Alþýðublaðið - 20.01.1995, Blaðsíða 9

FÖSTUDAGUR 20. JANÚAR 1995
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
9
Skáldið þagði um
stund og sat hugs-
andi, þar til hann
sagði: „Þú segir
rétt. Mér finnst ég
hafa lifað suður í
Persíu fyrir meira
en tveim þúsundum
ára. Þar kynntist ég
Arítu.“ Og mig
minnir hann segja
mér, að sér fyndist
hann hafa verið
myndhöggvari.
Þorsteinn M. Jónsson.
áhrif og áður. En það er
sagan um alla kónga er
sitja lengi að völdum, að
einhvers staðar verður
ókyrrð í ríkinu. Og í raun-
inni varð aldrei nein upp-
reisn gegn Davíð. Hann
naut fram á hinztu stund
þeirrar virðingar og frægð-
ar sem hann ávann sér ung-
ur.________________________
Kristinn E. Andrésson,
Tímarit Máls og menningar 1964.
Davíð Stefánsson er skáld
þeirrar kynslóðar, sem nú
er bráðum öll. Kvæði hans
eru svo nátengd tilfínning-
um og draumlífí hennar, að
ég tel það mikið vafamál,
hvort aðrir geta skilið þau
og metið til fulls. Enda er
mér sagt, að samkoma sú,
er haldin var í Háskólanum
og þetta útvarpsefni er
komið frá [dagskrá á af-
mæli Davíðs], hafí líkst
bílasýningu miklu fremur
en bókmenntakynningu.
Steinn Steinarr,
Alþýðublaðið 6. janúar 1956.
Davíð var þá kominn á sjö-
tugsaldurinn og mikið
breyttur frá því ég mundi
eftir honum á skólaárun-
um. Ég hafði haldið, að
hann væri hversdagslega
ar voru þær) og saxaði þær
niður hvora með annarri og
þeytti síðan stútunum út á
gólfið. Hellti hann sér síðan
yfír Berg með óbóta-
skömmum.___________________
Sigurður Thoroddsen,
Eins og gengur.
Á þessari vondu tíð, þegar
yrkingar kalla óvinsældir
yfir margan góðan dreng á
lslandi, er Ijóðskáldið Dav-
íð Stefánsson frá Fagra-
skógi, einhver ástsælasti
höfundur með þjóðinni -
skákar hverjum læknabók-
arhöfundinum á fætur öðr-
um, stendur jafnvel uppi í
hárinu á Guðrúnu vorri frá
Lundi._____________________
Bjarni Benediktsson frá Hofteigi,
Þjóðviljinn 27. janúar 1957.
Líklega hefur enginn ís-
lendingur verið samtíða
Davíð Stefánssyni, sem
fleira fólk hefði fegið viljað
kynnast, fleiri hús hefðu
staðið opin, ef hann hefði
drepið þar á dyr, eða fleiri
menn viljað sækja heim, ef
þeir hefðu átt þess kost. Það
var mannfagnaður að hon-
um, hvar sem hann kom;
hann naut sín vel með fólki
og hafði gaman af að vera
Ráðhústorg og Brekkugata á Akur-
eyri 1927. (Ljósmynd: Vigfús Sigur-
geirsson.)
Þessum heima-
manni einmanaleik-
ans var léð rödd
spámanns og pred-
ikara.___________________
- Bjarni Benediktsson frá Hofteigi.
þurr á manninn og óað-
gengilegur. En er ég kynnt-
ist honum betur, reyndist
hann vera einn sá allra
elskulegasti og hjartahlýasti
maður, sem ég hef fyrir hitt.
Ég held, að enginn hafi get-
að umgengizt hann lengi án
þess að bera til hans hlýjar
tilfinningar. _______________
Kristján Jónsson,
Skáldið frá Fagraskógi.
Þegar við stúdentar frá
1919 héldum upp á 25 ára
stúdentsafmælið, gerðist
það undir borðum, að
Bergur Jónsson stóð upp og
ásakaði Davíð Stefánsson:
„Við vorum búnir að semja
um það í fjórða bekk, að ég
ætti að verða Inspector
Scholae og þú formaður
Framtíðarinnar, en þú
sveikst, helvítið þitt.“ Þegar
hér var komið var áliðið
borðhalds og vín tekið að
svífa á mannskapinn. Nú
stóð Davíð upp og var heitt
í hamsi. Tók hann sína
flöskuna hvorri hendi (tóm-
með fólki. Samt sem áður
var hann löngum, og eink-
anlega á síðari árum, einbúi
og einsetumaður, sem bjó
við svo mikið fásinni, að
vinir hans höfðu áhyggjur
af því._____________________
Sigurður Nordal,
Mannlýsingar III.
Þótt ekki sé hann viðhlæj-
andi hvers manns, er hann
maður vináttugjarn og vin-
fastur, enda gæddur mikl-
um persónulegum töfrum.
Fríður maður og mikill að
vallarsýn, fyrirmannlegur,
hress í bragði, höfðingi
heim að sækja, hrókur alls
fagnaðar á vinafundi, fróð-
ur og skemmtinn, hlýr í
þeli. Hann er óvenjulegur
persónuleiki, sem sópar að
og ekki gleymist þeim, er
honum kynnazt. I hús hans
á Akureyri, er gott að
koma, þar sem hann býr
með bókum sínum, ein-
hverju stærsta og fegursta
safni íslenzkra bóka, sem til
er í einkaeigu, með sýn til
Davíð Stefánsson
Til eru fræ -
Til eru fræ, sem fengu þennan dóm:
að falla í jörð, en verða aldrei blóm.
Eins eru skip, sem aldrei landi ná,
og iðgræn lönd, er sökkva í djúpin blá,
og von, sem hefur vængi sína misst,
og varir, sem að aldrei geta kysst,
og elskendur, sem aldrei geta mætzt,
og aldrei geta sumir draumar rætzt.
Til eru ljóð, sem lifna og deyja í senn,
og lítil börn, sem aldrei verða menn.
hinna tignu eyfírzku fjalla,
sem hann hefur í einhverju
kvæði sagzt vilja deyja í.
Kristján Eldjárn,
Skírnir 1955.
En ég hef við annað tilefni
drepið á þá staðreynd, að
vegna þess, hversu Davíð
Stefánssyni hefur tekizt
öðrum skáldum betur að ná
eyrum alþjóðar, hefur fjöldi
fólks um allt land og af öll-
um stéttum tamið sér að
nýju lestur góðra ljóða og
lært að meta þau. Hann
hefur því ekki aðeins fært
út landamæri íslenzkrar
ljóðlistar að því er tekur til
viðfangsefna og stfls, heldur
hefur hann í sama mæli
stækkað lesendahóp ís-
lenzkra ljóðskálda mjög
verulega.____________________
Tómas Guðmundsson,
Helgafell 1955.
Hitt er jafn auðsætt, að nú
hafa þessi kvæði [í Svörtum
fjöðrum] legið þjóðinni svo
lengi á tungu, að það er á
einskis manns færi að láta
það fólk, sem síðan er kom-
ið til sögunnar, skynja til
nokkurrar hlítar þann
ferska nýstárleik þeirra,
sem leysti úr fjötrum svo
mikið af bundnum tilfínn-
ingum sinnar kynslóðar.
Tómas Guðmundsson,
Helgafell 1955.
Ekki veit ég hvort það þýð-
ir nú að segja bömum árs-
ins 1964 hvflík undur það
vom sem gerðust þegar
Svartar fjaðrir komu út og
lögðu undir sig landsbyggð-
ina. Maður getur auðvitað
spurt sjálfan sig þess æ of-
an í æ, hvort heldur það
hafi verið lögmál tímans og
breytinganna sem þá ullu
aldahvörfum, eða þeir
menn, sem nefna má með
nöfnum og þau verk þeirra,
sem benda má á. - Það eitt
er víst að heimur íslenzkrar
ljóðmenntar var ekki sam-
ur frá þeirri stund er Davíð
Stefánsson frá Fagraskógi
kvaddi sér hljóðs.___________
Guðmundur Böðvarsson,
Þjóðviljinn 8. mars 1964.
Ég man eftir því, að hann
kom einu sinni allmikið
drukkinn til mín inn á
skrifstofu mína við Ráðhús-
torg, þar sem ég rak bóka-
verzlun í nokkur ár. Sat
hann allan seinni hluta dags
á skrifstofunni og hélt þar
áfram að drekka. Hann var
þá mjög óhlífinn í orðum
við búðarstúlkurnar, en við
mig vingjarnlegur eins og
ávallt endranær. Er ég lok-
aði búðinni um kveldið,
sagði ég við hann: „Þú ert
nú orðinn allmikið drukk-
inn. Ég ætla að biðja þig að
drekka ekki meira í kveld.“
Hann svaraði því engu, en
kvaddi mig. Þegar ég var
að hátta seinna um kveldið,
hringir síminn. Er ég tek sí-
mann upp og segi til mín, er
sagt: „Þetta er Davíð. Ég er
hættur. Góða nótt.“ Morg-
uninn eftir hittumst við, og
sá þá ekkert á honum.
Þorsteinn M. Jónsson,
Skáldið fró Fagraskógi.
Davíð var í
senn trúmaður
og rausæis-
maður. Hann
trúði á fortil-
veru manna og
líf eftir þetta
líf. Mér er
minnisstætt
samtal, sem ég
átti eitt sinn við
hann um
kvæðið Aríta,
sem kom út í
ljóðabók hans í
byggðum. Ég
sagði honum
að mér hefði
orðið kvæði þetta talsvert
hugstætt, vegna þess að
mér fyndist hann vera að
segja þar frá atburðum,
sem hann sjálfur hefði lifað
í fjarlægu Iandi. Skáldið
þagði um stund og sat hugs-
andi, þar til hann sagði:
„Þú segir rétt. Mér fínnst
ég hafa lifað suður í Persíu
fyrir meira en tveim þús-
undum ára. Þar kynntist ég
Arítu.“ Og mig minnir
hann segja mér, að sér
fyndist hann hafa verið
myndhöggvari._______________
Þorsteinn M. Jónsson,
Skáldið frá Fagraskógi.
Annars sagði Davíð mér, að
hann hefði aldrei ort við
skál - en oft daginn eftir
drykkju.
Um miðbik ævi sinnar gat
Davíð orðið ör og villtur í
líferni sínu sem Ijóðum.
Séra Matthías kvað líka
stundum hafa hagað sér
öðruvísi en gengur og ger-
ist, þótt á allt annan hátt
væri en Davíð gerði. Vafa-
laust hafa einhverjir góð-
borgarar hneykslazt á þeim
skáldbræðrum - eða skáld-
feðgum. En yfírleitt hafa
Akureyringar verið skiln-
ingsgóðir á skáld sín og um-
burðarlyndir gagnvart
þeim, metið þau, virt og
elskað. Það verður munað.
Steingrímur J. Þorsteinsson,
Skáldið frá Fagraskógi.
Davíð var einstaklega
skáldlega vaxinn maður.
Hann var hár vexti, fríður
sýnum og tígulegur, gekk
hratt um götur, meðan
hann var í fullu fjöri, og
fremur álútur. Mér fannst í
æsku, eins og hann hlyti
oftast að vera í skáldleiðslu
og liti því sjaldan upp.
Svona átti skáld að vera.
Þetta var skáldskapurinn
sjálfur, holdi klæddur,______
Steingrímur J. Þorsteinsson,
Skáldið frá Fagraskógi.
Sunnudaginn 23. febrúar
gekk hann heiman frá sér
til að hitta bókbindara,
kunningja sinn, sem bjó við
Hólabraut 19. Ibúð bók-
bindarans er á öðru gólfí,
og nokkuð brattur stigi upp
að ganga. Davíð lauk erind-
um sínum og fór. En þegar
út kom, varð hann þess var,
að hann hafði skilið göngu-
staf sinn eftir uppi. Hann
fór því aftur inn til að ná í
hann. En sú áreynsla varð
honum um megn. Þegar
niður kom, varð sem drægi
úr honum allan mátt, og
jafnframt kenndi hann
þrautar fyrir brjóstinu.
Samt ætlaði hann að ganga
heim til Stefáns bróðurson-
ar síns, sem bjó þar
skammt frá. Hann komst
nokkuð áleiðis, en þá var
svo af honum dregið, að
hann varð að setjast niður á
stigaþrep til að hvfla sig.
Bflstjóri ók framhjá, stanz-
aði við og ók honum svo
heim. Höfginn virtist líða
frá og engan grunaði neitt.
En samt taldi læknir hans
ráðlegast, að hann yrði
nokkra daga á sjúkrahús-
inu sér til hvfldar og hress-
ingar, og féllst Davíð á það.
En þar stórversnaði honum
á þriðja degi, og þar lézt
hann eftir viku, sunnudags-
morguninn 1. mars.___________
Einar Guðmundsson,
Skáldið frá Fagraskógi.
Tímans tönn mun seint
vinna á því bezta í verkum
hans og þar mun skáldið
halda áfram að lifa, en um
manninn sjálfan, heilindi
hans og skefjalausan dreng-
skap, eiga samt vinir hans
engu síður hugstæða sögu,
þó að hún geymist þeim
einum. Sjálfur hef ég reynt
Davíð að fágætri vinsemd
og tryggð, allt frá þeirri
stund, er kynni okkar hóf-
ust fyrir nokkrum áratug-
um, og ætla ég að sú vinátta
muni haldast skuggalaust
af beggja hálfu unz yfír Iýk-
ur.__________________________
Tómas Guðmundsson,
Helgafell 1955.
Við sem úngir erum kallað-
ir í dag, höfum gert okkur
misjafnlega títt um verk
Davíðs Stefánssonar. Hvað
manninum viðvék, var af-
spurn þessa svipmikla og
geðþekka persónuleika
gjarnan í ætt við þjóðsögu.
Við kyntumst honum víst
fæstir persónulega; ég sem
þessar línur skrifar átti við
hann einúngis eitt handtak
og fáein flýtisorð. En það
hefur ekki látið okkur
ósnortna hve ys íslenzks
þjóðlífs hefur í ríkum mæli
verið blandinn sterkum ómi
frá hinurn Iátna saungvara;
og okkur er ljúft að þakka
honum saunginn.______________
Þorsteinn frá Hamri,
Þjóðviljinn 8. mars 1964.