
flokknum og taka höndum saman
með okkur í að vinna að þeim mál-
um sem henni fannst ábótavant.
Maður hinsvegar þekkir málið og
allar hliðar þess ekki nægilega vel til
að geta fellt einhvem dóm um það.
Ég veit að mjög margir era sárir og
finnst þeir hafa verið sviknir með út-
göngu Jóhönnu. Mér finnst þetta
mjög leiðinlegt allt saman. Hvað
varðar Þjóðvakann, þá held ég að
þetta sé mestallt ágætis fólk sem Jó-
hanna hefur fengið þar til liðs við
sig. En ég hef ekki trú á því að þetta
fólk sé best til þess fallið að vinna að
hugsjónum jafnaðarstefnunnar. Stór
og sterkur jafnaðarmannaflokkur er
síðan framtíðardraumur okkar allra.“
Hvað finnst þér um spillingar-
umræðuna?
„Ef við eram að tala um spilling-
armálin, þá ber að líta á þau útfrá
viðntiðunum hveiju sinni. Það má
aldrei líta framhjá gagnrýnisverðum
atriðum. Það er á hreinu. Gagnrýni er
góð. Mér finnsl samtsem áður ekki
heillavænleg leið að taka einungis
fyrir einn ’flokks, Alþýðuflokkinn,
og nokkrar manneskjur innan hans
og blása málin síðan út. Oll þessara
atriða hafa verið að gerast í öllum
öðram flokkum. Það vita allir. Það er
búið að gera eitthvað einsdæmi úr
Alþýðuflokknum í þessari spilling-
aramræðu allri og mér fellur það af-
ar þungt.“
Kennirðu fjölmiðlum um þetta?
„Nei, ekki nema að hluta til. Öll-
um ber að líta í eigin barm. Það er
engu að síður staðreynd að sumar
tjölmiðlamanneskjur - sem margar
hverjar era mjög hæfar - hafa fallið í
þá gryfju að taka þátt í æsingaleikn-
um og ekki matreitt fréttir sínar
þannig að allar hliðar komi ffam. Ég
held að það sé gáfulegra að kynna
sér málin frá a til ö og leggja þau síð-
an fram í stað þess að leggja fram
samhengislausa og niðurbútaða um-
fjöllun og láta almenning smjatta á
henni. Þegar menn ætla síðan að bera
hönd fyrir höfuð sér og verja mál sitt
þá er það alltof seint því þeir era
dæmdir. Umræðan er raunar fátt
annað en illa unnar og ómálefnaleg-
ar slúðursögur.
Þetta era í mörgum tilfellum hlutir
sem tengjast reglum og venjum; við-
teknum siðum og svo framvegis. Það
má alveg fara að endurskoða þau
gildi, en sú umræða verður þá að ná
yfir alla Ifnuna."
Hvaða skref þarf Alþýðuflokk-
urinn að stíga til að takist að snúa
vörn í sókn fyrir alþingiskosning-
arnar?
„Það þarf náttúrlega fyrst og
fremst að upplýsa fólk um það hvað
þessi flokkur er og hefúr verið að
gera. Allir íslendingar hafa hagnast á
málefnavinnu og ffamkvæmdum
flokksins. Ég reikna fastlega með því
að dómgreind fólksins í landinu sé
betri en svo, að fólk taki og gleypi
hráan þennan einhliða og neikvæða
fréttaflutning sem verið hefur um
Alþýðuflokkinn. Þetta er róttækur
umbótaflokkur í stöðugri endumýj-
un og við eram sífellt að endurskoða
stefnu okkar og færa hana til nútím-
ans. Islendingar eiga að gera þá
kröfu til stjómmálamanna að mál
séu rædd og kynnt af hreinskilni. Það
þarf að ræða þessi mál af fullri hrein-
skilni og það verður að koma því til
skila til almennings að í umræðu Al-
þýðuflokksins til að mynda um
kvóta- og landbúnaðarmálin er ekki
verið að ráðast á viðkomandi stéttir;
bændur og sjómenn. Miklu frekar
eiga menn að vita að í þessum kerf-
um er mikið sem þarf að Iagfæra.
Það er nákvæmlega það sem Al-
þýðuflokkurinn er að segja; að fólk
er fangað í úrsérgengnum og gölluð-
um kerfum. Jafnaðarmenn þora að
taka á málum og hafa náð gífurleg-
unt árangri í ríkisstjóm undanfarin
átta ár. Við þurfum bara að kynna
þetta betur.“
Árið 1994 er nýliðið. Hvernig
tilfinningu hefurðu fyrir nýja ár-
inu og hvert stefnirðu?
,Jig stefni bara ffamá við. Maður
lærir það svo vel þegar starfað er
með fötluðu fólki, að það er alltaf
hægt að sjá jákvæða hluti og borgar
sig aldrei að festa sig í neikvæðri og
erfiðri umræðu eða aðstæðum. Þrátt
fyrir að þetta sé búið að vera erfitt
fyrir Alþýðuflokkinn á liðnu ári og
oft ómaklega að flokknum vegið þá
er þetta í góðu lagi ef menn halda í
jákvæðnina."
Ertu fjölskyldumanneskja?
,Ja, ég er nú í kannski svolítið
öðra mynstri en þessu hefðbundna...
Ég ætla að lokum að segja einsog
sannur stjómmálamaður: Málið er á
dagskrá.“